II CZ 92/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:08-08-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 92/09
POSTANOWIENIE
Dnia 3 lutego 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Prokuratora Okręgowego w G. działającego na rzecz A. Ł., R.
N. i in. […]
przeciwko R. W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 3 lutego 2010 r.,
zażalenia pozwanego R. W.
na postanowienie Sądu Okręgowego w G.
z dnia 25 czerwca 2009 r., sygn. akt V Ca (…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w G. w sprawie z powództwa Prokuratora Okręgowego w G. i
innych przeciwko R. W. o zapłatę postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 r. odrzucił
skargę kasacyjną pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w G. z dnia 31 marca 2009
r., V Ca (…). W uzasadnieniu wskazał, że podana przez skarżącego wartość przedmiotu
zaskarżenia nie przekroczyła wymaganych progów kwotowych z art. 3982
§ 1 k.p.c. i z
tych względów skarga podlegała odrzuceniu. Zdaniem Sądu Okręgowego powodowie
w niniejszej sprawie dochodzą od pozwanego zapłaty określonych kwot pieniężnych. Ich
uprawnienia są odrębne, choć jednego rodzaju i oparte na jednakowej podstawie
2
faktycznej i prawnej. Każdy z powodów dochodzi własnego odrębnego roszczenia, z tym
że odbywa się to w ramach jednego procesu. Relacje, które między nimi zachodzą,
zgodnie z treścią art. 72 § 1 k.p.c. stanowią przykład współuczestnictwa formalnego. W
tym wypadku o dopuszczalności skargi kasacyjnej decyduje nie łączna wartość
przedmiotu sporu czy zaskarżenia ustalona jako suma wartości żądań poszczególnych
współuczestników, lecz wartość przedmiotu zaskarżenia każdego roszczenia z osobna.
W konsekwencji z uwagi na fakt, że wartość przedmiotu zaskarżenia w stosunku do
każdego ze współuczestników jest niższa od ustawowego progu Sąd postanowił skargę
odrzucić jako niedopuszczalną, na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.
W zażaleniu na powyższe postanowienie pozwany zarzucił Sądowi Okręgowemu
naruszenie:
- art. 3986
§ 2 oraz art. 3982
§ 1 k.p.c. polegające na bezpodstawnym odrzuceniu
skargi kasacyjnej, pomimo iż nie było ku temu żadnych podstaw, albowiem w
niniejszej sprawie wartość przedmiotu zaskarżenia przekracza 50.000 zł;
- art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c. polegające na jego błędnym zastosowaniu i uznaniu, że w
niniejszej sprawie między powodami zachodzi współuczestnictwo formalne,
podczas, gdy w rzeczywistości zachodzi między nimi współuczestnictwo
materialne.
Powołując się na te zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kwestią sporną, która ma istotne znaczenie dla oceny dopuszczalności
wniesionej skargi kasacyjnej, jest rodzaj współuczestnictwa, które występuje po stronie
powodowej w niniejszej sprawie. Sąd odwoławczy, który odrzucił skargę kasacyjną
przyjął, że w sprawie po stronie powodowej występuje współuczestnictwo formalne, z
kolei zdaniem skarżącego współuczestnictwo to ma charakter materialny.
Współuczestnictwo materialne zachodzi wówczas, gdy kilka osób w jednej
sprawie występuje w roli powodów lub pozwanych, zaś przedmiot sporu stanowią prawa
lub obowiązki im wspólne lub oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej (art. 72
§ 1 pkt 1 k.p.c.). Inaczej rzecz ujmując współuczestnictwo materialne zachodzi w takiej
sytuacji, gdy pomiędzy podmiotami występującymi po tej samej stronie procesu istnieje
określona więź prawna oparta na łączącym te podmioty stosunku prawnym. Ze
współuczestnictwem materialnym mamy do czynienia również w takiej sytuacji, gdy
stosunek prawny nie wiąże ze sobą współuczestników, nie zachodzi wspólność praw lub
3
obowiązków, natomiast jest jeden cel procesu, chodzi np. o zasądzenie jednego
świadczenia, czy też ustalenie jednego stosunku prawnego. W doktrynie trafnie
podkreśla się, że w takiej sytuacji, dzięki jednemu celowi procesu występuje między
współuczestnikami, nawet przy braku wiążącego ich stosunku prawnego „silne
powiązanie materią procesu”. Z kolei w wypadku współuczestnictwa formalnego
stosunek prawny nie wiąże ze sobą współuczestników, a nadto nie ma wspólnego celu
procesu. Cel procesu jest indywidualnie wyodrębniony dla każdego współuczestnika.
Można mówić o wielości celów procesu, czy też o wielości żądań, które są od siebie
niezależne. Pomiędzy tymi żądaniami występuje natomiast formalne podobieństwo,
bowiem przedmiotem sporu są roszczenia lub zobowiązania jednego rodzaju, oparte na
jednakowej, a zatem nie tej samej, podstawie faktycznej i prawnej (art. 72 § 1 pkt 2
k.p.c.).
