Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 80/10
POSTANOWIENIE
Dnia 25 listopada 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Halina Kiryło
w sprawie z powództwa I. D.
przeciwko Powiatowemu Centrum Kształcenia Zawodowego […]
o odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 25 listopada 2010 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 12 listopada 2009 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy – Sąd Pracy wyrokiem z dnia 3 czerwca 2009 r. zasądził od
pozwanego Powiatowego Centrum Kształcenia Zawodowego […] na rzecz powódki
tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem i nieuzasadnione wypowiedzenie
umowy o pracę kwotę 12.390,24 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 10
czerwca, oddalił powództwo skierowane przeciwko Powiatowi J., odrzucił pozew
przeciwko Zespołowi Szkół Zawodowych w J. oraz orzekł o kosztach postępowania
i rygorze natychmiastowej wykonalności.
Na skutek apelacji Powiatowego Centrum Kształcenia Zawodowego, Sąd
Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 12 listopada
2009 r. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo i zasądził od
2
powódki na rzecz apelującego zwrot kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu pierwszo – i drugoinstancyjnym.
Powyższy wyrok został zaskarżony skargą kasacyjną powódki. Skargę
oparto na podstawie: 1/ naruszenia prawa materialnego , tj.: a/ art. 3¹ k.p. poprzez
uznanie, że zarządzającym szkołą jest zarząd powiatu, a w związku z tym starosta
powiatowy był uprawniony do dokonywania wobec powódki jako nauczyciela
czynności z zakresu prawa pracy w postaci wypowiedzenia umowy o pracę i b/ art.
36 ust. 1 oraz art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, poprzez uznanie, że z
treści tego przepisu wynika, iż powierzenie stanowiska dyrektora szkoły wywołuje
skutki w sferze stosunku pracy nauczyciela, a tym samym uprawnia do
wypowiedzenia umowy o prace przez starostę, także przy braku podstaw do
odwołania powódki ze stanowiska dyrektora szkoły w formie uchwały zarządu
powiatu, a nadto 2/ naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 232, art. 233 § 1 w
związku z art. 328 § 2 oraz art. 316 § 1 w związku z art. 391 § 1, a także art. 382 i
art. 386 § 1 k.p.c. Skarżąca wniosła o uchylenie wyroku w całości, oddalenie
apelacji i utrzymanie w mocy orzeczenia Sądu pierwszej instancji.
Jako przesłanki przedsądu wskazano pierwotnie te, o jakich mowa w art.
3989
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c. W piśmie procesowym z dnia 1 marca 2010 r. pełnomocnik
powódki uzasadnił wniosek o przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
oczywistym naruszeniem prawa materialnego i jego wykładni przy ferowaniu
wyroku. Zdaniem skarżącej analiza porównawcza podstaw prawnych orzeczeń
Sądów pierwszej i drugiej instancji wykazuje widoczną prima fakcie ich wzajemną
niekompatybilność przejawiającą się w braku odniesienia Sądu drugiej instancji do
konkretnych ustaleń Sądu Rejonowego opartych na precyzyjnie wskazanych w
uzasadnieniu dowodach. Skoro Sąd drugiej instancji nie prowadził dodatkowego
postępowania dowodowego oraz uznał w znacznej części za słuszne ustalenia
poczynione przez Sąd pierwszej instancji, tylko takie odniesienie pozwoliłoby na
dokładne określenie przyczyn, dla których określonym dowodom Sąd drugiej
instancji odmówił wiarygodności i mocy dowodowej w odniesieniu do przepisów
prawa powołanych przez stronę powodową. Gdyby Sąd drugiej instancji odniósł się
do precyzyjnie wskazanych przez powódkę i Sąd pierwszej instancji przepisów
prawa materialnego w odniesieniu do poczynionych ustaleń i wynikających z nich
3
dalszych wniosków, uniknięto by tak ewidentnych błędów w zakresie stosowania
prawa oraz jego interpretacji. „W tym stanie rzeczy zakwalifikowanie argumentów
skargi jako „oczywiście uzasadnione” znajduje swoje oparcie w przedstawionej
argumentacji, a istotny wpływ naruszenia interpretacji przepisów prawa
materialnego przemawia za uwzględnieniem żądania skargi kasacyjnej”.
