IV CSK 357/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:12-06-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CSK 357/10
POSTANOWIENIE
Dnia 17 marca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Antoni Górski
w sprawie z wniosku A. Spółki z o.o. z siedzibą w C.
przy uczestnictwie A. K. i M. P.
o wpis,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 marca 2011 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w G.
z dnia 9 września 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w G.,
pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
A. sp. z o.o. w C. złożyła wniosek o wpis w księdze wieczystej nr […],
prowadzonej dla nieruchomości stanowiącej własność A. K., hipoteki przymusowej
w kwocie 436.935,31 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości 25% od dnia
25 września 2007 r. oraz kosztami procesu w wysokości 5.462 zł. Jako podstawę
wpisu wskazano nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w S. w postępowaniu
nakazowym.
Referendarz sądowy w dniu 28 listopada 2007 r. dokonał wpisu hipoteki
przymusowej kaucyjnej we wskazanej kwocie.
Po rozpoznaniu skargi uczestnika A. K. na wpis, opartej na zarzucie braku
zawiadomienia o dokonanym wpisie wobec wskazania jego błędnego adresu, Sąd
Rejonowy w G. postanowieniem z dnia 4 lipca 2008 r. utrzymał wpis w mocy. Sąd
uznał, że niepowiadomienie uczestnika o wpisie stanowi uchybienie proceduralne,
pozostające jednak bez wpływu na merytoryczną zasadność wydanego orzeczenia.
Na skutek apelacji uczestnika, Sąd Okręgowy w G. postanowieniem z dnia 9
września 2009 r. zmienił powyższe postanowienie, uchylił wpis hipoteki i oddalił
wniosek. Sąd ten wskazał, że złożony przez wnioskodawczynię wniosek dotyczył
wpisu hipoteki przymusowej, a nie hipoteki przymusowej kaucyjnej, zatem
dokonanie wpisu hipoteki przymusowej kaucyjnej stanowi orzekanie ponad żądanie
i przekracza granice wyznaczone w art. 6268
§ 2 k.p.c. Dołączony do nakaz zapłaty
może wprawdzie stanowić podstawę wpisu jedynie dla hipoteki przymusowej
kaucyjnej, co wynika z treści art. 111 ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach
wieczystych i hipotece (t. j. Dz. U. z 2001 r., nr 124, poz. 1361 z późn. zm.; dalej –
u.k.w.h.) w związku z art. 492 § 1 k.p.c., jednak wobec treści wniosku taki wpis nie
był dopuszczalny. Zdaniem Sądu Okręgowego, należało oddalić wniosek o wpis
hipoteki przymusowej, a nie dokonywać jego modyfikacji i dopasowywać go do
treści dokumentu wskazanego jako podstawa wpisu.
Skargę kasacyjną od powyższego postanowienia, opartą na postawie
określonej w art. 3983
§1 pkt 2 k.p.c., wniosła wnioskodawczyni, zarzucając
naruszenie art. 6268
§ 1i 2 oraz art. 6269
k.p.c. w zw. z art. 111 u.k.w.h. Wskazując
3
na powyższe podstawy zaskarżenia skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego
postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest zasadna. Zgodnie z art. 6268
k.p.c., wpis w księdze
wieczystej dokonywany jest jedynie na wniosek i w jego granicach a rozpoznając
wniosek o wpis sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku
dokumentów oraz treść księgi wieczystej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego
utrwalony jest jednak pogląd, że przepis ten nie może być rozumiany jako
ograniczający rolę sądu wieczystoksięgowego do dokonywania wyłącznie
czynności rejestracyjno-ewidencyjnych. Sąd ten bowiem ocenia materialnoprawną
podstawę wpisu, wyjaśnia i sprawdza poprawność danych, na jakie powołuje się
wnioskodawca, dołączając stosowne dokumenty (por. m.in. postanowienia z dnia
2 lipca 2004 r. II CK 265/04, nie publ., z dnia 18 czerwca 2009 r. II CSK 4/09, nie
publ., z dnia 17 lipca 2009 r. IV CSK 36/09, nie publ., z dnia 12 marca 2010 r.,
III CSK 160/09, nie publ.). Ocena ta musi również uwzględniać przepisy ustawy
o księgach wieczystych i hipotece.
Złożony w sprawie wniosek dotyczył wpisu hipoteki przymusowej, a jako
podstawę wpisu dołączony został wydany w postępowaniu nakazowym
nieprawomocny nakaz zapłaty. Obowiązujący w dacie złożenia wniosku art. 111
u.k.w.h. stanowił, że hipoteka przymusowa wpisana na podstawie
nieprawomocnego orzeczenia, tymczasowego zarządzenia sądu, postanowienia
prokuratora albo nieostatecznej decyzji jest hipoteką kaucyjną. Skoro zaś z mocy
ustawy hipoteka przymusowa wpisana na podstawie takiego tytułu jest hipoteką
kaucyjną, to ten ustawowy skutek musi być brany pod uwagę przy dokonywaniu
wpisu. W takiej sytuacji wpis hipoteki przymusowej kaucyjnej nie może być
oceniony jako dokonany z przekroczeniem granic wniosku.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 39815
w związku z art. 13 § 2 k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 17 marca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Antoni Górski
w sprawie z wniosku A. Spółki z o.o. z siedzibą w C.
przy uczestnictwie A. K. i M. P.
o wpis,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 marca 2011 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w G.
z dnia 9 września 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w G.,
pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
A. sp. z o.o. w C. złożyła wniosek o wpis w księdze wieczystej nr […],
prowadzonej dla nieruchomości stanowiącej własność A. K., hipoteki przymusowej
w kwocie 436.935,31 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości 25% od dnia
25 września 2007 r. oraz kosztami procesu w wysokości 5.462 zł. Jako podstawę
wpisu wskazano nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w S. w postępowaniu
nakazowym.
