Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 19 maja 2011 r.
I PK 267/10
Podstawą nawiązania stosunku pracy z nauczycielem niebędącym
uprzednio pracownikiem szkoły, w której powierzono mu na okres 5 lat szkol-
nych stanowisko dyrektora, jest umowa o pracę na czas określony (okres zaj-
mowania stanowiska dyrektora szkoły).
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Małgorzata
Gersdorf, Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 maja
2011 r. sprawy z powództwa Doroty S. przeciwko Szkole Podstawowej w L. o ustale-
nie zatrudnienia na podstawie mianowania na czas nieokreślony i wynagrodzenie za
czas pozostawania bez pracy, na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyro-
ku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie z dnia 28
czerwca 2010 r. […]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w
Olsztynie do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania ka-
sacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Powódka Dorota S. w pozwie przeciwko Szkole Podstawowej w L. domagała
się ustalenia, że jako nauczyciel mianowany była zatrudniona na czas nieokreślony,
przywrócenia do pracy w charakterze nauczyciela i zasądzenia wynagrodzenia za
czas pozostawania bez pracy.
Wyrokiem z dnia 1 marca 2010 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Biskupcu ustalił,
że powódka jest zatrudniona w pozwanej szkole jako nauczyciel mianowany na czas
nieokreślony, zasądził na jej rzecz wynagrodzenie w kwocie 9.354 zł, a dalej idące
powództwo oddalił. Sąd ten ustalił, że powódka od 31 sierpnia 2000 r. posiada sto-
pień zawodowy nauczyciela mianowanego, kwalifikacje bibliotekarskie, wykształcenie
2
wyższe magisterskie z przygotowaniem pedagogicznym w zakresie nauczania po-
czątkowego, ukończyła studia podyplomowe w zakresie organizacji i zarządzania
oświatą, a także studia podyplomowe w zakresie filologii polskiej, mogła być zatrud-
niona w szkole podstawowej, gimnazjum jak i szkole ponadgimnazjalnej. Do 31
sierpnia 2004 r. pracowała w Szkole Podstawowej w C. na stanowisku nauczyciela
języka polskiego. Następnie, w wyniku wygranego konkursu na stanowisko dyrektora
Szkoły Podstawowej w L., wójt Gminy K. zarządzeniem […] z dnia 23 sierpnia 2004 r.
powierzył powódce stanowisko dyrektora tej szkoły na czas określony od 1 września
2004 r. do 31 sierpnia 2009 r. Zgodnie z uchwałą Rady Gminy K. […] z dnia 23
kwietnia 2004 r. w sprawie zasad udzielania nauczycielom, którym powierzono sta-
nowiska kierownicze w szkołach oraz placówkach oświatowo - wychowawczych
Gminy K., zniżek tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin dydaktycznych,
wychowawczych i opiekuńczych, rozmiaru tych zniżek oraz zasad przyznawania
zwolnienia od obowiązku realizacji tygodniowego wymiaru godzin zajęć, od dnia 1
września 2004 r. na czas pełnienia funkcji dyrektora Szkoły Podstawowej w L. obni-
żono powódce pensum godzin dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych do
10 godzin tygodniowo. W ramach tych godzin powódka uczyła języka polskiego i
prowadziła szkolną bibliotekę. Kolejny stopień awansu zawodowego - nauczyciela
dyplomowanego - nadany przez W. Kuratora Oświaty powódka otrzymała w dniu 20
grudnia 2005 r.
Po upływie pięciu lat ogłoszono nowy konkurs na stanowisko dyrektora Szkoły
Podstawowej w L., do którego powódka również przystąpiła, ale którego nie wygrała.
Nowym dyrektorem szkoły z dniem 1 września 2009 r. została Elżbieta M. Pismem,
doręczonym powódce w dniu 31 sierpnia 2009 r., Wójt Gminy K. poinformował, że w
związku z upływem okresu, na jaki powierzono jej stanowisko dyrektora Szkoły Pod-
stawowej w L., stosunek pracy rozwiązuje się z dniem 31 sierpnia 2009 r. Tego sa-
mego dnia wręczono powódce świadectwo pracy. W dniu 1 września 2009 r. powód-
ka stawiła się do pracy.
Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 7 września
1991 r. o systemie oświaty (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.;
zwanej dalej „ustawą o systemie oświaty”) szkołą lub placówką kieruje nauczyciel
mianowany lub dyplomowany, któremu powierzono stanowisko dyrektora. Na gruncie
powyższego przepisu, za sporne w doktrynie i orzecznictwie uchodzi rozumienie po-
jęcia „powierzenie stanowiska”; z jednej strony funkcjonują poglądy, w myśl których
3
powierzenie stanowiska kreuje samoistnie stosunek pracy (por. wyrok Sądu Najwyż-
szego z dnia 3 lipca 2008 r., III PK 10/08, OSNP 2009 nr 21-22, poz. 284, postano-
wienie Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2001 r., III RN 123/01, OSNAPiUS 2002
nr 12, poz. 282), z drugiej strony przyjmuje się, że powierzenie powoduje jedynie
zmianę statusu pracowniczego nauczyciela, bez istotnej zmiany charakteru jego za-
trudnienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2005 r., III PK 96/05,
OSNP 2006 nr 21-22, poz. 318).
Sąd pierwszej instancji podniósł, że powódka pełniąc obowiązki dyrektora
szkoły, jednocześnie wykonywała obowiązki nauczyciela w wymiarze 10 godzin ty-
godniowo, w tym okresie korzystała także z urlopu wypoczynkowego przewidzianego
w art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst:
Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.), z urlopu dla poratowania zdrowia przewi-
dzianego w art. 73 Karty Nauczyciela, jak również z urlopu bezpłatnego przewidzia-
nego w § 12 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 grudnia 2000 r. w
sprawie szczegółowych zasad udzielania nauczycielom urlopów dla dalszego kształ-
cenia się, dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych i z innych ważnych
przyczyn oraz ulg i świadczeń związanych z tym kształceniem, a także organów
uprawnionych do ich udzielania (Dz.U. z 2001 r. Nr 1, poz. 5). Powyższe okoliczności
wskazują, że z powódką w momencie powierzania jej stanowiska dyrektora szkoły
zawarto umowę o pracę per facta concludentia. Oceniając charakter tej umowy, Sąd
uwzględnił, że w momencie objęcia stanowiska dyrektora szkoły powódka była nau-
czycielem mianowanym, z którym zgodnie z art. 10 ust. 1 Karty Nauczyciela stosu-
nek pracy nawiązuje się na podstawie mianowania lub na podstawie umowy o pracę
na czas nieokreślony. Przewidziany w art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela wyjątek umoż-
liwiający zatrudnienie nauczyciela mianowanego na podstawie umowy o pracę na
czas określony jest dopuszczalny wówczas, gdy zachodzi potrzeba zastępstwa nieo-
becnego nauczyciela lub potrzeba wynikająca z organizacji nauczania, co nie może
być zależne od uznania pracodawcy. Inna wykładnia powyższego przepisu byłaby
sprzeczna z gwarancyjnym charakterem norm prawnych regulujących stosunek
pracy nauczyciela mianowanego.
Sąd uznał, że powódka po 31 sierpnia 2009 r. pozostawała nadal w zatrudnie-
niu w pozwanej szkole jako nauczyciel mianowany na podstawie umowy o pracę na
czas nieokreślony, a wręczenie świadectwa pracy przez pozwanego nie mogło wy-
wołać skutku w postaci rozwiązania ważnie zawartej umowy o pracę. Skoro zaś po-
4
wódki nie dopuszczono do pracy, nie przydzielono jej obowiązków jako nauczycie-
lowi, mimo że deklarowała chęć dalszej pracy w pozwanej szkole, a 1 września 2009
r. stawiła się do pracy, to należne jest jej wynagrodzenie w kwocie 9.354 zł za okres
3 miesięcy od 1 września 2009 r. do 1 grudnia 2009 r., kiedy to podjęła zatrudnienie
w Szkole Podstawowej w B. na podstawie umowy na czas określony, tj. do 30
czerwca 2010 r., w celu zastępstwa nieobecnego nauczyciela.