Pozwany w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o odmowę przyjęcia jej
do rozpoznania lub oddalenie skargi.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Na wstępie warto podkreślić, iż Sąd Najwyższy, jako sąd kasacyjny, nie
jest sądem powszechnym zwykłej, trzeciej instancji, zaś skarga kasacyjna
(podobnie jak uprzednio kasacja) nie jest środkiem zaskarżenia przysługującym od
każdego rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w
sprawie, a to uwagi na przeważający w charakterze skargi kasacyjnej element
interesu publicznego. Zgodnie z takim modelem skargi kasacyjnej jej rozpoznanie
następuje tylko z przyczyn kwalifikowanych, wymienionych a art. 3989
§ 1 k.p.c., tj.
wówczas, gdy w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, bądź istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, czy też zachodzi nieważność
postępowania lub gdy skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. W
konsekwencji tegoż w art. 3984
§ 2 k.p.c. wśród istotnych wymagań skargi
kasacyjnej ustawodawca wymienił obowiązek złożenia wniosku o przyjęcie skargi
do rozpoznania i jego uzasadnienie. Wymóg ten wiąże się z tzw. przedsądem,
polegającym m. in. na możliwości odmowy przez Sąd Najwyższy przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania (art. 3989
§ 2 k.p.c.), a jego spełnienie powinno przybrać
postać wyodrębnionego wywodu prawnego, w którym skarżący wykaże, jakie
występujące w sprawie okoliczności pozwalają na uwzględnienie wniosku o
przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jednocześnie uzasadnieniu, dlaczego
odpowiadają one ustawowemu katalogowi przesłanek. Ustawodawca
nieprzypadkowo, konstruując wymogi skargi kasacyjnej, wyodrębnił w oddzielnych
przepisach art. 3984
k.p.c. obowiązek przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich
4
uzasadnienia (§1) i obowiązek przedstawienia wniosku o przyjęcie skargi do
rozpoznania i jego uzasadnienia (§2). Chodzi zatem o dwa odrębne, kreatywne
elementy skargi kasacyjnej, które spełniają określone cele i podlegają ocenie Sądu
Najwyższego na różnych etapach postępowania kasacyjnego. Wniosek o przyjęcie
skargi do rozpoznania i jago uzasadnienie podlegają analizie na etapie przedsądu,
natomiast przytoczone podstawy kasacyjne i ich uzasadnienie oceniane są dopiero
po przyjęciu skargi do rozpoznania, w trakcie jej merytorycznego rozpoznawania.
Oba te elementy muszą być więc przez skarżącego wyodrębnione, oddzielnie
przedstawione i uzasadnione, a dla spełnienia wymagania z art. 3984
§ 2 k.p.c. nie
wystarczy odwołanie się do podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia, bo choć dla
obu tych przesłanek argumenty mogą być podobne, to Sąd Najwyższy w ramach
przedsądu bada tylko wskazane w skardze okoliczności uzasadniające przyjęcie jej
do rozpoznania, nie analizuje zaś podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia. Skarga
kasacyjna powinna być tak zredagowana i skonstruowana, aby Sąd Najwyższy nie
musiał poszukiwać w uzasadnieniu jej podstaw pozostałych elementów
konstrukcyjnych skargi, ani tym bardziej się ich domyślać. Skarga kasacyjna jest
wszak szczególnym środkiem zaskarżenia, realizującym przede wszystkim interes
publiczny, polegający na usuwaniu rozbieżności w orzecznictwie sądów
powszechnych oraz na wspomaganiu rozwoju prawa, zatem uzasadnienie wniosku
o przyjęcie skargi do rozpoznania powinno koncentrować się na wykazaniu, iż takie
okoliczności w sprawie zachodzą (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 31
stycznia 2008 r., II UK 246/07, LEX nr 449007, z dnia 10 marca 2008 r., III UK 4/8,
LEX nr 459291, z dnia 9 czerwca 2008 r., II UK38/08, LEX nr 404134 i z dnia 19
czerwca 2008 r., II UZ 18/08, LEX nr 406392).
