I CZ 40/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:12-06-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
.Sygn. akt I CZ 40/10
POSTANOWIENIE
Dnia 3 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa T. S.
przeciwko Syndykowi masy upadłości U. D. Spółki z o.o.
w upadłości w W.
o uznanie umowy za bezskuteczną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 3 lutego 2011 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienia dotyczące kosztów procesu zawarte
w punkcie 1 i 3 wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 1 grudnia 2009 r.,
odrzuca zażalenie na postanowienie w przedmiocie
kosztów procesu objęte punktem 1 wyroku Sądu Apelacyjnego z
dnia 1 grudnia 2009 r. a w pozostałym zakresie zażalenie oddala.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonymi postanowieniami zawartymi w punktach 2 i 3 wyroku z dnia
1 grudnia 2009 r. Sąd Apelacyjny nie obciążył powódki T. S. obowiązkiem zwrotu
pozwanym Syndykowi masy upadłości U. D. Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w W. i Ł. B. kosztów procesu za obie instancje. Sąd ten uznał,
że za zastosowaniem zasady słuszności, przewidzianej art. 102 k.p.c.,
przemawiała szczególna sytuacja powódki, której powództwo zostało oddalone,
uniemożliwiająca jej realizację dochodzonego roszczenia z przyczyn od niej
niezależnych, wywołanych ogłoszeniem upadłości Spółki, z którą zawarła umowę.
Pozwany Syndyk w zażaleniu zarzucił naruszenie art. 233 k.p.c. przez
dokonanie oceny materiału dowodowego dowolnie i sprzecznie z zasadami logiki
oraz doświadczenia życiowego, a także błędne przyjęcie, że w sprawie zachodził
szczególny wypadek, przewidziany art. 102 k.p.c. Domagał się zmiany
postanowień i zasądzenia zwrotu kosztów procesu w wysokości 3600 zł odnośnie
postępowania pierwszoinstancyjnego i 9760 zł co do postępowania apelacyjnego.
Powołał się na to, że w sprawie nie miał miejsca szczególny wypadek, który
uzasadniał odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik sporu, a nadto
nieprzyznanie zwrotu kosztów procesu godzi w interesy wierzycieli.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie na postanowienie sądu drugiej instancji orzekające o kosztach procesu
w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji jest niedopuszczalne, jako
nieprzewidziane art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. Stosownie do tego uregulowania
zaskarżeniu zażaleniem do Sądu Najwyższego podlega postanowienie sądu
drugiej instancji co do kosztów procesu w takim zakresie, w jakim mogło ono być
wydane tylko przez ten sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie apelacyjne.
W odniesieniu do orzeczenia o kosztach postępowania przed sądem pierwszej
instancji, o których sąd ten rozstrzyga w orzeczeniu kończącym postępowanie
w sprawie dochowanie zasady dwuinstancyjności, o jakiej mowa w art. 176 ust. 1
Konstytucji, następuje przez zaskarżenie postanowienia do sądu drugiej instancji
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2010 r., II CZ 45/10,
OSNC 2010/12/171).
3
Z tej przyczyny zażalenie w omówionym zakresie podlegało odrzuceniu
w oparciu o art. 373 w związku z art. 3941
§ 3 w związku z art. 39821
k.p.c.
Odstępstwo od podstawowej zasady orzekania o kosztach procesu -
odpowiedzialności za wynik sporu - przewidzianej art. 98 § 1 k.p.c. na rzecz zasady
słuszności, objętej art. 102 k.p.c., wymaga wykazania, że występują szczególnie
uzasadnione wypadki, przemawiające za nieobciążaniem kosztami procesu strony
przegrywającej sprawę. Jako wyjątek od zasady, przepis ten nie może być
rozszerzająco interpretowany. Do szczególnych wypadków zaliczane są zarówno
fakty związane z przebiegiem postępowania, jak i leżące poza nim, dotyczące
stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony, szczególnie powiązanych
z przedmiotem sporu. W rozpoznawanej sprawie były podstawy do uznania, że
wystąpiła wyjątkowa sytuacja, usprawiedliwiająca powołane odstępstwo. Trafnie
przyjął Sąd drugiej instancji, że decydujące znaczenie przyznać należy
przedmiotowi postępowania, szczególnie istotnego dla powódki, która wpłaciła
upadłej Spółce wymaganą należność za objęty umową lokal. Z przyczyn
niezależnych od powódki, które związane są z upadłością Spółki U. D., starania o
wykonanie umowy z dnia 9 czerwca 1996 r. zakończyły się niepowodzeniem.
Niezależnie od tego, obowiązkowi ponoszenia przez powódkę kosztów procesu
sprzeciwia się jej trudna sytuacja majątkowa i życiowa, w tym głównie stan zdrowia,
łącząca się także z problemami dotyczącymi przedmiotu procesu. Stwierdzenie, że
w rozpoznawanej sprawie istnieją podstawy do nieobciążania przegrywającej
sprawę powódki kosztami procesu oznacza, że zasada słuszności nakazuje
ochronę jej interesu, jako rezultatu rozważenia racji obu stron, niezależnie od tego,
że i jej wierzytelność objęta jest listą wierzytelności.
