Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CNP 29/10
POSTANOWIENIE
Dnia 17 września 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z powództwa Tadeusza T. i Anny N.
przeciwko M. E. O. sp. z o.o. w K.
o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 17 września 2010 r.,
na skutek skargi strony pozwanej
o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 21 kwietnia 2008 r.,
odrzuca skargę.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w sprawie z powództwa Tadeusza T., Anny N. przeciwko M.
E. O. Sp. z o. o. z siedzibą w G., wyrokiem zaocznym z 19 czerwca 2007 r., I C
1314/07, w pkt I uznał za bezskuteczną, w stosunku do powodów, umowę
sprzedaży nieruchomości położonej w G., stanowiącej działkę o numerze
ewidencyjnym 820/04, o powierzchni 14.743 m2
, mającej urządzoną w Sądzie
Rejonowym księgę wieczystą Kw nr [...] – zawartą w dniu 10 lutego 2005 r., przed
Notariuszem Waldemarem W., za numerem repertorium [...], w celu zaspokojenia
służącej powodom – solidarnie – wierzytelności do kwoty 149.194,06 zł. wraz z
ustawowymi odsetkami skapitalizowanymi na dzień 15 maja 2007 r., a
stanowiącymi kwotę 62.473,78 zł., w pkt II zasądził od pozwanej na rzecz powodów
– solidarnie – kwotę 11.077,00 zł., tytułem kosztów procesu.
Pozwany M. E. O. Sp. z o.o. w K. wniósł skargę o wznowienie postępowania
zakończonego powyższym wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w K., którą
tenże Sąd postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2008 r. odrzucił, wskazując w
uzasadnieniu, że powołana przez pozwanego przyczyna wznowienie nie zachodzi.
Pozwany wniósł skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem w/w postanowienia
zarzucając Sądowi Okręgowemu naruszenie prawa procesowego mające wpływ na
treść orzeczenia:
- art. 410 § 1 k.p.c. w zw. z art. 401 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 38 k.c. w zw. z art. 202
§ 4 i 5 k.s.h. w zw. z art. 746 k.c. przez pominięcie rezygnacji jednoosobowego
zarządu pozwanej z dniem 29 lipca 2005 r. i brak organu wykonawczego pozwanej
w okresie od 29 lipca 2005 r. do 4 lipca 2007 r.;
- art. 410 § 1 k.p.c. w zw. z art. 401 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 17 ust. 1 ustawy
o Krajowym Rejestrze Sądowym w zw. z art. 234 k.p.c. w zw. z art. 316 § 1 k.p.c.
przez pominięcie okoliczności, że pozwany obalił domniemania prawne wynikające
z przepisu art. 17 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, czego dowodem
są znajdujące się w aktach sprawy dokumenty potwierdzające istnienie ustawowej
podstawy wznowienia postępowania, przewidzianej w art. 401 pkt 2 k.p.c.
3
Uprawdopodobniając wyrządzenie szkody skarżący wskazał, że przez
wydanie zaskarżonego postanowienia niemożliwym stało się merytoryczne
zweryfikowanie postępowania zakończonego wyrokiem zaocznym z dnia
19 czerwca 2007 r. wydanym przez Sąd Okręgowy w K. w sprawie I C 1314/07 o
uznanie za bezskuteczną wobec powodów umowy sprzedaży nieruchomości
położonej w G. Wskutek tego postanowienia w/w wyrok pozostał skutecznym i w
dalszym ciągu obowiązującym strony postępowania, a powodowie w dalszym ciągu
uprawnieni są do prowadzenia z majątku pozwanego egzekucji należności
przysługujących im w stosunku do osoby, od której pozwany nabył nieruchomość.
