III CZ 20/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:12-06-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZ 20/10
POSTANOWIENIE
Dnia 17 czerwca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa D. R.-V.
przeciwko Z. D.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 czerwca 2010 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego […]
w Krakowie
z dnia 9 marca 2010 r.,
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 8 stycznia 2009 r. oddalił powództwo
powódki D. R. – V. skierowane przeciwko pozwanemu Z. D. o zapłatę
zadośćuczynienia za krzywdę. Powódka zaskarżyła powyższe orzeczenie apelacją,
którą Sąd Apelacyjny w […] oddalił wyrokiem z dnia 25 listopada 2009 r.
Pełnomocnik ustanowiony dla powódki przez sąd przygotował opinię o braku
podstaw do sporządzenia skargi kasacyjnej od wyroku sądu drugiej instancji i złożył
wniosek o przyznanie mu od Skarbu Państwa wynagrodzenia za udzieloną w tej
formie pomoc prawną.
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 18 lutego 2010 r. uwzględnił wniosek
i przyznał pełnomocnikowi powódki wynagrodzenie w wysokości 854 zł, w tym 154
zł podatku od towarów i usług. Pełnomocnik zażalił się na to postanowienie,
domagając się jego zmiany przez zwiększenie należnego wynagrodzenia do kwoty
3.294 zł, w tym 594 zł tytułem podatku od towarów i usług oraz przyznanie kosztów
postępowania zażaleniowego.
Sąd Apelacyjny w dniu 9 marca 2010 r. odrzucił wniesione zażalenie,
ponieważ uznał, że postanowienie z dnia 18 lutego 2010 r. nie należy do orzeczeń
zaskarżalnych na podstawie art. 3941
§ 1 i § 2 k.p.c.
Pełnomocnik powódki wniósł z kolei zażalenie na postanowienie z dnia
9 marca 2010 r., wskazując jako jego podstawę prawną art. 394 § 1 pkt 11 k.p.c.
oraz art. 3941
§ 2 k.p.c. Zarzucił obrazę art. 3941
§ 2 k.p.c. poprzez uznanie, że nie
uprawnia on do zaskarżenia postanowienia w przedmiocie kosztów procesu
zasądzonych po raz pierwszy przez sąd drugiej instancji, mimo że od dnia
15 lutego 2010 r. zażalenie na takie orzeczenie przysługuje. Wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i uwzględnienie zażalenia pełnomocnika powódki
żądającego zmiany postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 18 lutego 2010 r.
poprzez zasądzenie wyższego wynagrodzenia za sporządzenie opinii. Skarżący
domagał się także przyznania kosztów niniejszego postępowania zażaleniowego.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżący poszukuje podstaw do wniesienia odrzuconego zażalenia w treści
art. 3941
§ 2 k.p.c., wskazując na częściową utratę mocy obowiązującej tego
przepisu z dniem 15 lutego 2010 r. w związku z wyrokiem Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 9 lutego 2009 r. (SK 10/09, Dz.U. z 2010, Nr 24, poz. 115).
Ponieważ jednak wskazywane orzeczenie odnosi się do stanu prawnego
obowiązującego przed wejściem w życie zmiany art. 3941
§ 1 k.p.c. polegającej na
dodaniu regulacji dopuszczającej zażalenie na postanowienie o kosztach procesu,
które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji, a w momencie
wydawania przez Sąd Apelacyjny zaskarżonego postanowienia obowiązywał już
(od 22 maja 2009 r.) znowelizowany art. 3941
§ 1 k.p.c., ten przepis musi być
podstawa rozważań.
O sposobie potraktowania zażalenia pełnomocnika powódki decyduje
odpowiedź na pytanie, czy postanowienie orzekające o wysokości wynagrodzenia
pełnomocnika należnego mu od Skarbu Państwa za udzieloną z urzędu pomoc
prawną może być uznane za postanowienie „co do kosztów procesu, które nie były
przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji”. Nie budzi bowiem
wątpliwości, że postanowienie z 18 lutego 2010 r. nie jest żadnym z pozostałych
zaskarżalnych postanowień, o jakich mówi art. 3941
§ 1 i § 2 k.p.c. Na pewno nie
stanowi postanowienia sądu drugiej instancji, odrzucającego skargę kasacyjną albo
skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Nie jest
także postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie, w której przysługuje
kasacja, ponieważ nie rozstrzyga poddanej pod osąd sprawy co do jej istoty.
