Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 10/11
POSTANOWIENIE
Dnia 18 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Dariusz Dończyk
w sprawie z wniosku Polskiej Korporacji Handlu M. Spółki z o.o. w W.
przy uczestnictwie Banku Gospodarstwa Krajowego w W. i „Z. J.” Spółki z o.o. w
upadłości w W.
o wpis zmiany wierzyciela hipotecznego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 18 lutego 2011 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 27 kwietnia 2010 r.,
oddala zażalenie i zasądza od wnioskodawcy na rzecz
uczestnika „Z. J.” Spółka z o.o. w upadłości w W. kwotę 120 (sto
dwadzieścia) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Polska Korporacja Handlu M. – Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w
W. złożyła w Sądzie Rejonowym wniosek o dokonanie w oznaczonej bliżej księdze
wieczystej, w której jako właściciel nieruchomości figuruje „Z. J.” – Spółka z
ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości z siedzibą w W., wpisów zmiany
wierzyciela hipotecznego trzech hipotek.
W dniu 18 czerwca 2007 r. referendarz sądowy dokonał wpisów zgodnie
z wnioskiem. Na wpisy te złożyła skargę spółka „Z. J.”. Sąd Rejonowy
postanowieniem z dnia 20 grudnia 2007 r. uwzględnił tę skargę i uchylił wpisy
dokonane przez referendarza oraz oddalił wniosek Polskiej Korporacji Handlu M.
Od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 20 grudnia 2007 r. złożyła
apelację wnioskodawczyni. Sąd Okręgowy, uwzględniając tę apelację
postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2009 r., zmienił postanowienie Sądu
Rejonowego z dnia 20 grudnia 2007 r. w ten sposób, że odrzucił skargę spółki „Z.
J.” na wpisy dokonane przez referendarza w dniu 18 czerwca 2007 r.
Na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 20 kwietnia 2009 r. wniosła
zażalenie do Sądu Najwyższego spółka „Z. J.”. Sąd Najwyższy postanowieniem z
dnia 6 listopada 2009 r. (sygn. akt I CZ 59/09, niepubl.) uchylił postanowienie Sądu
Okręgowego z dnia 20 kwietnia 2009 r. Wskutek tego orzeczenia Sądu
Najwyższego należało zatem rozpoznać apelację wnioskodawczyni – Polskiej
Korporacji Handlu M. – od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 20 grudnia
2007 r. Zanim jednak do tego doszło, spółka „Z. J.” pismem z dnia 19 kwietnia 2010
r. cofnęła skargę na orzeczenia referendarza z dnia 18 czerwca 2007 r. i wniosła o
uchylenie postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 20 grudnia 2007 r. oraz o
umorzenie postępowania wywołanego wniesieniem skargi na orzeczenia
referendarza z dnia 18 czerwca 2007 r.
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2010 r.: 1) uchylił
postanowienie Sądu Rejonowego z dnia 20 grudnia 2007 r. oraz umorzył
postępowanie wywołane skargą spółki „Z. J.” na wpisy referendarza z dnia 18
3
czerwca 2007 r., 2) umorzył postępowanie apelacyjne. W uzasadnieniu wyjaśnił, że
cofnięcie przez uczestnika skargi na orzeczenia referendarza z dnia 18 czerwca
2007 r. było dopuszczalne. Do skutecznego cofnięcia skargi na orzeczenie
referendarza nie jest wymagana zgoda pozostałych uczestników postępowania, ani
kontrola sądu pod kątem dopuszczalności cofnięcia skargi na zasadach
przewidzianych w art. 203 § 3 i 4 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Podstawę uchylenia
zaskarżonego postanowienia i umorzenia postępowania wywołanego skargą na
wpisy referendarza stanowiły odpowiednio stosowane w postępowaniu
nieprocesowym przepisy art. 386 § 3 w związku z art. 355 k.p.c., a umorzenia
postępowania apelacyjnego – art. 355 w związku z art. 391 § 1 k.p.c.
Na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 27 kwietnia 2010 r. wniosła
zażalenie do Sądu Najwyższego wnioskodawczyni – Polska Korporacja Handlu M.
Zaskarżyła je w części dotyczącej uchylenia postanowienia Sądu Rejonowego z
dnia 20 grudnia 2007 r. i umorzenia postępowania wywołanego skargą spółki „Z. J.”
na wpisy referendarza z dnia 18 czerwca 2007 r. Zarzuciła Sądowi Okręgowemu
naruszenie art. 203 § 3 i 4, art. 512 § 1 i art. 6265
k.p.c.
Sąd Najwyższy, rozpoznając zażalenie wnioskodawczyni na postanowienie
Sądu Okręgowego z dnia 27 kwietnia 2010 r., zważył, co następuje:
Nie ulega wątpliwości, że cofnięcie skargi na orzeczenie referendarza jest
niemożliwe w tych przypadkach, w których wniesienie skargi powoduje utratę mocy
prawnej orzeczenia referendarza (art. 39822
§ 2 in principio k.p.c.).
Skarga na dokonany przez referendarza wpis w księdze wieczystej nie
powoduje jednak utraty mocy prawnej tego wpisu (art. 5181
§ 3 k.p.c.). Jeżeli zaś
wniesienie skargi na orzeczenie referendarza nie powoduje utraty mocy prawnej
zaskarżonego orzeczenia, cofnięcie skargi wniesionej na orzeczenie referendarza
nie napotyka co do zasady przeszkód. Sporne jest tylko, jakiemu reżimowi
prawnemu podlega w takim przypadku cofnięcie skargi. Według jednego
stanowiska, mają do niego zastosowanie przepisy art. 512 § 1 oraz art. 203 § 3 i 4
w związku z art. 13 § 2 k.p.c., według natomiast innego stanowiska, przepisy te nie
mają do niego zastosowania.
4
Należy opowiedzieć się za drugim stanowiskiem. Ze względu na to, że
postępowanie o wpis w księdze wieczystej zmierza do zarejestrowania zaistniałego
zdarzenia prawnego, nie ma – jak trafnie zwrócono uwagę w piśmiennictwie –
potrzeby uzależnienia skuteczności cofnięcia skargi na orzeczenie referendarza od
zgody pozostałych uczestników postępowania (art. 512 § 1 i art. 203 § 3 w związku
z art. 13 § 2 k.p.c.).
Podobne racje przemawiają przeciwko uzależnieniu skuteczności cofnięcia
skargi od kontroli jego dopuszczalności przez sąd na podstawie art. 203 § 4
w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Poza tym skarga na orzeczenie referendarza należy
do szeroko rozumianych środków zaskarżenia i tym samym bliższa jest apelacji niż
wnioskowi wszczynającemu postępowanie nieprocesowe (lub pismu
zawierającemu pozew), zgodnie zaś z art. 391 k.p.c. cofnięcie apelacji nie podlega
kontroli ze strony sądu odwoławczego.
Niezależnie od tego nie można podzielić zarzutu skarżącej wnioskodawczyni
o istnieniu podstaw do uznania cofnięcia skargi przez uczestnika za działanie
zmierzające do obejścia prawa. W szczególności za taką podstawę nie można
uznać cofnięcia w dniu 6 maja 2010 r. wniosku przez wnioskodawczynię w związku
z uchyleniem w dniu 3 lutego 2010 r. postanowienia Sędziego – Komisarza z dnia
20 lipca 2009 r. w przedmiocie dokonania z urzędu zmian na liście wierzytelności.
Cofnięcie to, nie tylko, że nastąpiło już po wydaniu zaskarżonego postanowienia,
ale było także nieskuteczne w świetle art. 512 i 6265
k.p.c.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji
(art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).