Z powyższych względów zażalenie w pozostałym zakresie zostało oddalone,
jako pozbawione uzasadnionych podstaw, w oparciu o art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 3 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa T. S.
przeciwko Syndykowi masy upadłości U. D. Spółki z o.o.
w upadłości w W.
o uznanie umowy za bezskuteczną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 3 lutego 2011 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienia dotyczące kosztów procesu zawarte
w punkcie 1 i 3 wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 1 grudnia 2009 r.,
odrzuca zażalenie na postanowienie w przedmiocie
kosztów procesu objęte punktem 1 wyroku Sądu Apelacyjnego z
dnia 1 grudnia 2009 r. a w pozostałym zakresie zażalenie oddala.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonymi postanowieniami zawartymi w punktach 2 i 3 wyroku z dnia
1 grudnia 2009 r. Sąd Apelacyjny nie obciążył powódki T. S. obowiązkiem zwrotu
pozwanym Syndykowi masy upadłości U. D. Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w W. i Ł. B. kosztów procesu za obie instancje. Sąd ten uznał,
że za zastosowaniem zasady słuszności, przewidzianej art. 102 k.p.c.,
przemawiała szczególna sytuacja powódki, której powództwo zostało oddalone,
uniemożliwiająca jej realizację dochodzonego roszczenia z przyczyn od niej
niezależnych, wywołanych ogłoszeniem upadłości Spółki, z którą zawarła umowę.
Pozwany Syndyk w zażaleniu zarzucił naruszenie art. 233 k.p.c. przez
dokonanie oceny materiału dowodowego dowolnie i sprzecznie z zasadami logiki
oraz doświadczenia życiowego, a także błędne przyjęcie, że w sprawie zachodził
szczególny wypadek, przewidziany art. 102 k.p.c. Domagał się zmiany
postanowień i zasądzenia zwrotu kosztów procesu w wysokości 3600 zł odnośnie
postępowania pierwszoinstancyjnego i 9760 zł co do postępowania apelacyjnego.
Powołał się na to, że w sprawie nie miał miejsca szczególny wypadek, który
uzasadniał odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik sporu, a nadto
nieprzyznanie zwrotu kosztów procesu godzi w interesy wierzycieli.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie na postanowienie sądu drugiej instancji orzekające o kosztach procesu
w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji jest niedopuszczalne, jako
nieprzewidziane art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. Stosownie do tego uregulowania
zaskarżeniu zażaleniem do Sądu Najwyższego podlega postanowienie sądu
drugiej instancji co do kosztów procesu w takim zakresie, w jakim mogło ono być
wydane tylko przez ten sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie apelacyjne.
W odniesieniu do orzeczenia o kosztach postępowania przed sądem pierwszej
instancji, o których sąd ten rozstrzyga w orzeczeniu kończącym postępowanie
w sprawie dochowanie zasady dwuinstancyjności, o jakiej mowa w art. 176 ust. 1
Konstytucji, następuje przez zaskarżenie postanowienia do sądu drugiej instancji
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2010 r., II CZ 45/10,
OSNC 2010/12/171).
3
Z tej przyczyny zażalenie w omówionym zakresie podlegało odrzuceniu
w oparciu o art. 373 w związku z art. 3941
§ 3 w związku z art. 39821
k.p.c.
Odstępstwo od podstawowej zasady orzekania o kosztach procesu -
odpowiedzialności za wynik sporu - przewidzianej art. 98 § 1 k.p.c. na rzecz zasady
słuszności, objętej art. 102 k.p.c., wymaga wykazania, że występują szczególnie
uzasadnione wypadki, przemawiające za nieobciążaniem kosztami procesu strony
przegrywającej sprawę. Jako wyjątek od zasady, przepis ten nie może być
rozszerzająco interpretowany. Do szczególnych wypadków zaliczane są zarówno
fakty związane z przebiegiem postępowania, jak i leżące poza nim, dotyczące
stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony, szczególnie powiązanych
z przedmiotem sporu. W rozpoznawanej sprawie były podstawy do uznania, że
wystąpiła wyjątkowa sytuacja, usprawiedliwiająca powołane odstępstwo. Trafnie
przyjął Sąd drugiej instancji, że decydujące znaczenie przyznać należy
przedmiotowi postępowania, szczególnie istotnego dla powódki, która wpłaciła
upadłej Spółce wymaganą należność za objęty umową lokal. Z przyczyn
niezależnych od powódki, które związane są z upadłością Spółki U. D., starania o
wykonanie umowy z dnia 9 czerwca 1996 r. zakończyły się niepowodzeniem.
Niezależnie od tego, obowiązkowi ponoszenia przez powódkę kosztów procesu
sprzeciwia się jej trudna sytuacja majątkowa i życiowa, w tym głównie stan zdrowia,
łącząca się także z problemami dotyczącymi przedmiotu procesu. Stwierdzenie, że
w rozpoznawanej sprawie istnieją podstawy do nieobciążania przegrywającej
sprawę powódki kosztami procesu oznacza, że zasada słuszności nakazuje
ochronę jej interesu, jako rezultatu rozważenia racji obu stron, niezależnie od tego,
że i jej wierzytelność objęta jest listą wierzytelności.
Z powyższych względów zażalenie w pozostałym zakresie zostało oddalone,
jako pozbawione uzasadnionych podstaw, w oparciu o art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c.