Rozpoznając apelację pozwanej szkoły, Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Olsztynie oddalił ją wyrokiem z dnia 28 czerwca 2010 r. W oce-
nie Sądu odwoławczego, Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń i nie naruszył
granic swobodnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, zakreślonych w
art. 233 k.p.c. i prawidłowo dokonał ich oceny prawnej.
Sąd Okręgowy nie przychylił się do stanowiska apelującej, że powierzenie
stanowiska dyrektora można zakwalifikować jako określoną w art. 10 ust. 7 Karty
Nauczyciela potrzebę szkoły wynikającą z organizacji nauczania. Według Sądu,
przez „potrzebę wynikającą z organizacji nauczania" należy rozumieć sytuację wyjąt-
kową, nieprzewidzianą, odnoszącą się wyłącznie do pracy nauczycielsko-dydaktycz-
nej, związaną bezpośrednio z „nauczaniem". Zdaniem Sądu, zatrudnienie powódki
na stanowisku dyrektora szkoły nie wynikało z organizacji nauczania i nie było też
zastępstwem nieobecnego dyrektora, wobec czego powódka jako nauczyciel miano-
wany mogła być zatrudniona tylko na czas nieokreślony. Na potwierdzenie takiej
oceny Sąd drugiej instancji przywołał stanowisko Sądu Najwyższego przytoczone w
uzasadnieniu uchwały z dnia 27 maja 1993 r., I PZP 14/93 (OSNCP 1993 nr 11, poz.
189), zgodnie z którym nauczyciel mianowany zachowuje swój status w każdej na-
stępnej szkole, bez względu na rodzaj zawartej umowy, a jego zatrudnienie zawsze
oznacza nawiązanie stosunku pracy z mianowania. Według Sądu, powierzenie sta-
nowiska dyrektora nie może nastąpić w oderwaniu od statusu nauczyciela. Jak zau-
ważył Sąd, powódka prowadziła lekcje języka polskiego i działalność dydaktyczną,
wykonywała zatem obowiązki nauczyciela, korzystając z przywilejów określonych w
Karcie Nauczyciela (urlop wypoczynkowy, pożyczki, urlop dla poratowania zdrowia),
a zatem prawidłowo Sąd pierwszej instancji ustalił, że nie doszło do rozwiązania sto-
sunku pracy z dniem 31 sierpnia 2009 r. Skoro zaś powódka po 31 sierpnia 2009 r.
była nadal nauczycielem Szkoły Podstawowej w L., to trafnie uznał Sąd Rejonowy,
że stosownie do art. 81 § 1 k.p przysługuje jej wynagrodzenie za trzy miesiące, albo-
wiem powódka bezspornie ujawniła gotowość do świadczenia pracy.
5
W skardze kasacyjnej pozwana, zaskarżając w całości powyższy wyrok, za-
rzuciła naruszenie prawa materialnego: 1) art. 36 ust. 1 ustawy o systemie oświaty,
przez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że powierzenie stanowiska
dyrektora szkoły powódce było jednoznaczne z zatrudnieniem jej w szkole jako nau-
czyciela na podstawie mianowania na czas nieokreślony; 2) art. 10 ust. 7 Karty Nau-
czyciela, przez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że powierzenie stanowiska dyrek-
tora szkoły nauczycielowi niezatrudnionemu wcześniej w tej szkole wraz z pensum
nauczyciela nie stanowi potrzeby, wynikającej z organizacji nauczania, o której mowa
w tym przepisie, uzasadniającej zatrudnienie tego dyrektora na czas określony - tj.
okres powierzenia stanowiska dyrektora; 3) art. 189 k.p.c., przez błędną wykładnię i
niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu, że przepis ten może stanowić
podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.
Wskazując na powyższe podstawy, pozwana wniosła o uchylenie zaskarżo-
nego wyroku w całości oraz uchylenie poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowe-
go w Biskupcu i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania oraz
rozstrzygnięcia o kosztach procesu za wszystkie instancje.
