Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 2 lipca 2009 r.
II PZ 5/09
Zakładowej organizacji związkowej, która nie zrzesza co najmniej 10
członków (art. 251
ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodo-
wych, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) nie przysługują
uprawnienia wynikające z art. 462 k.p.c.
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Małgorzata Gersdorf
(sprawozdawca), Roman Kuczyński.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 2 lipca
2009 r. sprawy z powództwa Aleksandra P. przeciwko Politechnice W. w W. z udzia-
łem Ogólnopolskiego Akademickiego Związku Zawodowego w Warszawie o przy-
wrócenie do pracy, na skutek zażalenia Ogólnopolskiego Akademickiego Związku
Zawodowego w Warszawie od wyrok Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych we Wrocławiu z dnia 15 stycznia 2009 r. [...]
o d d a l i ł zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Ogólnopolski Akademicki Związek Zawodowy - Organizacja Zakładowa przy
Politechnice W. w W. działając na rzecz pracownika Aleksandra P. wniósł przeciwko
Politechnice W. w dniu 3 grudnia 2003 r. odwołanie od wypowiedzenia stosunku
pracy. Na rozprawie w dniu 27 września 2004 r. Aleksander P. wstąpił do udziału w
postępowaniu w charakterze powoda i w całości poparł zgłoszone żądanie.
Wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2006 r. [...] Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śród-
mieścia oddalił powództwo o przywrócenie do pracy, zasądzając od pozwanego od-
szkodowanie.
Apelację do tego wyroku wniósł Ogólnopolski Akademicki Związek Zawodowy
- Organizacja Zakładowa przy Politechnice W. w dniu 24 lipca 2006 r., zarzucając
naruszenie art. 45 § 3 k.p. w związku z art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodo-
2
wych, przez jego niezastosowanie oraz art. 45 § 2 k.p., przez jego niewłaściwe za-
stosowanie polegające na zamianie roszczenia o przywrócenie do pracy na odszko-
dowanie. Apelację wniosła także pozwana uczelnia zarzucając w szczególności na-
ruszenie art. 26 pkt 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych w
związku z art. 462 k.p.c., przez dopuszczenie do udziału w postępowaniu organizacji
związkowej nieuprawnionej do działania.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyro-
kiem z dnia 26 kwietnia 2007 r. [...] zmienił wyrok i przywrócił powoda do pracy.
Wyrok ten zaskarżyła skargą kasacyjną pozwana uczelnia zarzucając naru-
szenie art. 251
oraz 32 ustawy o związkach zawodowych, a także art. 45 § 3 k.p. oraz
art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c., art. 378 § 1 k.p.c., a także art. 462 w
związku z art. 61 k.p.c.
Sąd Najwyższy przyjął skargę kasacyjną do rozpoznania i wyrokiem z dnia 9
maja 2008 r. [...] uchylił wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Są-
dowi Okręgowemu. Sąd Najwyższy przyjął, że Sąd Okręgowy nie rozpoznał istoty
sprawy w zakresie zarzutów pozwanej uczelni dotyczących braku legitymacji czynnej
po stronie podmiotu występującego w sprawie na rzecz powoda, w szczególności
wnoszącego na rzecz powoda apelację w sprawie. Ustalenia wymagało, jak wskazał
Sąd Najwyższy, czy podmiotowi temu można było przypisać status zakładowej orga-
nizacji związkowej w rozumieniu art. 251
ustawy o związkach zawodowych, co rodziło
cały szereg kluczowych dla sprawy konsekwencji. Przede wszystkim zarzut, że sta-
tusu takiego podmiot działający na rzecz powoda nie miał wykluczało przyjęcie, że
powód jako członek organizacji objęty był szczególną ochroną przed rozwiązaniem
stosunku pracy. Nadto brak statusu zakładowej organizacji związkowej uniemożli-
wiałby występowanie w postępowaniu sądowym na rzecz powoda, w szczególności
przez wniesienie na jego rzecz apelacji.
Wydanym na rozprawie w dniu 9 października 2008 r. postanowieniem rozpo-
znający ponownie sprawę Sąd Okręgowy we Wrocławiu zobowiązał przedstawiciela
Ogólnopolskiego Akademickiego Związku Zawodowego do przedstawienia informacji
o liczbie członków tej organizacji w dniu 19 listopada 2003 r. oraz w dniu 3 grudnia
2003 r. oraz o sposobach informowania pozwanej uczelni w okresie od 1 stycznia
2003 r. do 19 listopada 2003 r. o liczbie członków Organizacji Zakładowej przy Poli-
technice W. Ogólnopolskiego Akademickiego Związku Zawodowego.
3
Pismem z dnia 10 listopada 2008 r. Ogólnopolski Akademicki Związek Zawo-
dowy oświadczył, że apelacja z dnia 24 lipca 2006 r. była apelacją Związku. W
związku z tym wskazał, że liczebność związku nie ma znaczenia dla sprawy i nie
podlega weryfikacji w niniejszym postępowaniu.
Wyrokiem z dnia 15 stycznia 2009 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych we Wrocławiu odrzucił apelację (w punkcie I) i pozew (w punkcie II)
Ogólnopolskiego Akademickiego Związku Zawodowego Organizacji Zakładowej przy
Politechnice W., w części zmienił wyrok i oddalił powództwo.
