Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 53/10
POSTANOWIENIE
Dnia 17 września 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z powództwa „C.(...)” Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.
przeciwko Fundacji P.(...) w S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 17 września 2010 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 28 grudnia 2009 r.,
sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 28 grudnia 2009 r. odrzucił skargę
kasacyjną powoda C.(...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. w sprawie
przeciwko Fundacji P.(...) w S., od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 25 czerwca 2009
r.
Przyczyną odrzucenia skargi było nieuiszczenie opłaty od skargi kasacyjnej, ani
niewniesienie o zwolnienie od jej uiszczenia. Wprawdzie powód został zwolniony od
kosztów sądowych w postępowaniu przed sądem powszechnym w toku instancji, ale,
jak wskazano w uzasadnieniu postanowienia, z powołaniem się na uchwałę siedmiu
2
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2008 r. w sprawie III CZP 142/07 (OSNC
2008, nr 11, poz. 122), nie obejmuje to postępowania kasacyjnego. Sąd Apelacyjny
wyjaśnił też, w związku z nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z dnia 5
grudnia 2008 r. (Dz. U. Nr 234, poz. 1571) - mocą której uchylony został art. 130 § 3
k.p.c., będący podstawą prawną do odrzucenia bez wezwania pisma procesowego
wniesionego przez profesjonalnego pełnomocnika, a nienależycie opłaconego - że
nowelizacja ta nie ma zastosowania w sprawie niniejszej, ze względu na wszczęcie
postępowania przez dniem 1 lipca 2009 r. Wprawdzie powód pismem z dnia 21 grudnia
2009 r. złożył wniosek o zwolnienie od kosztów w postępowaniu kasacyjnym, ale uczynił
to już po terminie wniesienia skargi kasacyjnej, który upłynął z dniem 5 grudnia 2009 r.
Powód zaskarżył postanowienie Sądu Apelacyjnego zażaleniem, w którym wniósł
o uchylenie zaskarżonego postanowienia. Zarzucił błędną wykładnię art. 8 ust. 1
wymienionej ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. przez przyjęcie, że postępowanie
kasacyjne jest kolejnym etapem tej samej sprawy i w związku z tym podstawą
orzeczenia mógł być art. 1302
§ 3 k.p.c., uchylony tą ustawą. Tymczasem w niniejszej
sprawie postępowanie zostało wszczęte dnia 5 grudnia 2009 r., czyli już po wejściu w
życie ustawy nowelizującej k.p.c., a więc nie można było rozstrzygać w oparciu o art.
1302
§ 3 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest zasadne.
W zaskarżonym postanowieniu Sąd Apelacyjny powołał się na wymienioną na
wstępie uchwałę składu siedmiu sędziów SN w sprawie sygn. akt III CZP 142/07.
Wynika z niej, że wniesienie skargi kasacyjnej stanowi wszczęcie nowego postępowania
w sprawie, nie zaś kontynuację postępowania dotychczasowego. Skoro tak, to
postępowanie kasacyjne nie jest wszczęte przed trzecią instancją a skarga kasacyjna
mająca charakter nadzwyczajnego środka zaskarżenia stała się instrumentem kontroli
zgodności z prawem prawomocnych orzeczeń wydawanych przez sądy powszechne.
Uznane zostało, że postępowanie w sprawie toczy się wyłącznie przed sądem pierwszej
i drugiej instancji, zaś prawomocne zakończenie sprawy następuje wraz z uzyskaniem
przez orzeczenie przymiotu prawomocności (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu
sędziów SN z dnia 6 października 2000 r., III CZP 31/00, OSNC 2001, nr 2, poz. 22 oraz
postanowienie SN z dnia 28 października 2009 r., II PZ 16/09, Lex nr 559945). Prowadzi
to do wniosku, że wraz z uprawomocnieniem się orzeczenia dochodzi do wyczerpania
3
się w danej sprawie uprawnień pełnomocnika procesowego strony. Przez wniesienie
skargi kasacyjnej wszczęta zostaje, w znaczeniu techniczno-prawnym nowa sprawa.
Przenosząc zaprezentowany pogląd na okoliczności rozpoznawanej sprawy
zważyć należy, że jako nowe postępowanie zostało ono wszczęte z wniesieniem skargi
kasacyjnej, czyli dnia 5 grudnia 2009 r. Nastąpiło to zatem już po wejściu w życie
znowelizowanych przepisów Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 2008 r.,
wskazaną na wstępie, obowiązującą od dnia 1 lipca 2009 r. Od tej daty został uchylony
art. 1302
§ 3 k.p.c., stanowiący dla Sądu Apelacyjnego w związku z art. 8 ust. 1 ustawy
nowelizującej podstawę prawną do odrzucenia skargi kasacyjnej, sporządzonej przez
profesjonalnego pełnomocnika, bez wezwania do uiszczenia opłaty.
Wniosek o zwolnienie od kosztów postępowania kasacyjnego powód wniósł
pismem z dnia 21 grudnia 2009 r., jednak Sąd Apelacyjny uznał to na podstawie art. 167
k.p.c. za bezskuteczne ze względu na upływ terminu do wniesienia skargi wraz z jej
wniesieniem dnia 5 grudnia 2009 r., oraz ze względu na nie mający zastosowania w
sprawie art. 8 ust. 2-5 ustawy nowelizującej z 2008 r., ponieważ zdaniem Sądu,
postępowanie w tej sprawie zostało wszczęte przed dniem wejścia w życie ustawy
nowelizującej, to jest przed 1 lipca 2009 r. W rezultacie, Sąd Apelacyjny z jednej strony,
powołując bez zastrzeżeń uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego w
sprawie III CZP 142/07 podzielił stanowisko o nowym postępowaniu, jakie wszczyna
wniesienie skargi kasacyjnej, z drugiej zaś w swoim postanowieniu odrzucił skargę na
podstawie nieobowiązującego już w chwili orzekania art. 130 § 3 k.p.c., tak jakby
postępowanie ze skargi było kontynuacją toku instancji. Uczynił to w sytuacji, gdy z art.
8 ust. 1 ustawy nowelizującej wynikało, że zmienione przepisy Kodeksu postępowania
cywilnego stosuje się do postępowań wszczętych po wejściu w życie noweli. Przepisy
te, już bez uchylonego art. 1302
§ 3 k.p.c. miały zastosowanie w rozpoznawanej
sprawie, wszczętej na skutek wniesienia skargi kasacyjnej. Przyjmując, że wniesienie
skargi kasacyjnej wszczyna nowe postępowanie w sprawie, należy do niego stosować
przepisy obowiązujące w chwili wszczęcia tego postępowania, a nie te, które
obowiązywały w czasie rozpoznawania sprawy zakończonej prawomocnie przed sądami
powszechnymi.
Z tego względu zażalenie należało uwzględnić i na podstawie art. 39815
§ 1
zdanie pierwsze w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. zaskarżone postanowienie uchylić.