Na chwilę obecną są oni ujawnieni w księdze wieczystej nr KW [...] prowadzonej dla
tej nieruchomości zarówno jako wierzyciele hipoteczni (w dziale IV księgi
wieczystej), jak i prowadzący egzekucję z kosztów sądowych (w dziale III księgi
wieczystej). Faktycznie też prowadzą oni aktualnie przeciwko pozwanej egzekucję
kosztów postępowania sądowego oraz egzekucyjnego orzeczonych wyrokiem
zaocznym w oparciu o tytuł egzekucyjny w sprawie I C 1314/07. Zdaniem
skarżącego przedmiotowa nieruchomość utraciła na wartości rynkowej dokładnie
kwotę objętą ujawnionym wpisem należności egzekwowanej przymusowo
14.016,45 zł, tj. sumy kwot w zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji z
nieruchomości z dnia 18 stycznia 2008 r., pomijając fakt kwoty zabezpieczonej
hipoteką przymusową zwykłą na nieruchomości w G. na rzecz powodów w kwocie
211.667,81 zł. Ostatecznie skarżący wskazał, że wyrządzona szkoda majątkowa
w majątku pozwanej przez obniżenie wartości rynkowej przedmiotowej
nieruchomości na dzień wniesienia skargi wynosi dokładnie 14.016,45 zł, to jest tyle
ile ujawniono w księdze wieczystej na skutek zawiadomienia o wszczęciu egzekucji
z nieruchomości. Wskutek odrzucenia skargi o wznowienie postępowania
zakończonego wadliwym wyrokiem zaocznym pozwanej wyrządzona została
konkretna i oznaczona szkoda.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawodawca na wnoszącego skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia nałożył obowiązek uprawdopodobnienia, że wydanie
zaskarżonego orzeczenia spowodowało wyrządzenie szkody (art. 4245
§ 1 pkt 4
4
k.p.c.). Należy jednak zważyć, że uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody poza
tym, że stanowi element konstrukcyjny przedmiotowej skargi, którego brak jest
nienaprawialny i skutkuje jej odrzuceniem a limine przez Sąd Najwyższy (art. 4248
§ 1 k.p.c.), pełni również funkcję przesłanki jej dopuszczalności. Artykuł 4241
§ 1
i 2 k.p.c. stanowi bowiem, że skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej
instancji, a wyjątkowo od prawomocnego orzeczenia sądu pierwszej instancji, gdy
przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda. Zatem jeżeli stronie nie
została wyrządzona szkoda przedmiotowa skarga nie przysługuje.
Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z 31 stycznia 2006 r., IV CNP
38/05, (OSNC 2006, Nr 7-8, poz. 141) trafnie wskazał, że uprawdopodobnienie
może być rozpatrywane w dwóch aspektach, tj. w aspekcie celu, którym jest
wyrobienie przekonania organu decyzyjnego o istnieniu takiego stanu, oraz
w aspekcie środków usprawiedliwiających to przekonanie. Sąd Najwyższy
w powołanym orzeczeniu wyjaśnił następnie, że ustawa nie ogranicza skarżącego
w doborze środków, ale ze względu na to, że ich weryfikacja w tej fazie
postępowania nie jest oparta na postępowaniu dowodowym, skarżący może
poprzestać na przytoczeniu twierdzeń odwołujących się do skonkretyzowanych
okoliczności, które wydają się prawdziwe, gdyż znajdują potwierdzenie
w materiałach dołączonych do skargi lub znajdujących się w sprawie zakończonej
i przekonują o istnieniu faktów prowadzących do wniosku o powstaniu wskutek
wydania orzeczenia uszczerbku majątkowego. Istotne znaczenie ma również
konstatacja, że uprawdopodobnienie nie jest poddane ścisłym regułom
dowodzenia, natomiast musi zachować walor wiarygodności w świetle reguł logiki
i doświadczenia życiowego oraz, że konieczne jest wskazanie czasu wyrządzenia
szkody, jej postaci oraz związku przyczynowego między wystąpieniem uszczerbku
a wydaniem orzeczenia. Należy podkreślić, że chodzi w tym wypadku o normalny,
adekwatny związek przyczynowy unormowany w art. 361 § 1 k.c., zaś brak takiego
związku przyczynowego wyklucza stwierdzenie, że szkoda została stronie
wyrządzona przez wydanie orzeczenia, co czyni skargę niedopuszczalną
(zob. postanowienie SN z 27 kwietnia 2007 r., I CNP 20/07, (nie publ.).