Zagadnienie, czy rozstrzygnięcie o wynagrodzeniu należnym
pełnomocnikowi z urzędu od Skarbu Państwa należy do orzeczeń o kosztach
procesu było już przedmiotem rozważań w orzecznictwie. W postanowieniu z dnia
17 listopada 2009 r. (III CZ 53/09, OSNC z 2010, nr 5, poz. 79) Sąd Najwyższy
wyjaśnił, że ciążący na Skarbie Państwa subsydiarny obowiązek wypłaty
wynagrodzenia pełnomocnikowi z urzędu na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia
26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze, jedn. tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz.
1188 ze zm.) oraz § 19-21 wydanego na jego podstawie rozporządzenia Ministra
4
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.), a także
odpowiadające im przepisy rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców
prawnych, ma charakter publicznoprawny i nie jest obowiązkiem pokrycia kosztów
procesu w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego dotyczących
tych kosztów. Świadczenie pomocy prawnej osobom, które z przyczyn materialnych
nie są w stanie samodzielnie zapewnić sobie fachowej reprezentacji przed sądem
jest działaniem dla dobra publicznego, umożliwiającym realizację w postępowaniu
cywilnym zasady równości i prawa do sądu.
Rozstrzygnięcie sądu o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
stronie nie jest więc orzeczeniem w przedmiocie kosztów procesu
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2007 r., III CZ 61/07,
"Biuletyn SN" 2008, nr 4, s. 12 oraz uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego
z dnia 25 czerwca 2009 r., III CZP 36/09, OSNC 2010, nr 2, poz. 24). Z tych
względów nie można go też uznać za postanowienie "co do kosztów procesu"
w rozumieniu art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., który - jak wskazano - powinien być
wykładany ściśle. Prowadzi to do wniosku, że także na gruncie nowej regulacji
przewidzianej w wymienionym przepisie, niedopuszczalne jest zażalenie do Sądu
Najwyższego na postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie przyznania od
Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie z urzędu
w postępowaniu apelacyjnym.
Z przytoczonych względów zażalenie pełnomocnika powódki należało
oddalić na podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39814
k.p.c.
jz
POSTANOWIENIE
Dnia 17 czerwca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa D. R.-V.
przeciwko Z. D.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 czerwca 2010 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego […]
w Krakowie
z dnia 9 marca 2010 r.,
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 8 stycznia 2009 r. oddalił powództwo
powódki D. R. – V. skierowane przeciwko pozwanemu Z. D. o zapłatę
zadośćuczynienia za krzywdę. Powódka zaskarżyła powyższe orzeczenie apelacją,
którą Sąd Apelacyjny w […] oddalił wyrokiem z dnia 25 listopada 2009 r.
Pełnomocnik ustanowiony dla powódki przez sąd przygotował opinię o braku
podstaw do sporządzenia skargi kasacyjnej od wyroku sądu drugiej instancji i złożył
wniosek o przyznanie mu od Skarbu Państwa wynagrodzenia za udzieloną w tej
formie pomoc prawną.
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 18 lutego 2010 r. uwzględnił wniosek
i przyznał pełnomocnikowi powódki wynagrodzenie w wysokości 854 zł, w tym 154
zł podatku od towarów i usług. Pełnomocnik zażalił się na to postanowienie,
domagając się jego zmiany przez zwiększenie należnego wynagrodzenia do kwoty
3.294 zł, w tym 594 zł tytułem podatku od towarów i usług oraz przyznanie kosztów
postępowania zażaleniowego.
Sąd Apelacyjny w dniu 9 marca 2010 r. odrzucił wniesione zażalenie,
ponieważ uznał, że postanowienie z dnia 18 lutego 2010 r. nie należy do orzeczeń
zaskarżalnych na podstawie art. 3941
§ 1 i § 2 k.p.c.