W niniejszej sprawie pomiędzy podmiotami występującymi po stronie powodowej
nie występuje więź prawna wskazująca na istnienie współuczestnictwa materialnego.
Nie występuje wielopodmiotowy stosunek prawny, który obejmowałby współuczestników
i podmiot występujący po przeciwnej stronie procesu, nie zachodzi wspólność praw lub
obowiązków, jak również nie występuje jeden wspólny dla wszystkich współuczestników
cel procesu. Każdy z występujących po stronie powodowej podmiotów, niezależnie od
pozostałych wnosi o zasądzenie na jego rzecz konkretnej kwoty pieniężnej tytułem
odszkodowania za szkodę jakiej doznał w wyniku bezprawnego zachowania się
pozwanego. Niewątpliwie w tej sytuacji żądania są jednego rodzaju, a nadto występuje
jednakowa podstawa faktyczna i prawna. Pozwany każdemu z powodów wyrządził
szkodę działając w podobny sposób, a nawet w podobnych okolicznościach, przy czym
podstawę prawną jego odpowiedzialności w każdym z tych przypadków stanowi art. 415
k.c.
Nie ulega natomiast wątpliwości, że w wypadku współuczestnictwa formalnego
powodów roszczenie każdego z nich podlega oddzielnej ocenie co do dopuszczalności
skargi kasacyjnej (zob. np. postanowienie SN z 28 lutego 1997 r., I CKN 31/97, niepubl;
postanowienie SN z 21 marca 1997 r., I PKN 61/97, OSNP 1998, nr 1 poz. 16;
postanowienie SN z 30 września 1998 r., I CKN 391/98, nie publ; postanowienie SN z
22 marca 2002 r., I CZ 11/02, niepubl; wyrok SN z 11 stycznia 2007 r., II CSK 402/06,
nie publ). W niniejszej sprawie wartość przedmiotu zaskarżenia liczona oddzielnie w
stosunku do każdego ze współuczestników, nie osiągnęła wartości progowej (art. 3982
§
1 k.p.c.), co przesądza o niedopuszczalności skargi kasacyjnej względem wszystkich
4
podmiotów występujących po stronie powodowej, a w konsekwencji również o
bezzasadności wniesionego zażalenia.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie z art. 39814
k.p.c. w
związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 3 lutego 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Prokuratora Okręgowego w G. działającego na rzecz A. Ł., R.
N. i in. […]
przeciwko R. W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 3 lutego 2010 r.,
zażalenia pozwanego R. W.
na postanowienie Sądu Okręgowego w G.
z dnia 25 czerwca 2009 r., sygn. akt V Ca (…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w G. w sprawie z powództwa Prokuratora Okręgowego w G. i
innych przeciwko R. W. o zapłatę postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 r. odrzucił
skargę kasacyjną pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w G. z dnia 31 marca 2009
r., V Ca (…). W uzasadnieniu wskazał, że podana przez skarżącego wartość przedmiotu
zaskarżenia nie przekroczyła wymaganych progów kwotowych z art. 3982
§ 1 k.p.c. i z
tych względów skarga podlegała odrzuceniu. Zdaniem Sądu Okręgowego powodowie
w niniejszej sprawie dochodzą od pozwanego zapłaty określonych kwot pieniężnych. Ich
uprawnienia są odrębne, choć jednego rodzaju i oparte na jednakowej podstawie
2
faktycznej i prawnej. Każdy z powodów dochodzi własnego odrębnego roszczenia, z tym
że odbywa się to w ramach jednego procesu. Relacje, które między nimi zachodzą,
zgodnie z treścią art. 72 § 1 k.p.c. stanowią przykład współuczestnictwa formalnego. W
tym wypadku o dopuszczalności skargi kasacyjnej decyduje nie łączna wartość
przedmiotu sporu czy zaskarżenia ustalona jako suma wartości żądań poszczególnych
współuczestników, lecz wartość przedmiotu zaskarżenia każdego roszczenia z osobna.
W konsekwencji z uwagi na fakt, że wartość przedmiotu zaskarżenia w stosunku do
każdego ze współuczestników jest niższa od ustawowego progu Sąd postanowił skargę
odrzucić jako niedopuszczalną, na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.
W zażaleniu na powyższe postanowienie pozwany zarzucił Sądowi Okręgowemu
naruszenie:
- art. 3986
§ 2 oraz art. 3982
§ 1 k.p.c. polegające na bezpodstawnym odrzuceniu
skargi kasacyjnej, pomimo iż nie było ku temu żadnych podstaw, albowiem w
niniejszej sprawie wartość przedmiotu zaskarżenia przekracza 50.000 zł;
- art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c. polegające na jego błędnym zastosowaniu i uznaniu, że w
niniejszej sprawie między powodami zachodzi współuczestnictwo formalne,
podczas, gdy w rzeczywistości zachodzi między nimi współuczestnictwo
materialne.