Postanowienie o odrzuceniu apelacji zaskarżone zostało zażaleniem, zarzuca-
jącym naruszenie art. 316 § 1 k.p.c., przez naruszenie obowiązku wzięcia pod uwagę
stanu rzeczy istniejącego w momencie zamknięcia rozprawy, tj. okoliczności, że do-
szło do przekształcenia organizacyjnego, wskutek którego przestała od dnia 1 stycz-
nia 2006 r. istnieć Organizacja Zakładowa przy Politechnice W., której miejsce zajęła
międzyzakładowa organizacja pracowników szkół wyższych, a także naruszenie art.
199 § 1 pkt 3 k.p.c. w związku z art. 64 § 1 k.p.c. w związku z art. 370 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie znajduje uzasadnionych podstaw. W toku postępowania przed
Sądem pierwszej instancji w postępowaniu na zasadzie art. 61 k.p.c. w związku z art.
462 k.p.c. występowały obok powoda dwa podmioty: Ogólnopolski Akademicki Zwią-
zek Zawodowy oraz Organizacja Zakładowa przy Politechnice W. Ogólnopolskiego
Akademickiego Związku Zawodowego. Trudno inaczej oceniać sytuację, w której
część pism procesowych kieruje do sądu ten Związek [...] jednak większość - Orga-
nizacja Zakładowa [...].
W judykaturze Sądu Najwyższego wyrażany jest pogląd, że występować w
procesie na rzecz pracownika może zarówno związek zawodowy (zob. wyrok z dnia
6 marca 2008 r., II PK 192/07) jak i organizacja zakładowa reprezentująca tego pra-
cownika (zob. np. uchwała z dnia 5 lipca 2002 r., III PZP 13/02). O ile jednak w spra-
wie występuje organizacja zakładowa, przyjmuje się że musi ona spełniać wymaga-
nia określone w art. 251
ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, tj.
zrzeszać co najmniej 10 członków. W innym bowiem wypadku podmiotowi takiemu
nie przysługują żadne uprawnienia organizacji związkowej (art. 251
ustawy o związ-
kach zawodowych).
4
Dla prawidłowego rozstrzygnięcia zażalenia nie było istotne jakie podmioty
uczestniczyły w postępowaniu, lecz od kogo pochodziła apelacja z dnia 24 lipca 2006
r. Istnieją w tej kwestii rozbieżności między stanowiskiem Sądu Okręgowego, który
przyjął że była to Organizacja Zakładowa, a skarżącym. Należy przy tym podkreślić,
że sam skarżący nie jest w tej mierze jednomyślny. Z jednej bowiem strony wska-
zuje, że autorem apelacji był Ogólnopolski Akademicki Związek Zawodowy (tak w
piśmie procesowym z dnia 10 listopada 2008 r.). Z drugiej strony, w zażaleniu skar-
żący sugeruje, że apelacja pochodziła od międzyzakładowej organizacji związkowej.
Argumentacja skarżącego pozostaje jednak w rażącej sprzeczności z treścią
apelacji. W jej nagłówku zawarta została informacja, że pochodzi ona od Organizacji
Zakładowej przy Politechnice W. Ogólnopolskiego Akademickiego Związku Zawodo-
wego. Podpisana została ona przez przewodniczącego Jacka B. Treść pisma odbie-
ga od sposobu, w jaki formułowane były na etapie postępowania pierwszoinstancyj-
nego pisma pochodzące od Związku. Znajdujące się na karcie [...] takie właśnie pi-
smo nie zawiera wskazania na Organizację Zakładową, podpisane jest także przez
Prezesa Związku (a nie Przewodniczącego). Nie budzi zatem wątpliwości, że apelacji
w sprawie nie złożył Związek Zawodowy ale Organizacja Zakładowa.
Nie zasługuje na wiarę zawarte w zażaleniu twierdzenie, że od 1 stycznia
2006 r. nie istniał podmiot o tym oznaczeniu, miał się bowiem przekształcić w organi-
zację międzyzakładową. Po pierwsze, oświadczenia w tym przedmiocie złożone zo-
stały [...] dopiero w styczniu 2009 r. Jeśli w lipcu 2006 r. miała nie istnieć Organizacja
Zakładowa, to przeczy temu treść apelacji, pochodzącej od tego podmiotu. Gdyby
przyjąć twierdzenie skarżącego, że w tym momencie nie istniała Organizacja Zakła-
dowa, to także należało apelację odrzucić jako pochodzącą od nieistniejącego pod-
miotu. Także więc w takim wypadku rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego było prawi-
dłowe.
W świetle dokonanych wyżej ustaleń bez znaczenia dla sprawy pozostaje za-
rzut naruszenia art. 64 § 1 k.p.c. Stwierdzenie, że apelację złożyła Organizacja Za-
kładowa zrzeszająca zbyt małą liczbę członków oznacza, że nie miała ona zdolności
sądowej, co implikuje brak zdolności do czynności procesowych. Wskutek tego ape-
lacja podlegała odrzuceniu na zasadzie art. 370 k.p.c. jako niedopuszczalna
Nieuzasadniony pozostaje także zarzut, że należało wezwać stronę do po-
twierdzenia czynności, jeśli stwierdzono, że dokonana została przez osobę nieupraw-
nioną. W judykaturze Sądu Najwyższego w odniesieniu do pełnomocników proceso-
5
wych przyjmuje się, że brak uprawnień do występowania w sprawie w charakterze
pełnomocnika wyklucza możliwość potwierdzenia czynności dokonanej przez taką
osobę (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2008
r., III CZP 154/07). Stanowisko to znajduje zastosowanie do niemającej zdolności
sądowej organizacji związkowej, a wniesiona przez taki podmiot apelacja nie może
podlegać potwierdzeniu.
Mając na uwadze powyższe Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================