W uzasadnieniu skarżąca podniosła, że przyjęcie przez Sąd, że „powierzenie",
o którym stanowi art. 36 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, oznacza jednoczesne za-
trudnienie dyrektora, który jest nauczycielem mianowanym, na czas nieokreślony
stanowi błędną wykładnię tego przepisu prowadzącą do różnicowania zatrudnienia
dyrektora szkoły co do okresu, na jaki nawiązuje się stosunek pracy, w zależności od
tego, czy wykonuje on jako nauczyciel mianowany zajęcia dydaktyczne w szkole, czy
też nie, a także od tego, czy dyrektor jest nauczycielem. Skarżąca zwróciła uwagę na
wykładnię historyczną art. 36 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, podkreślając że w
wyniku nowelizacji ustawy o systemie oświaty na mocy ustawy z dnia 18 lutego 2000
r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.
Nr 19, poz. 239 ze zm.) doszło do ostatecznego zerwania związku łączącego status
nauczyciela w świetle przepisów prawa pracy z możliwością powierzenia temu nau-
czycielowi stanowiska dyrektora szkoły. Przed wejściem w życie powyższej zmiany
art. 36 ustawy o systemie oświaty brzmiał: „szkołą lub placówką kieruje nauczyciel,
któremu powierzono stanowisko dyrektora". Przy takim brzmieniu przepisu można
było przyjmować, że osoba, której powierzono stanowisko dyrektora, musiała być
zatrudniona w szkole jako nauczyciel, tym bardziej, że w dawnej redakcji (sprzed
wejścia w życie ustawy o systemie oświaty), zgodnie z art. 17 ust. 1 Karty Nauczy-
6
ciela, stanowisko kierownicze można było powierzyć tylko czynnym nauczycielom
mianowanym tej samej lub innej szkoły, a więc nauczycielom już zatrudnionym na
podstawie mianowania. Tym samym, powierzenie funkcji kierowniczej w szkole
(przynajmniej przed 1991 r.) nie było równoznaczne z nawiązaniem stosunku pracy,
lecz jedynie z określoną jego zmianą. Po ostatnich nowelizacjach art. 36 ustawy o
systemie oświaty szkołą lub placówką może również kierować osoba niebędąca nau-
czycielem powołana na stanowisko dyrektora przez organ prowadzący, po zasięgnię-
ciu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny.
Zdaniem skarżącej, interpretacja „potrzeby wynikającej z organizacji naucza-
nia", o której mowa w art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela, dokonana przez Sąd drugiej
instancji, jako sytuacji wyjątkowej, nieprzewidzianej jest nieusprawiedliwiona. Skar-
żąca podniosła, że o organizacji nauczania w Gminie K. stanowi, między innymi, akt
normatywny, jakim jest uchwała Rady Gminy […] z dnia 23 kwietnia 2004 r. w spra-
wie zasad udzielania nauczycielom, którym powierzono stanowisko kierownicze w
szkołach Gminy K., zniżek tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin dydak-
tycznych, wychowawczych i opiekuńczych, rozmiaru tych zniżek oraz zasad przy-
znawania zwolnienia od obowiązku realizacji tygodniowego obowiązkowego wymiaru
godzin zajęć. Akt ten wprowadza organizację nauczania w szkołach gminnych w ten
sposób, że dyrektor szkoły, oprócz wykonywania funkcji dyrektora, prowadzi również
zajęcia dydaktyczne w wymiarze 10 godzin tygodniowo. Jest to akt o charakterze
generalnym i abstrakcyjnym, który determinuje organizację nauczania w szkołach,
poprzez ustalenie pensum nauczania dla dyrektorów szkół gminnych. Każdy kolejny
dyrektor może mieć (i zwykle ma) różne kwalifikacje i niezbędne jest dostosowanie
całej organizacji nauczania do tych kwalifikacji oraz do ilości godzin zajęć dydaktycz-
nych, które będzie prowadził dyrektor. Prowadzenie zajęć dydaktycznych przez po-
wódkę było ściśle związane z wykonywaniem funkcji dyrektora i było ich pochodną.
