Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CNP 47/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 listopada 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Wojciech Jan Katner
SSA Barbara Trębska
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 25 listopada 2009 r.
skargi "K." Spółki Jawnej
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Okręgowego w Z.
z dnia 5 grudnia 2008 r., sygn. akt [...]
wydanego w sprawie z powództwa "K." Spółki Jawnej
przeciwko "K. - Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
o zapłatę,
oddala skargę.
Uzasadnienie
2
„K.” Spółka Jawna, powód w sprawie wytoczonej przeciwko K. Spółce
z ograniczoną odpowiedzialnością o zapłatę, zakończonej prawomocnym wyrokiem
Sądu Okręgowego w Z. z dnia 5 grudnia 2008 r., którym zmienione zostało
orzeczenie Sądu pierwszej instancji zasądzające od pozwanej na rzecz powódki
kwotę 54.317 zł z odsetkami oraz kosztami procesu i oddalone zostało powództwo,
wniosła o stwierdzenie niezgodności z prawem tego wyroku. Podstawą skargi jest
naruszenie art. 361 § 2 w zw. z art. 471 w zw. z art. 474 k.c. przez ich niewłaściwe
zastosowanie polegające na nie zastosowaniu tych przepisów i przyjęciu, że
powódka nie poniosła szkody oraz naruszenie art. 328 § 2 w zw. z art. 391 k.p.c.
przez brak wskazania i należytego wyjaśnienia podstawy faktycznej i prawnej
wyroku wyrażające się w zbyt ogólnikowym i lakonicznym sporządzeniu
uzasadnienia tego wyroku.
Według ustaleń poczynionych w sprawie zakończonej wyrokiem, od którego
wniesiona została skarga, powódka, na podstawie umowy leasingu zawartej z E.
S.A., była użytkownikiem samochodu osobowego Volkswagen Passat. Umowa
przewidywała, że po upływie czasy trwania leasingu własność samochodu zostanie
przeniesiona na powódkę za cenę 22.581,91 zł + VAT. Samochód po przekazaniu
go pozwanej w celu wymiany zamków został skradziony z terenu obiektu stacji
serwisowej pozwanej. Na podstawie umowy zawartej z pozwaną do monitorowania
i ochroniony tego obiektu zobowiązana była Agencja „C.” S.K. Sprawcy kradzieży
nie zostali wykryci. Z tytułu ubezpieczenia AC leasingodawca otrzymał
odszkodowanie w kwocie 83.000 zł, z czego kwotę 64.867,67 zł zaliczył na poczet
nie zapłaconych rat z tytułu wynagrodzenia pieniężnego należnego mu od powódki,
a pozostałą kwotę 18.132,39 zł przekazał powódce. Wartość samochodu w chwili
upływu czasu trwania leasingu wyniosłaby 100.200,00 zł. Rozstrzygając sporną w
sprawie kwestię wysokości szkody poniesionej przez powódkę na skutek kradzieży
samochodu, Sąd Rejonowy w Z. w wyroku z dnia 20 sierpnia 2008 r. przyjął, że
szkoda ta – za którą odpowiedzialność ponosi pozwana – stanowi różnicę między
wartością samochodu w chwili upływu czasu trwania leasingu (100.200, 00 zł) a
ceną samochodu, którą obowiązana byłaby zapłacić powódka za nabycie jego
własności (27.550 zł) i kwotą otrzymaną przez powódkę z tytułu odszkodowania
wypłaconego przez ubezpieczyciela w związku z kradzieżą samochodu (18.132,39
zł). W wyniku rozpatrzenia apelacji pozwanej Sąd drugiej instancji w wyroku, od
3
którego wniesiona została rozpoznawana skarga, uznał, że przy ustaleniu szkody
wyrażającej się wartością samochodu, którego własność nabyłaby powódka
po upływie czasu trwania umowy leasingu gdyby samochód nie został skradziony,
należy także uwzględnić kwotę 64.867,61 zł niezapłaconych przez powódkę rat
z tytułu wynagrodzenia pieniężnego należnego leasingodawcy. O kwotę tę należy
pomniejszyć rozmiar szkody, co prowadzi do wniosku, że w rzeczywistości
powódka nie poniosła szkody, która by podlegała naprawieniu przez pozwaną.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepis art. 328 § 2 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. określa jakie elementy
powinno zawierać uzasadnienie wyroku sądu drugiej instancji. Wprawdzie
uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie wskazuje podstawy prawnej
odpowiedzialności pozwanej za szkodę doznaną przez powódkę, ale w sytuacji,
gdy przyczyną oddalenia powództwa było ustalenie braku szkody (art. 361 § 2 k.c.),
uchybienie to nie spowodowało niezgodności wyroku z prawem.
Nie jest naruszeniem art. 328 § 2 k.p.c. sporządzenie ogólnikowego
i lakonicznego uzasadnienia, jeżeli jego treść pozwala na zrozumienie powodów
rozstrzygnięcia. Zaletą uzasadnienia jest jego zwięzłość, byleby można było
odnaleźć w nim elementy, których wymaga ustawa i dało się na ich podstawie
ocenić zgodność wyroku z prawem.
Uzasadnienie zaskarżonego wyroku w sposób dostateczny wyraża –
w ustalonym w sprawie stanie faktycznym – stanowisko sądu co do spornej
w sprawie kwestii szkody, której naprawienia przez pozwaną domagała się
powódka. Kwestia, czy stanowisko to jest w świetle prawa materialnego (art. 361
§ 2 k.c.) prawidłowe, nie stanowi o naruszeniu art. 328 § 2 w zw. z art. 391 § 1
k.p.c.