Powołując się na te zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kwestią sporną, która ma istotne znaczenie dla oceny dopuszczalności
wniesionej skargi kasacyjnej, jest rodzaj współuczestnictwa, które występuje po stronie
powodowej w niniejszej sprawie. Sąd odwoławczy, który odrzucił skargę kasacyjną
przyjął, że w sprawie po stronie powodowej występuje współuczestnictwo formalne, z
kolei zdaniem skarżącego współuczestnictwo to ma charakter materialny.
Współuczestnictwo materialne zachodzi wówczas, gdy kilka osób w jednej
sprawie występuje w roli powodów lub pozwanych, zaś przedmiot sporu stanowią prawa
lub obowiązki im wspólne lub oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej (art. 72
§ 1 pkt 1 k.p.c.). Inaczej rzecz ujmując współuczestnictwo materialne zachodzi w takiej
sytuacji, gdy pomiędzy podmiotami występującymi po tej samej stronie procesu istnieje
określona więź prawna oparta na łączącym te podmioty stosunku prawnym. Ze
współuczestnictwem materialnym mamy do czynienia również w takiej sytuacji, gdy
stosunek prawny nie wiąże ze sobą współuczestników, nie zachodzi wspólność praw lub
3
obowiązków, natomiast jest jeden cel procesu, chodzi np. o zasądzenie jednego
świadczenia, czy też ustalenie jednego stosunku prawnego. W doktrynie trafnie
podkreśla się, że w takiej sytuacji, dzięki jednemu celowi procesu występuje między
współuczestnikami, nawet przy braku wiążącego ich stosunku prawnego „silne
powiązanie materią procesu”. Z kolei w wypadku współuczestnictwa formalnego
stosunek prawny nie wiąże ze sobą współuczestników, a nadto nie ma wspólnego celu
procesu. Cel procesu jest indywidualnie wyodrębniony dla każdego współuczestnika.
Można mówić o wielości celów procesu, czy też o wielości żądań, które są od siebie
niezależne. Pomiędzy tymi żądaniami występuje natomiast formalne podobieństwo,
bowiem przedmiotem sporu są roszczenia lub zobowiązania jednego rodzaju, oparte na
jednakowej, a zatem nie tej samej, podstawie faktycznej i prawnej (art. 72 § 1 pkt 2
k.p.c.).
W niniejszej sprawie pomiędzy podmiotami występującymi po stronie powodowej
nie występuje więź prawna wskazująca na istnienie współuczestnictwa materialnego.
Nie występuje wielopodmiotowy stosunek prawny, który obejmowałby współuczestników
i podmiot występujący po przeciwnej stronie procesu, nie zachodzi wspólność praw lub
obowiązków, jak również nie występuje jeden wspólny dla wszystkich współuczestników
cel procesu. Każdy z występujących po stronie powodowej podmiotów, niezależnie od
pozostałych wnosi o zasądzenie na jego rzecz konkretnej kwoty pieniężnej tytułem
odszkodowania za szkodę jakiej doznał w wyniku bezprawnego zachowania się
pozwanego. Niewątpliwie w tej sytuacji żądania są jednego rodzaju, a nadto występuje
jednakowa podstawa faktyczna i prawna. Pozwany każdemu z powodów wyrządził
szkodę działając w podobny sposób, a nawet w podobnych okolicznościach, przy czym
podstawę prawną jego odpowiedzialności w każdym z tych przypadków stanowi art. 415
k.c.
Nie ulega natomiast wątpliwości, że w wypadku współuczestnictwa formalnego
powodów roszczenie każdego z nich podlega oddzielnej ocenie co do dopuszczalności
skargi kasacyjnej (zob. np. postanowienie SN z 28 lutego 1997 r., I CKN 31/97, niepubl;
postanowienie SN z 21 marca 1997 r., I PKN 61/97, OSNP 1998, nr 1 poz. 16;
postanowienie SN z 30 września 1998 r., I CKN 391/98, nie publ; postanowienie SN z
22 marca 2002 r., I CZ 11/02, niepubl; wyrok SN z 11 stycznia 2007 r., II CSK 402/06,
nie publ). W niniejszej sprawie wartość przedmiotu zaskarżenia liczona oddzielnie w
stosunku do każdego ze współuczestników, nie osiągnęła wartości progowej (art. 3982
§
1 k.p.c.), co przesądza o niedopuszczalności skargi kasacyjnej względem wszystkich
4
podmiotów występujących po stronie powodowej, a w konsekwencji również o
bezzasadności wniesionego zażalenia.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie z art. 39814
k.p.c. w
związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji.