Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 227/10
POSTANOWIENIE
Dnia 23 listopada 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Dończyk
w sprawie z powództwa D. S., D. S., P. S. i A. S.
przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń i Reasekuracji A.(...) Spółce Akcyjnej w W.
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 23 listopada 2010 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 19 stycznia
2010 r., sygn. akt I ACa (…),
1) odrzuca skargę kasacyjną w części dotyczącej powodów: D. S., P. S. i A. S.;
2) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej w części dotyczącej powódki D. S..
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 19 stycznia 2010 r. Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok
Sądu Okręgowego w K. z dnia 9 września 2009 r. w ten sposób, że zasądzoną na rzecz
powódki D. S. kwotę 120.000 złotych obniżył do kwoty 70.000 złotych, a zasądzone na
rzecz małoletnich powodów D. S., P. S. i A. S. kwoty po 75.000 złotych obniżył do kwot
po 50.000 złotych.
Od powyższego wyroku skargę kasacyjną wnieśli powodowie, zarzucając błędną
wykładnię art. 446 § 3 k.c. polegającą na nieuwzględnieniu wszystkich okoliczności
istotnych dla ustalenia wysokości odszkodowania, w szczególności zmiany w sferze
niematerialnej, rzutującej na sytuację materialną i w konsekwencji określenie wysokości
odszkodowania niewspółmiernie nieodpowiedniego i rażąco niewłaściwego. Powodowie
2
wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie tytułem odszkodowania
120.000 złotych na rzecz powódki, a na rzecz małoletnich powodów kwot po 75.000
złotych ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach
majątkowych, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt
tysięcy złotych. Małoletni powodowie zaskarżyli wyrok Sądu Apelacyjnego w zakresie
obniżenia zasądzonych na ich rzecz kwot z 75.000 złotych do 50.000 złotych. Zatem
wartością przedmiotu zaskarżenia dla każdego z małoletnich powodów stanowiła kwota
25.000 złotych, gdyż jest to różnica pomiędzy dochodzoną a zasądzoną na rzecz
każdego z nich kwotą. Podstawę prawną dochodzonych przez powodów roszczeń
stanowił art. 446 § 3 k.c., który przyznaje każdemu z najbliższych członków rodziny
zmarłego poszkodowanego roszczenie odszkodowawcze, jeżeli wskutek jego śmierci
nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Przyjęcie nawet, że pomiędzy
powodami zachodziło współuczestnictwo materialne, o którym mowa w art. 72 § 1 pkt in
fine k.p.c., nie oznacza, że także na etapie postępowania kasacyjnego ustalenie
wartości przedmiotu zaskarżenia następuje poprzez zsumowanie wartości
nieuwzględnionych roszczeń wobec wszystkich powodów. Dla oceny dopuszczalności
skargi kasacyjnej, ze względu na wymaganą wartość przedmiotu zaskarżenia (art. 3982
§ 1 k.p.c.), należy uwzględnić wartość roszczeń dochodzonego przez każdego z
powodów oddzielnie, chociażby pomiędzy nimi zachodziło współuczestnictwo materialne
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 1997 r., I PKN 65/96,
OSNAPiUS 1997, nr 17, poz. 317, orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 1997
r., I CKN 31/97, niepubl., postanowienie z dnia 21 marca 1997 r., I PKN 61/97, OSNP
1998, nr 1, poz. 16, uzasadnienie postanowienia z dnia 25 stycznia 2001 r., IV CZ
90/06, niepubl., postanowienie SN z dnia 24 sierpnia 2007 r., I CZ 91/07, niepubl. oraz
uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2008 r., III CZP 111/07,
Mon. Prawn. z 2009 r. nr 3, str. 151). W orzecznictwie Sądu Najwyższego zwrócono
uwagę na to, że na etapie postępowania kasacyjnego skutki procesowe
współuczestnictwa materialnego, które nie ma charakteru współuczestnictwa jednolitego
bądź koniecznego, zbliżone są do współuczestnictwa formalnego. Na tym etapie
postępowania każdy ze współuczestników materialnych ma własne gravamen z
zaskarżeniu prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji. Dlatego skarga kasacyjna w
3
części dotyczącej małoletnich powodów podlegała jako niedopuszczalna – według art.
3982
§ 1 k.p.c. – odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 3 k.p.c.
Co do części skargi kasacyjnej dotyczącej powódki D. S. stwierdzić należy, że
zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba
wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga
kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Cel wymagań przewidzianych dla skargi
kasacyjnej w art. 3984
§ 2 k.p.c. (dotyczących zawarcia w niej wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania oraz jego uzasadnienie) może być zatem osiągnięty tylko
przez powołanie i uzasadnienie istnienia przesłanek o charakterze publicznoprawnym,
które będą mogły stanowić podstawę oceny skargi kasacyjnej pod kątem przyjęcia jej do
rozpoznania. Na tych jedynie przesłankach Sąd Najwyższy może oprzeć rozstrzygnięcie
w kwestii przyjęcia bądź odmowy przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powinno odnosić
się do przesłanek art. 3989
§ 1 k.p.c. Skarżąca powinna zatem wskazać jako
okoliczności uzasadniające wniosek o przyjęcie skargi do rozpoznania, że w sprawie
występuje istotne zagadnienie prawne i uzasadnić dlaczego jest ono istotne, albo że
istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów i wskazać przepisy wymagające
wykładni Sądu Najwyższego i na czym polegają związane z tym poważne wątpliwości
lub przedstawić rozbieżności występujące w orzecznictwie sądów, albo że zachodzi
nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona, przy czym
należy to wykazać.
Według skarżącej skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona z uwagi na
naruszenie przez Sąd drugiej instancji przepisu art. 446 § 3 k.p.c., poprzez pominięcie
szkody o charakterze niematerialnym rzutującej na sferę materialną. Jednakże
oczywista zasadność skargi kasacyjnej zachodzi jedynie wówczas, gdy bez głębszej
analizy prawnej wynika zasadność podniesionych w skardze kasacyjnej zarzutów.
Wymaga to przedstawienia w skardze kasacyjnej przekonującego wywodu
wykazującego taki stan rzeczy uwzględniającego – w przypadku zarzutów
materialnoprawnych – ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd odwoławczy. Nie spełnia
tego wymogu uzasadnienie wniosku o przyjęcie wniesionej skargi kasacyjnej, w której
oczywista zasadność skargi – według skarżącej – polega na uwzględnieniu przez sąd
4
drugiej instancji, przy ustalaniu wysokości odszkodowania, wyłącznie sfery materialnej.
Jednakże okoliczności dotyczące „szkody niemajątkowej” rzutującej na wysokość
szkody majątkowej doznanej przez powodów została uwzględniona przez Sąd pierwszej
instancji, czego nie podważył Sąd Apelacyjny, który stwierdził tylko, iż zasądzone
odszkodowanie, wobec bardzo złej sytuacji materialnej powodów, było rażąco
wygórowane, co było jedynym powodem obniżenia odszkodowania. Z tej przyczyny nie
można uznać, że skarga jest oczywiście uzasadniona. Dlatego, przy uwzględnieniu, że
w sprawie nie zachodzi nieważność postępowania, którą – zgodnie z art. 39813
§ 1 k.p.c.
– Sąd Najwyższy bierze pod uwagę z urzędu, należało odmówić przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania w części dotyczącej powódki D. S. (art. 3989
§ 2 k.p.c.).