Szkoda, której powódka domagała się naprawienia przez pozwaną nie jest
stratą, którą powódka poniosła już w chwili doznania szkody (kradzieży
samochodu), lecz szkodą przyszłą, polegającą na utracie korzyści, której powódka
oczekiwała, gdyby samochód nie został skradziony, co w normalnym toku zdarzeń
powodowałoby kontynuowanie wykonywania umowy leasingu samochodu i –
zgodnie z jej postanowieniami – nabycie własności samochodu przez powódkę
po upływie czasu trwania leasingu. Szkoda ta, jak zgodnie przyjęły oba Sądy
orzekające w sprawie i czego skarżąca nie kwestionuje, wyraża się wartością
4
samochodu na tę chwilę, wynoszącą 100.200,00 zł. Nie budzi przy tym wątpliwości,
że dla ustalenia szkody, którą powódka faktycznie poniesie, kwota ta powinna
zostać pomniejszona o kwotę 18.132, 39 zł, otrzymaną przez powódkę z tytułu
odszkodowania wypłaconego przez ubezpieczyciela w związku z kradzieżą
samochodu. Nie budzi też zastrzeżeń skarżącej, że wymieniona kwota 100.200,00
zł powinna być pomniejszona także o kwotę 27.550 zł, stanowiącą cenę
samochodu, którą powódka obowiązana byłaby zapłacić za nabycie jego własności
po upływie czasu trwania leasingu, tj. o wydatek, który powódka musiałaby ponieść
żeby stać się właścicielką samochodu. Trafnie co do zasady Sąd Okręgowy uznał,
że tak samo należy potraktować inne wydatki, które powódka obowiązana byłaby
ponieść w związku z kontynuowaniem wykonywania umowy leasingu prowadzącym
do nabycia własności samochodu, a których w następstwie kradzieży samochodu
nie poniosła, co dotyczy kwoty 64.867,61 zł nie zapłaconych przez powódkę rat
z tytułu wynagrodzenia pieniężnego należnego leasingodawcy. Nie można
jednakże byłoby odmówić racji skarżącej, gdyby – jak ona twierdzi – kwota
64.867,61 zł stanowiła w istocie wynagrodzenie należne leasingodawcy wyłącznie
za korzystanie z samochodu w czasie trwania umowy leasingu i jej zapłacenie
nie było powiązane z przewidzianą w umowie leasingu opcją przeniesienia
własności samochodu na powódkę. W takim wypadku utrata przez powódkę
możliwości korzystania z samochodu na skutek jego kradzieży spowodowałaby
utratę spodziewanych korzyści z korzystania z samochodu i to ta szkoda
podlegałaby zrekompensowaniu przez zwolnienie powódki od obowiązku
świadczenia kwoty 64.867,61 zł. Powtórne jej uwzględnienie, tym razem jako
zmniejszającej szkodę powódki polegającą na pozbawieniu jej możliwości nabycia
własności samochodu, byłoby oczywiście niezasadne. W sprawie brak jest
jednakże ustaleń – które mogłyby być dokonane przede wszystkim na podstawie
treści umowy leasingu zawartej przez powódkę – pozwalających na przyjęcie
prawdziwości twierdzeń powódki co do treści tej umowy. Brak tych ustaleń nie jest
przedmiotem zarzutu naruszenia przepisów postępowania podniesionego
w ramach podstaw, na których oparta została skarga. Wobec związania Sądu
Najwyższego granicami podstaw skargi (art. 42410
k.p.c.) brak ten nie może więc
prowadzić do stwierdzenia niezgodności zaskarżonego wyroku z prawem. Należy
dodać, że – niezależnie od podstawy odpowiedzialności pozwanej względem
5
powódki – ciężar udowodnienia poniesienia szkody i jej rozmiaru, spoczywał
na powódce (art. 6 k.c.).
Z przytoczonych względów trudno dopatrzyć się wydania zaskarżonego
wyroku z naruszeniem art. 361 § 2 k.c., które uzasadniałoby uwzględnienie skargi.
Przy ocenie jej zasadności należało mieć na uwadze, że według ugruntowanej
wykładni art. 4241
k.p.c. przesłanką stwierdzenia niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia jest jego wydanie w następstwie rażąco wadliwej
wykładni bądź oczywiście niewłaściwego zastosowania prawa, którego rozumienie
nie budzi żadnych wątpliwości (np. wyroki Sądu Najwyższego: z dn. 31 marca
2006 r., IV CNP 25/05, OSNC 2007, nr 1, poz. 17, z dnia 4 stycznia 2007 r., V CNP
132/06, OSNC 2007, nr 11, poz. 174).
Powiązanie przez skarżącą zarzutu naruszenia art. 361 § 2 k.c.
z („w związku”) art. 471 i art. 474 k.c. jest o tyle bezprzedmiotowe, że samodzielną
podstawą oddalenia powództwa zaskarżonym wyrokiem jest ustalenie braku
szkody doznanej przez powódkę, bez wskazania podstawy odpowiedzialności
pozwanej za wyrządzenie tej szkody. Poza art. 471 w zw. z art. 474 k.c. podstawą
tą mógłby być art. 416 k.c. lub art. 429 k.c. Jeżeli wybraną przez powódkę
podstawą dochodzonego roszczenia był art. 471 w zw. z art. 474 k.c., to w sytuacji,
gdy nieskuteczny okazał się zarzut naruszenia art. 361 § 2 k.c., pozwalający
na podważenie zasadności ustalenia co do braku szkody, nie może być mowy
o naruszeniu art. 471 w zw. z art. 474 k.c.
Wobec powyższego, Sąd Najwyższy na podstawie art. 42411
§ 1 k.p.c.
orzekł, jak w sentencji.