W niniejszym przypadku skarżąca jako przesłanki wniosku o przyjęcie
skargi kasacyjnej do rozpoznania powołała pierwotnie te, jakie wymienione są w
art. 3989
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c., czyli występowanie w sprawie istotnego zagadnienia
prawnego oraz potrzebę wykładni przepisów prawnych budzących poważne
wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów. Nie
sprecyzowała jednak żadnego zagadnienia prawnego, ani nie wskazała
jakiegokolwiek przepisu, w którego interpretację należałoby zaangażować Sąd
Najwyższy. Pełnomocnik skarżącej wezwany do uzupełnienia braku formalnego
5
przedmiotowego środka zaskarżenia o ten element, jakim jest uzasadnienie
wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powołał się na „oczywiste
naruszenia prawa materialnego i jego wykładni”, aczkolwiek w zamieszczonym w
art. 3989
§ 1 k.p.c. katalogu przesłanek przesądu nie wymienia się tego rodzaju
okoliczności przemawiających za przyjęciem skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Jeśli jako ostatecznie sprecyzowaną przez skarżącą przesłankę przedsądu uznać
oczywistą zasadność skargi kasacyjnej (art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c.), to godzi się
przypomnieć, że wskazując na tę przesłankę przedsądu należy w motywach
wniosku zawrzeć wywód prawny wyjaśniający, w czym wyraża się owa oczywistość
i przedstawić argumenty na poparcie tego twierdzenia (postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2006 r., II CZ 28/06 LEX nr 198531, z dnia 10
sierpnia 2006 r., V CSK 204/06, LEX nr 421035, z dnia 9 stycznia 2008 r., III PK
70/07, LEX nr 448289, z dnia 11 stycznia 2008 r., I UK 283/07, LEX nr 448205, z
dnia 3 kwietnia 2008r., II PK 352/07, LEX nr 465859 i z dnia 5 września 2008r., I CZ
64/08).Warto zauważyć, że o ile dla uwzględnienia skargi wystarczy, że jej
podstawa jest usprawiedliwiona, to dla przyjęcia skargi do rozpoznania niezbędne
jest wykazanie kwalifikowanej postaci naruszenia przepisów prawa materialnego
lub procesowego, polegającej na jego oczywistości widocznej prima facie, przy
wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej, bez potrzeby wchodzenia w
szczegóły czy dokonywania pogłębionej analizy tekstu wchodzących w grę
przepisów i doszukiwania się ich znaczenia (postanowienia Sądu Najwyższego z
dnia 16 września 2003 r.,IV CZ 100/03, LEX nr 82274, z dnia 22 stycznia 2008r., I
UK 218/07, LEX nr 375616, z dnia 26 lutego 2008 r. II UK 317/ 07, LEX nr 453107,
z dnia 9 maja 2008 r. II PK 11/08, LEX nr 490364, z dnia 21 maja 2008 r.,I UK
11/08, LEX nr 491538 i z dnia 9 czerwca 2008 r., II UK 38/08, LEX nr 494134 ). W
judykaturze podkreśla się, iż przesłanką przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
nie jest oczywiste naruszenie konkretnego przepisu prawa materialnego lub
procesowego, lecz sytuacja, w której naruszenie to spowodował wydanie
oczywiście nieprawidłowego orzeczenia. Sam zarzut naruszenia (nawet
oczywistego ) określonego przepisu (przepisów ) nie prowadzi wprost do oceny, że
skarga kasacyjne jest oczywiście uzasadniona (postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 7 stycznia 2003 r., I PK 227/02, OSNP 2004 r., nr 13, poz. 230, z dnia 11
6
stycznia 2008 r., I UK 285/07, LEX nr 442743, z dnia 11 kwietnia 2008 r., I UK
46/08, LEX nr 469185 i z dnia 9 czerwca 2008 r., II UK 37/08, LEX nr 494133 ).
W rozpoznawanej sprawie pełnomocnik skarżącej nie przedstawił żadnego
wywodu prawnego, wyjaśniającego w czym wyraża się oczywista zasadność skargi
kasacyjnej będąca skutkiem ogólnie zarzucanych naruszeń prawa materialnego.
Argumentów za prawdziwością tezy o istnieniu owej oczywistej zasadności
przedmiotowego środka zaskarżenia należałoby poszukiwać w uzasadnieniu
postaw kasacyjnych. Co więcej: za słusznością zarzutu oczywistego naruszenia
prawa materialnego przy ferowaniu wyroku przemawiają - zdaniem autora skargi –
naruszenia przez Sąd drugiej instancji przepisów procesowych w zakresie oceny
materiału dowodowego i sposobu odniesienia się w motywach orzeczenia do
ustaleń Sądu pierwszej instancji. Taka argumentacja czyni zaś uzasadnienie
wniosku o przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania zupełnie nieczytelnym.
Uznając, że skarżąca nie wykazała występowania w sprawie jakiejkolwiek z
ustawowych przesłanek uwzględnienia wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania, Sąd Najwyższy z mocy art. 3989
§ 2 k.p.c. orzekła jak w sentencji.