Pełnomocnik powódki wniósł z kolei zażalenie na postanowienie z dnia
9 marca 2010 r., wskazując jako jego podstawę prawną art. 394 § 1 pkt 11 k.p.c.
oraz art. 3941
§ 2 k.p.c. Zarzucił obrazę art. 3941
§ 2 k.p.c. poprzez uznanie, że nie
uprawnia on do zaskarżenia postanowienia w przedmiocie kosztów procesu
zasądzonych po raz pierwszy przez sąd drugiej instancji, mimo że od dnia
15 lutego 2010 r. zażalenie na takie orzeczenie przysługuje. Wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i uwzględnienie zażalenia pełnomocnika powódki
żądającego zmiany postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 18 lutego 2010 r.
poprzez zasądzenie wyższego wynagrodzenia za sporządzenie opinii. Skarżący
domagał się także przyznania kosztów niniejszego postępowania zażaleniowego.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżący poszukuje podstaw do wniesienia odrzuconego zażalenia w treści
art. 3941
§ 2 k.p.c., wskazując na częściową utratę mocy obowiązującej tego
przepisu z dniem 15 lutego 2010 r. w związku z wyrokiem Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 9 lutego 2009 r. (SK 10/09, Dz.U. z 2010, Nr 24, poz. 115).
Ponieważ jednak wskazywane orzeczenie odnosi się do stanu prawnego
obowiązującego przed wejściem w życie zmiany art. 3941
§ 1 k.p.c. polegającej na
dodaniu regulacji dopuszczającej zażalenie na postanowienie o kosztach procesu,
które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji, a w momencie
wydawania przez Sąd Apelacyjny zaskarżonego postanowienia obowiązywał już
(od 22 maja 2009 r.) znowelizowany art. 3941
§ 1 k.p.c., ten przepis musi być
podstawa rozważań.
O sposobie potraktowania zażalenia pełnomocnika powódki decyduje
odpowiedź na pytanie, czy postanowienie orzekające o wysokości wynagrodzenia
pełnomocnika należnego mu od Skarbu Państwa za udzieloną z urzędu pomoc
prawną może być uznane za postanowienie „co do kosztów procesu, które nie były
przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji”. Nie budzi bowiem
wątpliwości, że postanowienie z 18 lutego 2010 r. nie jest żadnym z pozostałych
zaskarżalnych postanowień, o jakich mówi art. 3941
§ 1 i § 2 k.p.c. Na pewno nie
stanowi postanowienia sądu drugiej instancji, odrzucającego skargę kasacyjną albo
skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Nie jest
także postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie, w której przysługuje
kasacja, ponieważ nie rozstrzyga poddanej pod osąd sprawy co do jej istoty.
Zagadnienie, czy rozstrzygnięcie o wynagrodzeniu należnym
pełnomocnikowi z urzędu od Skarbu Państwa należy do orzeczeń o kosztach
procesu było już przedmiotem rozważań w orzecznictwie. W postanowieniu z dnia
17 listopada 2009 r. (III CZ 53/09, OSNC z 2010, nr 5, poz. 79) Sąd Najwyższy
wyjaśnił, że ciążący na Skarbie Państwa subsydiarny obowiązek wypłaty
wynagrodzenia pełnomocnikowi z urzędu na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia
26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze, jedn. tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz.
1188 ze zm.) oraz § 19-21 wydanego na jego podstawie rozporządzenia Ministra
4
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.), a także
odpowiadające im przepisy rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców
prawnych, ma charakter publicznoprawny i nie jest obowiązkiem pokrycia kosztów
procesu w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego dotyczących
tych kosztów. Świadczenie pomocy prawnej osobom, które z przyczyn materialnych
nie są w stanie samodzielnie zapewnić sobie fachowej reprezentacji przed sądem
jest działaniem dla dobra publicznego, umożliwiającym realizację w postępowaniu
cywilnym zasady równości i prawa do sądu.
Rozstrzygnięcie sądu o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
stronie nie jest więc orzeczeniem w przedmiocie kosztów procesu
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2007 r., III CZ 61/07,
"Biuletyn SN" 2008, nr 4, s. 12 oraz uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego
z dnia 25 czerwca 2009 r., III CZP 36/09, OSNC 2010, nr 2, poz. 24). Z tych
względów nie można go też uznać za postanowienie "co do kosztów procesu"
w rozumieniu art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., który - jak wskazano - powinien być
wykładany ściśle. Prowadzi to do wniosku, że także na gruncie nowej regulacji
przewidzianej w wymienionym przepisie, niedopuszczalne jest zażalenie do Sądu
Najwyższego na postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie przyznania od
Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie z urzędu
w postępowaniu apelacyjnym.
Z przytoczonych względów zażalenie pełnomocnika powódki należało
oddalić na podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39814
k.p.c.
jz