Jednocześnie pozwana wskazała, że Gmina nie może nie ustalać w ogóle pensum
dyrektorom szkół, ponieważ oznacza to zwiększenie kosztów prowadzenia szkół
gminnych. Biorąc powyższe pod uwagę, w ocenie skarżącej, Sąd nieprawidłowo
przyjął, że powódka - przez powierzenie jej stanowiska dyrektora szkoły - stała się
jednocześnie nauczycielem zatrudnionym w tej szkole na czas nieokreślony i jej za-
trudnienie na czas określony nie jest spowodowane potrzebą wynikającą z organiza-
cji nauczania.
7
Zarzut naruszenia art. 189 k.p.c. pozwana uzasadniła tym, że w jej ocenie,
przepis ten nie może stanowić podstawy ustalenia istnienia stosunku pracy pomiędzy
powódką a pozwaną. Ponadto, Sąd nie ustalił treści tego stosunku, czego wymaga
powołany przepis prawa. Powódka wykonywała czynności nauczyciela, mając obni-
żone pensum do 10/18. Tylko w tym wymiarze wykonywała pracę nauczyciela, a Sąd
w żaden sposób nie odniósł się do tego faktu. Przyjęcie w powyższych okoliczno-
ściach, że powódka jest zatrudniona nadal w szkole na stanowisku nauczyciela jest
niczym nieuzasadnione.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, szkołą lub placówką kie-
ruje nauczyciel mianowany lub dyplomowany, któremu powierzono stanowisko dy-
rektora szkoły. W myśl art. 36 ust. 2 tej ustawy, szkołą lub placówką może jednak
kierować również osoba niebędąca nauczycielem powołana na stanowisko dyrektora
przez organ prowadzący, po zasięgnięciu opinii organu sprawującego nadzór peda-
gogiczny. W świetle tych przepisów dyrektorem szkoły może zatem zostać zarówno
osoba mająca nadany stopień awansu zawodowego nauczyciela mianowanego lub
dyplomowanego: zatrudniona w danej szkole, jak i niepołączona stosunkiem pracy z
tym pracodawcą, a także osoba, która w ogóle nie posiada kwalifikacji nauczyciel-
skich. W najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że czynności
zmierzające do powierzenia stanowiska dyrektora szkoły mają charakter czynności z
zakresu prawa pracy, a kandydat na stanowisko dyrektora szkoły wyłoniony w drodze
konkursu ma roszczenie o nawiązanie stosunku pracy na tym stanowisku (por. wyro-
ki Sądu Najwyższego: z dnia 3 lipca 2008 r., III PK 10/08, OSNP 2009 nr 21 - 22,
poz. 284 i z dnia 9 kwietnia 2009 r., I PK 212/08, OSNP 2010 nr 23-24, poz. 286).
Akceptując te poglądy, należy jednak dokonać rozróżnienia takiej sytuacji, w której
powierza się stanowisko dyrektora nauczycielowi (art. 36 ust. 1 ustawy o systemie
oświaty), od takiej, w której osobę niebędącą nauczycielem powołuje się na stanowi-
sko dyrektora (art. 36 ust. 2 ustawy). Z porównania art. 36 ust. 1 i 2 ustawy o syste-
mie oświaty można wysnuć wniosek, że kandydat na stanowisko dyrektora szkoły, o
którym mowa w ust.1, powinien nie tylko legitymować się określonym stopniem
awansu zawodowego (nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego), lecz musi w
ogóle być nauczycielem. Bycie „nauczycielem" nie oznacza żadnego osobistego
8
przymiotu kandydata, lecz w świetle art. 5b ustawy o systemie oświaty jest równo-
znaczne z zatrudnieniem na podstawie przepisów Karty Nauczyciela, która w art. 10
określa tylko dwie możliwe podstawy zatrudniania nauczycieli w stosunku pracy:
umowę o pracę bądź mianowanie, nie czyniąc żadnych wyjątków w stosunku do na-
uczycieli pełniących funkcje kierownicze w szkole. O ile zatem „powołanie” na stano-
wisko jest podstawą nawiązania stosunku pracy na tym stanowisku z osobą niebędą-
cą nauczycielem (można mieć jedynie wątpliwości, czy z użycia przez ustawodawcę