Referendarz sądowy w dniu 28 listopada 2007 r. dokonał wpisu hipoteki
przymusowej kaucyjnej we wskazanej kwocie.
Po rozpoznaniu skargi uczestnika A. K. na wpis, opartej na zarzucie braku
zawiadomienia o dokonanym wpisie wobec wskazania jego błędnego adresu, Sąd
Rejonowy w G. postanowieniem z dnia 4 lipca 2008 r. utrzymał wpis w mocy. Sąd
uznał, że niepowiadomienie uczestnika o wpisie stanowi uchybienie proceduralne,
pozostające jednak bez wpływu na merytoryczną zasadność wydanego orzeczenia.
Na skutek apelacji uczestnika, Sąd Okręgowy w G. postanowieniem z dnia 9
września 2009 r. zmienił powyższe postanowienie, uchylił wpis hipoteki i oddalił
wniosek. Sąd ten wskazał, że złożony przez wnioskodawczynię wniosek dotyczył
wpisu hipoteki przymusowej, a nie hipoteki przymusowej kaucyjnej, zatem
dokonanie wpisu hipoteki przymusowej kaucyjnej stanowi orzekanie ponad żądanie
i przekracza granice wyznaczone w art. 6268
§ 2 k.p.c. Dołączony do nakaz zapłaty
może wprawdzie stanowić podstawę wpisu jedynie dla hipoteki przymusowej
kaucyjnej, co wynika z treści art. 111 ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach
wieczystych i hipotece (t. j. Dz. U. z 2001 r., nr 124, poz. 1361 z późn. zm.; dalej –
u.k.w.h.) w związku z art. 492 § 1 k.p.c., jednak wobec treści wniosku taki wpis nie
był dopuszczalny. Zdaniem Sądu Okręgowego, należało oddalić wniosek o wpis
hipoteki przymusowej, a nie dokonywać jego modyfikacji i dopasowywać go do
treści dokumentu wskazanego jako podstawa wpisu.
Skargę kasacyjną od powyższego postanowienia, opartą na postawie
określonej w art. 3983
§1 pkt 2 k.p.c., wniosła wnioskodawczyni, zarzucając
naruszenie art. 6268
§ 1i 2 oraz art. 6269
k.p.c. w zw. z art. 111 u.k.w.h. Wskazując
3
na powyższe podstawy zaskarżenia skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego
postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest zasadna. Zgodnie z art. 6268
k.p.c., wpis w księdze
wieczystej dokonywany jest jedynie na wniosek i w jego granicach a rozpoznając
wniosek o wpis sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku
dokumentów oraz treść księgi wieczystej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego
utrwalony jest jednak pogląd, że przepis ten nie może być rozumiany jako
ograniczający rolę sądu wieczystoksięgowego do dokonywania wyłącznie
czynności rejestracyjno-ewidencyjnych. Sąd ten bowiem ocenia materialnoprawną
podstawę wpisu, wyjaśnia i sprawdza poprawność danych, na jakie powołuje się
wnioskodawca, dołączając stosowne dokumenty (por. m.in. postanowienia z dnia
2 lipca 2004 r. II CK 265/04, nie publ., z dnia 18 czerwca 2009 r. II CSK 4/09, nie
publ., z dnia 17 lipca 2009 r. IV CSK 36/09, nie publ., z dnia 12 marca 2010 r.,
III CSK 160/09, nie publ.). Ocena ta musi również uwzględniać przepisy ustawy
o księgach wieczystych i hipotece.
Złożony w sprawie wniosek dotyczył wpisu hipoteki przymusowej, a jako
podstawę wpisu dołączony został wydany w postępowaniu nakazowym
nieprawomocny nakaz zapłaty. Obowiązujący w dacie złożenia wniosku art. 111
u.k.w.h. stanowił, że hipoteka przymusowa wpisana na podstawie
nieprawomocnego orzeczenia, tymczasowego zarządzenia sądu, postanowienia
prokuratora albo nieostatecznej decyzji jest hipoteką kaucyjną. Skoro zaś z mocy
ustawy hipoteka przymusowa wpisana na podstawie takiego tytułu jest hipoteką
kaucyjną, to ten ustawowy skutek musi być brany pod uwagę przy dokonywaniu
wpisu. W takiej sytuacji wpis hipoteki przymusowej kaucyjnej nie może być
oceniony jako dokonany z przekroczeniem granic wniosku.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 39815
w związku z art. 13 § 2 k.p.c.