Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 68/09
POSTANOWIENIE
Dnia 17 czerwca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku B.A., L.A., J.A. i M.Ś.
przy uczestnictwie Gminy Miasta G.
o wpis,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 czerwca 2009 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania
od postanowienia Sądu Okręgowego w G.
z dnia 15 kwietnia 2008 r., sygn. akt [...] ,
uchyla zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu
Rejonowego w G., z dnia 15 stycznia 2008 r. i przekazuje sprawę
temu Sądowi do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 15 stycznia 2008 r. Sąd Rejonowy w G. oddalił
wniosek o dokonanie wpisu w księdze wieczystej i obciążył wnioskodawców
kosztami postępowania.
Z uzasadnienia postanowienia wynika, że dnia 20 grudnia 2007 r. została
zawarta między wnioskodawcami i uczestnikiem postępowania – w formie
notarialnej – umowa ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży oraz
oddania gruntu w użytkowanie wieczyste. We wniosku zawartym w wymienionym
akcie notarialnym wnioskodawcy wnieśli o wyodrębnienie z księgi wieczystej Kw. nr
[...]/5, prowadzonej przez Sąd Rejonowy w G. dla stanowiącej własność Gminy
Miasta G. zabudowanej nieruchomości położonej w G. przy ul. T. 9 c, nabytego
lokalu mieszkalnego nr 2, założenie dla niego nowej księgi wieczystej i wpisanie
w niej „w dziale II - jako współwłaścicieli: B. i L. małż. A. na prawach wspólności
ustawowej w udziale wynoszącym 50/100 części, J.A. w udziale wynoszącym
25/100 i M.Ś. w udziale wynoszącym 25/100 części oraz w dziale I-Sp
wynoszącego 15/100 części udziału właścicieli we współwłasności części
wspólnych budynku i prawie wieczystego użytkowania gruntu, objętych księgą
wieczystą Kw. nr [...]/5, z której lokal wyodrębniono”.
Na podstawie księgi wieczystej Kw. nr [...]/5, Sąd Rejonowy stwierdził, że z
nieruchomości wyodrębniono 6 lokali mieszkalnych, oddano ich nabywcom prawo
użytkowania wieczystego ułamkowej części gruntu i ustalono różne terminy trwania
prawa użytkowania wieczystego (28 maja 2078 r., 25 września 2090 r. i 31 grudnia
2090 r.). Dla wyodrębnionych lokali zostały założone księgi wieczyste. W chwili
złożenia wniosku zawartego w wymienionym akcie notarialnym w księdze
wieczystej Kw. nr [...]/5 nie było wpisu terminu, do kiedy zostało ustanowione prawo
użytkowania wieczystego.
Powołując się na art. 6268
§ 1 i 2 k.p.c. oraz § 37 ust. 5 i § 49 ust. 1 pkt 2
rozporządzenia z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg
wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz. U. Nr 102, poz. 1122, ze zm.), Sąd
Rejonowy uznał, że nie ma podstaw do uwzględnienia wniosku, przeszkodę
stanowi brak wpisu w prowadzonej dla gruntu księdze wieczystej terminu, do kiedy
zostało ustanowione prawo użytkowania wieczystego, i wniosku o dokonanie
takiego wpisu. Jedynie na marginesie Sąd podniósł, że złożenie wspomnianego
3
wniosku, bez ustalenia jednego terminu trwania prawa użytkowania wieczystego,
nie miałoby znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ wpisanie czasu
trwania użytkowania wieczystego uzyskanego przez wnioskodawców (31 grudnia
2090 r.) oznaczałoby ujawnienie w księdze wieczystej – z naruszeniem art. 3a ust.
1 pkt 3 ustawy o własności lokali – różnych terminów trwania prawa użytkowania
wieczystego. Ponadto uwzględnienie wniosku bez wpisania terminu trwania prawa
użytkowania wieczystego prowadziłoby do naruszenia art. 1 ust. u.k.w.h., gdyż
księga wieczysta nie odzwierciedlałaby rzeczywistego stanu prawnego
nieruchomości.
