Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 18 kwietnia 2011 r.
III UZ 4/11
Nieopłacona apelacja złożona przez radcę prawnego w postępowaniu
wszczętym przed wejściem w życie ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r., o zmianie
ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.
Nr 234, poz. 1571) podlega odrzuceniu na podstawie art. art. 1302
§ 1 k.p.c. bez
wezwania o uiszczenie opłaty.
Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski
(sprawozdawca), Jolanta Strusińska-Żukowska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 18 kwietnia
2011 r. sprawy z odwołania Krystyny K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziału w S. o rentę z tytułu niezdolności do pracy, na skutek zażalenia od-
wołującej się na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 grudnia
2010 r. […]
o d d a l i ł zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
W sprawie z odwołania ubezpieczonej Krystyny K. od decyzji Zakładu Ubez-
pieczeń Społecznych-Oddziału w S. z dnia 9 lipca 2008 r. (odmawiającej ubezpie-
czonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy), Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie, na wniosek ubezpieczonej, postanowieniem
z dnia 6 października 2009 r. ustanowił dla niej pełnomocnika z urzędu w osobie
radcy prawnego.
Wyrokiem z dnia 27 lipca 2010 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Szczecinie oddalił odwołanie. Na wniosek pełnomocnika ubezpieczo-
nej zostało sporządzone uzasadnienie wyroku, doręczone temu pełnomocnikowi
wraz z odpisem wyroku w dniu 20 sierpnia 2010 r. W dniu 3 września 2010 r. pełno-
mocnik ubezpieczonej nadał w urzędzie pocztowym apelację ubezpieczonej od wy-
2
roku Sądu Okręgowego z dnia 27 lipca 2010 r. Nie uiścił przy tym opłaty podstawo-
wej od apelacji w kwocie 30 zł. Przewodnicząca Wydziału, pismem doręczonym peł-
nomocnikowi w dniu 14 września 2010 r., wezwała pełnomocnika ubezpieczonej do
uiszczenia opłaty od apelacji w kwocie 30 zł. Opłatę tą uiszczono w dniu 15 września
2010 r.
Postanowieniem z dnia 14 grudnia 2010 r. Sąd Apelacyjny w Szczecinie na
podstawie art. 373 k.p.c. w związku z art. 370 k.p.c. i art. 1302
§ 1 k.p.c. odrzucił
apelację ubezpieczonej jako nieopłaconą w terminie. W uzasadnieniu podniesiono,
że profesjonalny pełnomocnik działający za ubezpieczoną był zobowiązany do uisz-
czenia opłaty od apelacji w kwocie 30 zł w terminie do złożenia tej apelacji. Uiszcze-
nie opłaty po tym terminie powoduje, że apelacja jako nieopłacona podlega odrzuce-
niu na podstawie art. 373 k.p.c. w związku z art. 370 k.p.c.
Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postano-
wieniu z dnia 18 stycznia 2010 r., II UZ 48/09 (LEX nr 583830), w którym wskazano,
że nie ma podstaw do stwierdzenia, że po uchyleniu, z dniem 1 lipca 2009 r., art.
1302
§ 3 k.p.c., uległy jakimkolwiek zmianom rygory dotyczące braków fiskalnych
pism procesowych będących środkami zaskarżenia (odwoławczymi) wnoszonymi
przez profesjonalnych pełnomocników. Wyeliminowanie wskazanego przepisu z po-
rządku prawnego nie oznacza, że w procedurze cywilnej odstąpiono od zasady sa-
moobliczania i samoopłacania opłat sądowych od pism procesowych będących środ-
kami zaskarżenia (odwoławczymi) wnoszonymi przez profesjonalnych pełnomocni-
ków (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r., II CZ 79/09, LEX
585775).
Postanowienie Sądu Apelacyjnego zaskarżył zażaleniem do Sądu Najwyższe-
go pełnomocnik ubezpieczonej wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w Szczecinie oraz o za-
sądzenie na rzecz ubezpieczonej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów za-
stępstwa procesowego według norm przypisanych. Żalący się zarzucił naruszenie
przepisów postępowania: a) art. 1302
§ 1 k.p.c., przez niewłaściwe zastosowanie; b)
art. 373 k.p.c. w związku z art. 370 k.p.c., przez ich błędną interpretację polegającą
na przyjęciu, że w ustalonym stanie faktycznym apelacja została opłacona po termi-
nie i jako taka podlegała odrzuceniu.
Uzasadniając zarzut naruszenia art. 373 k.p.c. w związku z art. 370 k.p.c. ża-
lący się wskazał, że Sąd Apelacyjny błędnie uznał, że apelacja nieopłacona , o której
3
mowa w art. 370 k.p.c., to taka apelacja, od której opłata nie została uiszczona w ter-
minie do wniesienia tego środka odwoławczego. Nie sposób zgodzić się z taką inter-
pretacją przepisu, bowiem oznaczałoby to, że strona nie ma możliwości uzupełnienia
braku formalnego w postaci braku opłaty zgodnie z treścią art. 130 k.p.c. Przepis art.