5
We wniesionej skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w K. z 21 kwietnia 2008 r., I C
3007/07, skarżący wprawdzie zawarł wywód mający na celu uprawdopodobnienie
faktu wyrządzenia szkody przez wydanie orzeczenia, nie mniej jednak z
uzasadnienia tego fragmentu skargi jednoznacznie wynika, że powstanie szkody
wiąże on w istocie z faktem wydania innego orzeczenia niż to, które zostało
zaskarżone niniejszą skargą, tj. z wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w K. z 19
czerwca 2007 r., I C 1314/07, w przedmiocie uznania czynności prawnej za
bezskuteczną. To ostatnie orzeczenie miało charakter merytoryczny i wywołało
określone, negatywne skutki w sferze praw i obowiązków skarżącego. Na
podstawie tego orzeczenia, któremu Sąd Okręgowy w dniu 29 sierpnia 2007 r.
nadał klauzulę wykonalności, zostało wszczęte przeciwko skarżącemu
postępowanie egzekucyjne celem wyegzekwowania należności opiewającej na
kwotę 14.016,45 zł., zaś w dniu 16 stycznia 2008 r. dokonano. wpisu ostrzeżenia o
wszczęciu postępowania egzekucyjnego, w dziale III księgi wieczystej Kw nr [...]
prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla nieruchomości będącej własnością
skarżącego, z którym to faktem skarżący wiąże powstanie szkody. Z kolei
zaskarżone postanowienie o odrzuceniu skargi o wznowienie prawomocnie
zakończonego postępowania ma charakter wyłącznie formalny, procesowy i nie
pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z tak rozumianą przez skarżącego
szkodą. Z punktu widzenia aktualnej sytuacji prawnej skarżącego, która została
ukształtowana przez niekorzystny dla niego wyrok Sądu Okręgowego z dnia 19
czerwca 2007 r., orzeczenie to niczego nie zmieniło. Zważyć bowiem należy, że w
wypadku gdyby skarżący nie wniósł skargi o wznowienie, a Sąd Okręgowy skargi
tej by nie odrzucił, to w świetle twierdzeń skarżącego szkoda i tak by powstała.
Rację ma natomiast skarżący, że przez wydanie zaskarżonego postanowienia
niemożliwym stało się merytoryczne zweryfikowanie postępowania zakończonego
wyrokiem zaocznym z 19 czerwca 2007 r. Niemożliwość ta nie może być jednak
utożsamiana z faktem powstania szkody, którą skarżący wyraźnie wiąże z
wszczęciem przeciwko niemu postępowania egzekucyjnego i dokonaniem wpisu
ostrzeżenia w księdze wieczystej. Należy zatem podkreślić, że postanowienie sądu
odrzucające skargę o wznowienie postępowania może być przedmiotem skargi o
6
stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia tylko wtedy, gdy
szkoda została wyrządzona przez wydanie tego orzeczenia, nie zaś przez wydanie
orzeczenia objętego skargą o wznowienie postępowania. Ewentualna szkoda
wyrządzona wydaniem orzeczenia objętego skargą leży poza normalnym
związkiem przyczynowym z wydaniem postanowienia o odrzuceniu skargi (zob. np.
postanowienie SN z 27 stycznia 2006 r., III CNP 18/05, (OSNC 2006, nr 7-8, poz.
139); postanowienie SN z 27 kwietnia 2007 r., I CNP 20/07, (nie publ.);
postanowienie SN z 27 lipca 2007 r., I BU 6/07, (OSNP 2008, nr 17-18, poz. 271);
postanowienie SN z 27 lutego 2008 r., II BP 57/07, (nie publ.); postanowienie SN
z 6 marca 2008 r., II BU 45/07, (nie publ).
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art. 4248
§ 1
w zw. z art. 4245
§ 1 pkt 4 i art. 4241
§ 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.