czasownika „powoływać" płynie wniosek, że osobę niebędącą nauczycielem zatrud-
nia się na stanowisku dyrektora na podstawie powołania, skoro według art. 5d
ustawy o systemie oświaty dyrektor szkoły niebędący nauczycielem ma status pra-
cownika samorządowego, a ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach sa-
morządowych; Dz.U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.; zawiera wyczerpujący katalog sta-
nowisk obsadzanych w drodze powołania i nie należy do nich stanowisko dyrektora
szkoły), o tyle powierzenie stanowiska nie jest aktem nawiązania stosunku pracy na
stanowisku dyrektora szkoły, niezależnie od tego, czy stanowisko to powierza się
nauczycielowi zatrudnionemu w danej szkole, czy też nauczycielowi niepozostające-
mu uprzednio w stosunku pracy z tą szkołą. Stanowisko dyrektora powierza się bo-
wiem nauczycielowi, czyli jak wskazano wyżej osobie zatrudnionej w takim charakte-
rze na podstawie przepisów Karty Nauczyciela. Jeżeli zatem konkurs na stanowisko
dyrektora szkoły wygrywa osoba posiadająca kwalifikacje nauczycielskie, uprzednio
niezatrudniona w tej szkole, to do nawiązania z nią stosunku pracy dochodzi na pod-
stawie właściwych przepisów Karty Nauczyciela (art. 10), z tym że treść tego stosun-
ku pracy należy oceniać z uwzględnieniem okoliczności powierzenia stanowiska dy-
rektora szkoły. Inaczej rzecz ujmując, podstawą nawiązania stosunku pracy z osobą
posiadającą kwalifikacje nauczycielskie i stopień awansu zawodowego nauczyciela
mianowanego lub dyplomowanego, która wygrała konkurs na stanowisko dyrektora
szkoły, jest w każdej sytuacji art. 10 Karty Nauczyciela, z tym że powierzenie stano-
wiska dyrektora nauczycielowi zatrudnionemu dotychczas w szkole jest tylko okre-
sową zmianą dotychczasowych warunków zatrudnienia, zaś w odniesieniu do osoby
niepozostającej w stosunku pracy z daną szkołą, powierzenie stanowiska dyrektora
musi być poprzedzone nawiązaniem nauczycielskiego stosunku pracy, jednakże przy
uwzględnieniu, że taka potrzeba wynika z powierzenia nauczycielowi stanowiska
dyrektora na czas określony.
9
Stosownie do treści art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela, stosunek pracy z nauczy-
cielem mianowanym i z nauczycielem dyplomowanym nawiązuje się na podstawie
mianowania, jeżeli spełnione są wymienione enumeratywnie w tym przepisie prze-
słanki, w tym istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymia-
rze zajęć na czas nieokreślony. Powódka w okresie zatrudnienia w pozwanej szkole
pracę nauczycielską wykonywała w niepełnym wymiarze zajęć (10/18), wobec czego
do określenia podstawy nawiązania z nią stosunku pracy zastosowanie mógłby zna-
leźć art. 10 ust. 6 Karty Nauczyciela, według którego w przypadku braku warunków
do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślo-
ny, stosunek pracy z nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym nawiązuje się
na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze, jednakże
z tym zastrzeżeniem, że w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji
nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, z nauczycielem mianowanym
lub dyplomowanym stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na
czas określony. Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się właśnie do kwestii dopusz-
czalności stosowania do powódki zatrudnienia terminowego, tj. pytania, czy zachodził
w jej przypadku wyjątek określony w art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela.