370 k.p.c. nie odnosi się bowiem do sytuacji, w której strona jest reprezentowana
przez profesjonalnego pełnomocnika, tylko do każdej strony postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie zostało wydane na podstawie („pod rządem”) art.
1302
§ 3 k.p.c., zgodnie z którym „Sąd odrzuca bez wezwania o uiszczenie opłaty
pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego środki
odwoławcze lub środki zaskarżenia (apelację, zażalenie, skargę kasacyjną, skargę o
stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku
zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, skargę na orzeczenie referendarza sądowe-
go) podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej
przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia”. Nie jest w sprawie kwestionowane,
że apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł pełnomocnik strony będący radcą
prawnym w dniu 3 września 2010 r., że apelacja ta podlegała opłacie stałej (30 zł) i
że opłata ta nie została wniesiona w terminie otwartym do wniesienia apelacji (do 3
września 2010 r.). Podstawienie powyższych okoliczności pod zacytowany na wstę-
pie przepis prowadzi nieodzownie do wniosku, że według tego przepisu apelacja
podlegała odrzuceniu bez wezwania o uiszczenie opłaty.
W zażaleniu bezzasadnie zarzucono zastosowanie art. 1302
§ 1 k.p.c., nie ze
względu na treść tego przepisu, bo ta nie budziła kontrowersji, ale ze względu na to,
że przepis ten z dniem 1 lipca 2009 r. uzyskał inne znaczenie po uchyleniu art. 1302
§ 3 k.p.c. przez ustawę z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępo-
wania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 234, poz. 1571). Z chwilą
uchylenia art. 1302
§ 3 k.p.c. istotnie ujawniła się w orzecznictwie, także Sądu Naj-
wyższego wątpliwość co do dalszego zachowania przez art. 1302
§ 1 k.p.c. jego od-
rębnego normatywnego znaczenia.
Należy uznać, że wynikające na tym tle kontrowersje wyjaśniła uchwała Sądu
Najwyższego w składzie siedmiu sędziów z dnia 15 czerwca 2010 r., II UZP 4/10
(OSNP 2011 nr 3-4, poz. 38), mająca moc zasady prawnej: Nieopłacona skarga ka-
4
sacyjna złożona przez adwokata lub radcę prawnego po wejściu w życie ustawy z
dnia 5 grudnia 2008 r., o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz nie-
których innych ustaw (Dz.U. Nr 234, poz. 1571) podlega odrzuceniu w razie niewy-
konania zarządzenia wzywającego do opłacenia skargi (art. 398 § 2 k.p.c. w związku
z art. 130 § 1 k.p.c.)”.
Z powyższej uchwały wynika, że nowy stan prawny, w którym nie ma art. 1302
§ 3 k.p.c., oznacza zmianę normatywną także w odniesieniu do art. 1302
§ 1 k.p.c.,
którego stosowanie - w zmienionym kontekście - pozostaje w ścisłym związku z moż-
liwością naprawienia uchybienia w drodze czynności dokonanej przez stronę (art.
130 § 1 k.p.c.). Według powołanej uchwały, nowe normatywne znaczenie art. 1302
§
1 k.p.c., ma zastosowanie do skarg kasacyjnych wnoszonych po wejściu w życie
ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. (po 1 lipca 2009 r.), ze względu na art. 8 ust. 1 tej
ustawy nakazujący stosowanie ustawy nowej „do postępowań wszczętych po dniu jej
wejścia w życie” i uznanie, że zaskarżenie skargą kasacyjną prawomocnego orze-
czenia jest wszczęciem nowego postępowania.
Stosownie do powołanego przepisu przejściowego (art. 8 ust. 1) ustawy nowe-
lizującej z dnia 5 grudnia 2008 r.: „Przepisy niniejszej ustawy stosuje się do postępo-
wań wszczętych po dniu jej wejścia w życie z zastrzeżeniem art. 2-5”. W związku z
tym - inaczej niż w przypadku postępowań kasacyjnych - nową regulację (dotyczącą
między innymi uchylenia art. 1302
§ 3 i § 4 k.p.c.) stosuje się nie do środka zaskar-
żenia wniesionego po wejściu w życie nowelizacji, ale - do nowych postępowań
„wszczętych po dniu jej wejścia w życie”, to jest po dniu 1 lipca 2009 r. (art. 9 tej
ustawy). Postępowanie sądowe w rozpatrywanej sprawie wynikające z odwołania od
decyzji ZUS z 9 lipca 2008 r. zostało wszczęte przed wejściem w życie ustawy nowe-
lizującej, co jednoznacznie przesądza o niezastosowaniu do apelacji wniesionej
przez pełnomocnika będącego radcą prawnym bez wniesienia opłaty stałej nowych
regulacji, natomiast o zastosowaniu art. 1302
§ 1 i § 3 k.p.c. w dotychczasowym
brzmieniu, których treść - o czym na wstępie - nie nasuwa wątpliwości interpretacyj-
nych w zakresie kontrowersyjnego problemu sprawy.
Uznając, że zaskarżone postanowienie mimo częściowo błędnego uzasadnie-
nia odpowiada prawu, Sąd Najwyższy postanowił o oddaleniu niezasadnego zażale-
nia (art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
========================================