Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 220/10
POSTANOWIENIE
Dnia 26 października 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z odwołania J. K.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.
o wysokość świadczenia,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 26 października 2010 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 10 marca 2010 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 10 marca 2010 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację J. K. od
wyroku z dnia 29 czerwca 2009 r. Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w K. z dnia 29 czerwca 2009 r., którym oddalono odwołanie
wnioskodawczyni od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - Oddziału w O. z
dnia 1 marca 2008 r. waloryzującej rentę rodzinną oraz z dnia 25 marca 2008 r.
odmawiającej prawa do świadczenia rodzinnego po inwalidzie wojennym.
W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku wnioskodawczyni zaskarżyła
go w całości, zarzucając: 1) naruszenie prawa materialnego poprzez błędną
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie: a) art. 194a ust. 4 pkt 2 ustawy o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z art. 19
tej ustawy; b) art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 7 pkt 1 i 2 w związku z art. 9 ustawy o
2
zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych; 2) mające istotny wpływ na wynik
sprawy uchybienie w postaci naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 187 § 2
pkt 3, art. 227 i 228, art. 233 § 1, art. 244 § 1, art. 278 i art. 282 k.p.c.
Wskazując na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania uzasadniony został: 1)
występowaniem istotnego zagadnienia prawnego i wynikającą z niego potrzebą
wykładni art. 194a ust. 4 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych w związku z art. 19 tej ustawy, sprowadzających się do
odpowiedzi na pytanie „czy art. 194a powołanej ustawy stanowi lex specialis w
stosunku do art. 19 tej ustawy - bo jeżeli tak, to świadczeniobiorca ma możliwość
uzyskania świadczenia bez pomniejszeń wskazanych w art. 19 ustawy”; 2)
koniecznością utrwalenia wynikającej z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 maja
2006 r., I UK 321/05 (OSNP 2007 nr 11-12, poz. 171) zasady, że ciężar dowodu w
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obciąża organ rentowy, który musi
bardzo dokładnie wykazać te wszystkie okoliczności podnoszone w sprawie, na
których oparł odmowę przyznania świadczenia; 3) potrzebą zbadania czy w sprawie
zachodzą szczególne okoliczności, które umożliwiają podniesienie na etapie
postępowania kasacyjnego zarzutów dotyczących oceny materiału dowodowego
(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 2006 r., I UK 321/05, OSNP 2007 nr 11-
12, poz. 171); 4) koniecznością „doprecyzowania przesłanek, w oparciu o które sąd
może pominąć przedłożoną w sprawie opinię biegłych wydaną z pominięciem
istotnych okoliczności wynikających z materiału dowodowego i będącą prostym
powtórzeniem opinii biegłych wydanej w sprawie wcześniejszej - co może
wskazywać, że skarga kasacyjna w takiej sprawie jest oczywiście uzasadniona”; 5)
koniecznością „doprecyzowania zasad gromadzenia materiału dowodowego na
podstawie art. 187 § 2 pkt 3 k.p.c. - czy wniosek w takiej sprawie jest wiążący dla
Sądu?”; 6) potrzebą „kształtowania i wzmacniania właściwej postawy dotyczącej
obronności kraju, tak aby weterani walk o niepodległość - byli i przyszli - wiedzieli,
że mogą liczyć na własne Państwo w kwestii opieki nad nimi wynikającej z art. 19
Konstytucji RP i bez zbędnych utrudnień ze strony organu rentowego mogli
zyskiwać status inwalidy wojennego”.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Stosownie do art. 3984
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna powinna zawierać
oznaczenie zaskarżonego orzeczenia (pkt 1), przytoczenie podstaw kasacyjnych i
ich uzasadnienie (pkt 2), wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i
jego uzasadnienie (pkt 3) oraz wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia (pkt 4).
Przepis art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. wymaga, aby wniosek o przyjęcie skargi
kasacyjnej stanowił odrębny element pisma niezależny od przytoczenia podstaw
kasacyjnych i ich uzasadnienia. Uzasadnienie wniosku natomiast powinno
nawiązywać do przesłanek przyjęcia skargi do rozpoznania określonych w art. 3989
§ 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli: 1) w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, 2) istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, 3) zachodzi nieważność
postępowania lub 4) skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Spełnienie
wymagania z art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. powinno zatem przybrać formę
wyodrębnionego wywodu prawnego, w którym skarżący wskaże, jakie występujące
w sprawie okoliczności pozwalają na uwzględnienie wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania i jednocześnie uzasadni, dlaczego odpowiadają one
ustawowemu katalogowi przesłanek.