W dotychczasowej judykaturze Sądu Najwyższego kilkakrotnie wyjaśniano
znaczenie pojęcia „potrzeby wynikające z organizacji nauczania” przez wskazanie
zobiektywizowanych kryteriów. Przywołania wymaga szczególnie wyrok z dnia 5
września 1997 r., I PKN 226/97 (OSNAPiUS 1998 nr 11, poz. 328), gdzie Sąd Naj-
wyższy wskazał szeroki katalog okoliczności, które mogą stanowią „organizację nau-
czania” w rozumieniu art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela (wówczas art. 10 ust. 4 Karty
Nauczyciela), zaliczając doń np. liczbę klas, rodzaj przedmiotów, liczbę godzin lek-
cyjnych, liczbę etatów, okres nauczania poszczególnych przedmiotów, zmianowość
pracy szkoły. Nie budzi wątpliwości, że powierzenie powódce, niebędącej uprzednio
nauczycielką w pozwanej szkole, stanowiska jej dyrektora na 5 lat, przy obowiązują-
cej szkołę uchwale Rady Gminy K. dotyczącej wymiaru zajęć dydaktycznych realizo-
wanych przez dyrektora każdej szkoły gminnej, spowodowało konieczność dokona-
nia takich zmian w organizacji nauczania, ażeby powódce w okresie pełnienia obo-
wiązków dyrektora zapewnić pensum dydaktyczne w rozmiarze 10 godzin tygodnio-
wo, przy uwzględnieniu posiadanych przez nią kwalifikacji. Nie ma żadnych racjonal-
nych przesłanek do stwierdzenia, że potrzeba wprowadzenia tego rodzaju zmian or-
ganizacji nauczania w pozwanej szkole wykraczała poza okres pięciu lat szkolnych,
10
przez które powódka zajmowała stanowisko dyrektora szkoły. Rację ma bowiem
skarżąca, że prowadzenie zajęć dydaktycznych przez powódkę było ściśle związane
z wykonywaniem funkcji dyrektora, a zatem już w momencie nawiązywania z powód-
ką stosunku pracy należało liczyć się z tym, że po upływie jej kadencji organizacja
nauczania w pozwanej szkole dozna kolejnych zmian z uwagi na konieczność jej do-
stosowania do kwalifikacji następnej osoby na stanowisku dyrektora. Innymi słowy,
nie można uznać, że praca powódki na stanowisku nauczycielskim miała służyć za-
spokajaniu stałych potrzeb pracodawcy. Wręcz odwrotnie, po stronie pozwanej nie
było konieczności bezterminowego zatrudnienia nauczyciela o kwalifikacjach po-
wódki, w realizowanym przez nią wymiarze zajęć dydaktycznych, a jedynie powie-
rzenie powódce stanowiska dyrektora szkoły wymusiło na pozwanej takie zmiany
organizacyjne, ażeby zapewnić jej odpowiednie pensum dydaktyczne. Brak jest pod-
staw do stwierdzenia, że taka organizacja nauczania miała w założeniach trwać dłu-
żej niż okres kadencji powódki. W ocenie Sądu Najwyższego, z powyższego wynika,
że przy ocenie podstawy prawnej nawiązania stosunku pracy z nauczycielem niepo-
zostającym uprzednio w stosunku pracy z tą szkołą, w której powierzono mu stano-
wisko dyrektora, należy uwzględnić to, że zatrudnienie go na stanowisku nauczyciel-
skim nie jest wynikiem tego rodzaju potrzeby szkoły, lecz konsekwencją powierzenia
mu stanowiska dyrektora szkoły, wymuszającą odpowiednie zmiany organizacji nau-
czania w tej placówce. W takiej zaś sytuacji niewątpliwe jest istnienie potrzeby wyni-
kającej z organizacji nauczania, umożliwiającej zatrudnienie nauczyciela na podsta-
wie umowy o pracę na czas określony (okres zajmowania stanowiska dyrektora
szkoły) w myśl art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela, a przeciwne stanowisko Sądu drugiej
instancji nie może być zaakceptowane.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy uznał, że skarżąca trafnie zarzuciła narusze-
nie art. 36 ust. 1 ustawy o systemie oświaty i art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela, wobec
czego bezprzedmiotowy stał się zarzut naruszenia art. 189 k.p.c., sprowadzający się
do pominięcia przez Sąd ustalenia treści stosunku pracy wiążącego strony.
Mając to na uwadze Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39815
§ 1 k.p.c.
i art. 39821
w związku z art. 108 § 2 k.p.c.).
========================================