Apelację od tego orzeczenia, wniesioną przez uczestnika postępowania, Sąd
Okręgowy w G. oddalił zaskarżonym postanowieniem. Sąd odwoławczy podzielił
ustalenia faktyczne i ocenę prawną Sądu pierwszej instancji.
W skardze kasacyjnej, opartej na pierwszej podstawie, pełnomocnik
uczestnika postępowania zarzucił błędną wykładnię art. 1 ust. 1 u.k.w.h. w związku
z § 37 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września w sprawie
prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów oraz art. 3a ust. 1 i 2 ustawy
o własności lokali. Powołując się na tę podstawę wniósł o uchylenie postanowienia
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Trafnie Sądy obu instancji stwierdziły, że z § 37 ust. 5 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg
wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz. U. Nr 102, poz. 1122 ze zm.; dalej
rozporządzenie z 2001 r.) wynika obowiązek wpisania w dziale I-Sp księgi
wieczystej prowadzonej dla gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste terminu, do
kiedy zostało ustanowione prawo użytkowania wieczystego. Termin ten nie podlega
natomiast ujawnieniu – zgodnie z § 37 ust. 3 rozporządzenia z 2001 r. – w dziale I-
Sp księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości lokalowej. Rację też mają
Sądy, że wpisu terminu, do kiedy zostało ustanowione prawo użytkowania
wieczystego – z powodu niezłożenia w sprawie stosownego wniosku – nie można
dokonać z urzędu, ponieważ nie ma przepisu szczególnego przewidującego
dokonanie tego wpisu bez wniosku uprawnionego (art. 6268
§ 1 in fine k.p.c.).
Nie można natomiast podzielić wyrażonego przez Sądy stanowiska, że w tej
4
sytuacji zachodzi w sprawie w rozumieniu art. 6269
k.p.c. przeszkoda
materialnoprawna uzasadniająca oddalenie wniosku. W dokumencie, który stanowi
podstawę dokonania wpisu terminu, do kiedy zostało ustanowione prawo
użytkowania wieczystego, sporządzonym w postaci aktu notarialnego, wspomniany
termin został bowiem określony, nie ma jedynie wniosku o wpisanie go w księdze
wieczystej prowadzonej dla gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste.
Ten niewątpliwy brak należało potraktować jako przeszkodę w znaczeniu
formalnoprawnym i wezwać do jej usunięcia w terminie tygodniowym pod rygorem
zwrotu złożonego w sprawie wniosku, a po bezskutecznym upływie tego terminu
zarządzić jego zwrot (art. 130 § 1 i 2 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.). Od przeszkody
w znaczeniu materialnoprawnym – w rozumieniu art. 6269
k.p.c. – należy bowiem
odróżnić przeszkodę w znaczeniu formalnoprawnym, która jest równoznaczna
z brakiem formalnym wniosku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15
maja 2009 r., II CSK 9/09, niepubl.). Zarzut wydania zaskarżonego postanowienia
z naruszeniem art. 1 u.k.w.h. w związku z § 37 ust. 5 rozporządzenia z 2001 r.
należało zatem uznać za uzasadniony.
Nie ma natomiast potrzeby rozważania zarzutu naruszenia art. 3a ust. 1 i 2
ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jedn.: Dz. U z 2000 r.,
Nr 80, poz. 903 ze zm.; dalej – u.w.l.), ponieważ przytoczony przepis – co
przyznano także w skardze kasacyjnej – nie stanowił podstawy oddalenia wniosku.
Nie mogło zatem w ogóle dojść do jego naruszenia, mającego wpływ na
rozstrzygnięcie sprawy. Rozważania dotyczące przepisu art. 3a ust. 1 pkt. 3 u.w.l.
miały – co podkreśliły Sądy obu instancji – jedynie charakter uboczny.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia (art. 39815
§ 1 oraz art. 108 § 2 w związku z art. 39821
k.p.c.).