Spośród wskazanych przez skarżącą okoliczności mających uzasadniać
przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania jedynie wskazanie na występowanie w
sprawie istotnego zagadnienia prawnego oraz wynikającą z niego potrzebę
wykładni art. 194a ust. 4 pkt 2 w związku z art. 19 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst:
Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm., zwanej dalej ustawą o emeryturach i
rentach) odnosi się do przesłanek ustawowych.
Należy zatem przypomnieć, że zagadnienie prawne jest to zagadnienie,
które wiąże się z określonym przepisem prawa materialnego lub procesowego lub
uregulowaniem prawnym, których wyjaśnienie ma nie tylko znaczenie dla
rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, ale także dla rozstrzygnięcia innych
podobnych spraw. Wskazanie zagadnienia prawnego uzasadniającego wniosek o
rozpoznanie skargi kasacyjnej powinno zatem nastąpić przez określenie przepisów
4
prawa, w związku z którymi zostało sformułowane i wskazaniu argumentów, które
prowadzą do rozbieżnych ocen. Dopiero bowiem wówczas Sąd Najwyższy ma
podstawę do oceny, czy przedstawione zagadnienie jest rzeczywiście
zagadnieniem „prawnym” oraz czy jest to zagadnienie „istotne” (por. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2001 r., II CZ 35/01, OSNC z 2002 nr 1, poz. 11,
z dnia 13 sierpnia 2002 r., I PKN 649/01, OSNP z 2004 nr 9, poz. 158 oraz z dnia
14 lutego 2003 r., I PK 306/02, Wokanda z 2004 7-8, poz. 51). Ponadto
rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego nie może się sprowadzać do odpowiedzi na
zarzuty skarżącego skierowane pod adresem zaskarżonego orzeczenia ani też do
odpowiedzi na wątpliwości skarżącego, które można wyjaśnić za pomocą
obowiązujących reguł wykładni bądź w drodze prostego zastosowania przepisów. Z
kolei odwołanie się do przesłanki istnienia potrzeby wykładni przepisów prawnych
budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie
sądów wymaga wykazania, że określony przepis prawa, mimo że budzi poważne
wątpliwości (ze wskazaniem, na czym te poważne wątpliwości polegają), nie
doczekał się wykładni, bądź niejednolita jego wykładnia wywołuje rozbieżności w
orzecznictwie sądów, które należy przytoczyć (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 11 stycznia 2002 r., III CKN 570/01, OSNC 2002 nr 12, poz.
151 i z dnia 15 października 2002 r., II CZ 102/02, niepublikowane).
Uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania nie
spełnia powyższych wymagań, gdyż po pierwsze - formułując pytanie i nazywając
je istotnym zagadnieniem prawnym skarżąca nie przedstawia jakiejkolwiek
argumentacji prawnej pozwalającej na uznanie, iż wskazana przez nią wątpliwość
ma znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i istotnie jest tego rodzaju, że wymaga
zaangażowania Sądu Najwyższego i to w sytuacji, gdy Sąd drugiej instancji uznał,
iż art. 19 i 194a ustawy o emeryturach i rentach w ogóle nie miały w sprawie
zastosowania, a po drugie - odwołując się do przesłanki potrzeby wykładni
powołanych przepisów - nie wskazuje czy ma na myśli brak ich wykładni, czy też
rzeczywiście występujące w orzecznictwie sądów rozbieżności wywołane ich
niejednolitą wykładnią, oraz na czym wątpliwości interpretacyjne miałyby polegać.
Odnośnie do pozostałych okoliczności to nie odpowiadają one ustawowemu
katalogowi przesłanek, a Sąd Najwyższy nie jest ani zobowiązany, ani uprawniony
5
do domyślania się, o którą z nich skarżącej chodzi. Dotyczy to również wskazania
na możliwość uznania oczywistej zasadności skargi kasacyjnej, gdyż jest to
stwierdzenie jedynie hipotetyczne i nie zostało odniesione do któregokolwiek z
licznych przepisów powołanych w kasacyjnej podstawie naruszenia prawa
procesowego. Tymczasem z art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c. wynika konieczność nie tylko
powołania się na okoliczność, że skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona,
ale również wykazania, iż przesłanka ta rzeczywiście zachodzi, a więc że doszło do
kwalifikowanej (widocznej przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej, bez
wdawania się w pogłębioną analizę prawną) obrazy wskazanych w podstawach
kasacyjnych przepisów prawa materialnego lub procesowego, prowadzącej w
oczywisty sposób do uznania zaskarżonego wyroku za błędny i jego wzruszenia.
Z powyższych względów odmówiono przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c.