Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 16 czerwca 2011 r.
III UK 215/10
1. Osoba będąca obywatelem polskim, posiadająca równocześnie oby-
watelstwo innego państwa, jest traktowana tak, jakby posiadała wyłącznie oby-
watelstwo polskie. W konsekwencji w odniesieniu do takiej osoby art. 5 ust. 2
ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.), nie ma zastosowania i
jeśli osoba ta spełnia kryteria podlegania obowiązkowi ubezpieczeń społecz-
nych określone w art. 6, 11 i 12 tej ustawy, to tym ubezpieczeniom podlega,
również wtedy, gdy - prowadząc na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej działal-
ność podlegającą obowiązkowi ubezpieczeń społecznych - nie posiada tu sta-
łego miejsca zamieszkania.
2. Osoba posiadająca w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 30
kwietnia 2004 r. obywatelstwo polskie oraz równocześnie obywatelstwo innego
(obcego) państwa, prowadząca w tym czasie pozarolniczą działalność gospo-
darczą na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, z mocy art. 6 ust. 1 pkt 5 (a także
art. 12 ust. 1) ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podlegała obowiąz-
kowym ubezpieczeniom społecznym emerytalnemu, rentowym i wypadkowe-
mu, choćby ubezpieczeniom takim podlegała również w innym Państwie, któ-
rego obywatelem wówczas była.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Halina Kiryło,
Maciej Pacuda (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 16 czerwca
2011 r. sprawy z odwołania Malwina M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziału w S. o składki, na skutek skargi kasacyjnej organu rentowego od wy-
roku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 29 czerwca 2010 r. […]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania
Sądowi Apelacyjnemu w Szczecinie, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie wyrokiem
z dnia 17 lutego 2010 r. zmienił dwie decyzje organu rentowego Zakładu Ubezpie-
czeń Społecznych-Oddziału w S. z dnia 15 lutego 2007 r. i z dnia 1 października
2007 r. w ten sposób, że nie objął ubezpieczonego Malwina M. z tytułu prowadzonej
przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej pod nazwą F.-E.-I. ubezpiecze-
niami: emerytalnym, rentowym i wypadkowym w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r.
do dnia 30 kwietnia 2004 r. oraz nie wymierzył mu składek na te ubezpieczenia za
okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 30 kwietnia 2004 r.
Rozstrzygnięcie to Sąd pierwszej instancji poprzedził następującymi ustalenia-
mi faktycznymi. Ubezpieczony Malwin M. jest obywatelem Polski i Szwecji oraz na
stałe mieszka w Szwecji, prowadząc równolegle w Polsce, w miejscowości R. oraz w
Szwecji pozarolniczą działalność gospodarczą. Jego firma prowadzona w Polsce
zajmuje się produkcją flag i banerów, a czynności produkcyjne nadzoruje w niej na
bieżąco syn ubezpieczonego, który mieszka w R. Z kolei firma prowadzona przez
ubezpieczonego w Szwecji zajmuje się pozyskiwaniem klientów i sprzedażą na tere-
nie Skandynawii produktów wytworzonych w Polsce. Z tytułu prowadzenia działalno-
ści gospodarczej ubezpieczony podlega w Szwecji ubezpieczeniom od dnia 1 stycz-
nia 1995 r. Do Polski przyjeżdża raz na 6 tygodni, wyłącznie w celach zawodowych,
nie planuje osiąść na stałe w Polsce. Od dnia 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony zgłosił
się w Polsce do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu prowadzenia pozarolniczej
działalności, jednakże wyłącznie po to, aby mieć zapewnioną opiekę medyczną w
okresach pobytu w Polsce. W okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 30 kwietnia
2004 r. nie dokonał natomiast zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych oraz nie za-
deklarował składek z tego tytułu. W dniu 30 czerwca 2006 r. Zakład Ubezpieczeń
Społecznych wydał ubezpieczonemu zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu
składek.
Odnosząc powyższe ustalenia do regulacji zawartej w przepisach art. 5 ust. 2,
art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 6, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 14 ustawy z dnia 13 paź-
dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Sąd Okręgowy uznał, że od-
wołania ubezpieczonego zasługiwały na uwzględnienie. Sąd pierwszej instancji do-
szedł przy tym do przekonania, iż wobec bezspornych okoliczności faktycznych roz-
3
poznawanej sprawy, stanowiska stron różniły się jedynie w kwestii wykładni art. 5 ust.
2 powołanej ustawy. W tym zakresie Sąd Okręgowy podzielił pogląd prawny zawarty
w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2008 r., I UK 303/07, zgodnie z którym
interpretacja art. 5 ust. 2 ustawy systemowej nie daje podstaw do uznania, że po-
przez użycie w nim spójnika „i” zawiera on koniunkcję oznaczającą wymóg łącznego
spełnienia dwóch przesłanek niepodlegania obowiązkowi ubezpieczenia społeczne-
go przez obywateli państw obcych. Przeciwnie, przepis ten powinien być odczytywa-
ny w ten sposób, iż nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w usta-
wie, po pierwsze - obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypo-
spolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i po drugie - obywatele państw obcych,
którzy są zatrudnieni w placówkach wymienionych w drugim członie tego przepisu.
Zdaniem Sądu pierwszej instancji oznacza to, że przed dniem 1 maja 2004 r. zakre-
sem podmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy systemowej byli objęci zarówno obywatele
państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie
od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej), jak również oby-
watele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile ich pobyt na obsza-
rze Rzeczypospolitej Polskiej nie miał charakteru stałego. Skoro zaś w sprawie zo-
stało ustalone, że miejscem stałego pobytu ubezpieczonego jest Malmö w Szwecji, a
w Polsce przebywa on jedynie raz na kilka tygodni, to nie można przyjąć jego stałego
pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego też nie podlegał on w spor-
nym okresie ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie.
Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyrokiem z dnia 29 czerwca 2010 r. oddalił
apelację wniesioną przez organ rentowy od przedstawionego wyżej wyroku Sądu
pierwszej instancji. Sąd ten uznał ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego za prawi-
dłowe i kompletne, przyjmując je za własne. Podzielił również wykładnię art. 5 ust. 2
ustawy systemowej zaprezentowaną przez Sąd pierwszej instancji, dodatkowo po-
wołując się w tym zakresie na stanowisko wyrażone w uzasadnieniu wyroku Sądu
Najwyższego z dnia 17 stycznia 2007 r., I UK 225/06 (OSNP 2008 nr 3-4, poz. 46).
Rozstrzygając kwestię charakteru pobytu ubezpieczonego na terytorium Polski, Sąd
Apelacyjny podzielił także zapatrywanie Sądu pierwszej instancji, że pobyt ten (w
spornym okresie) nie miał stałego charakteru. Powołał się przy tym na pogląd Sądu
Najwyższego, który w wyroku z dnia 25 listopada 1975 r., III CRN 53/75 wyjaśnił, iż o
stałości pobytu osoby fizycznej na danym terytorium decyduje przede wszystkim ta-
kie przebywanie tej osoby, które ma cechy założenia tam ośrodka swoich osobistych
4
i majątkowych interesów. Zgodnie z art. 25 k.c. miejscem zamieszkania osoby fi-
zycznej jest miejscowość, w której ona przebywa z zamiarem stałego pobytu. Ustale-
nie tego zamiaru powinno być oparte o kryteria zobiektywizowane. O zamieszkiwaniu
w jakiejś miejscowości można więc mówić wówczas, gdy występujące okoliczności
pozwalają przeciętnemu obserwatorowi na wyciągnięcie wniosków, że określona
miejscowość jest głównym ośrodkiem działalności danej dorosłej osoby fizycznej.
Zamieszkiwanie jest prawną kwalifikacją określonego stosunku danej osoby do miej-
sca, na którą składają się dwa elementy: przebywanie w sensie fizycznym w określo-
nej miejscowości (corpus) oraz wola, zamiar stałego pobytu (animus). Oba te ele-
menty muszą występować łącznie. W okolicznościach przedmiotowej sprawy niewąt-
pliwie Malwin M. w okresie prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej jako obywatel Królestwa Szwecji nie przebywał stale na
terytorium Polski. Dlatego też, zdaniem Sądu drugiej instancji, trafnie przyjął Sąd
Okręgowy, że w okolicznościach niniejszej sprawy ubezpieczony - obywatel państwa
obcego prowadzący działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Pol-
skiej, którego pobyt w Polsce nie miał charakteru stałego, z mocy wyjątku, o którym
mowa w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, nie został objęty obowiązkiem ubezpiecze-
nia.
W skardze kasacyjnej wniesionej od powyższego wyroku organ rentowy Za-
kład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Szczecinie zaskarżył ten wyrok w całości,
zarzucając mu w ramach pierwszej podstawy kasacyjnej, tj. naruszenia przepisów
prawa materialnego (art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c.): 1) naruszenie art. 5 ust. 2 ustawy z
dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, przez jego błędną
wykładnię polegającą na uznaniu, że posiadanie przez ubezpieczonego obywatel-
stwa polskiego nie niweczy uznania go za obywatela państwa obcego, o którym
mowa w tym przepisie, ponieważ jest on także obywatelem Szwecji a miejsce jego
stałego pobytu i zatrudnienia jest na terenie państwa obcego (Szwecji), a także nie-
wzięcie przez Sąd Apelacyjny pod uwagę, iż powołany przepis wymaga od ubezpie-
czonego spełnienia łącznie dwóch warunków, po pierwsze - pobyt obywatela obcego
na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i po drugie - „którzy
są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsular-
nych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że
umowy międzynarodowe stanowią inaczej” i warunki te winny być spełnione łącznie,
zaś ubezpieczony nie spełnia tych warunków, 2) naruszenia art. 6 ust. 1 pkt 5 w
5
związku z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych i art. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (jedno-
lity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 ze zm.), poprzez niewłaściwe zastosowanie
polegające na przyjęciu, że ubezpieczony będący obywatelem Polski i jednocześnie
obywatelem innego państwa (Królestwa Szwecji) nie podlegał jako obywatel innego
państwa w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 30 kwietnia 2004 r. ubezpie-
czeniu emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej
działalności gospodarczej w Polsce na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 powołanej ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych, ponieważ jego pobyt na obszarze Rzeczypo-
spolitej Polskiej nie miał charaktery stałego.
Wskazując na te zarzuty, organ renty wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku
i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez oddalenie odwołań ubezpieczonego od de-
cyzji organu rentowego, ewentualnie o uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy
Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania.
W skardze kasacyjnej został zawarty wniosek o przyjęcie jej do rozpoznania,
oparty na treści art. 3989
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c. i wskazujący na występowanie istotnego
zagadnienia prawnego oraz na potrzebę wykładni art. 5 ust. 2 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych.
Ubezpieczony Malwin M., reprezentowany przez swego pełnomocnika, w od-
powiedzi na skargę kasacyjną organu rentowego wniósł o odmowę przyjęcia jej do
rozpoznania, a w przypadku przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania o jej oddale-
nie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna organu rentowego zasługuje na uwzględnienie, aczkolwiek
nie wszystkie sformułowane w niej zarzuty są usprawiedliwione. Nie jest usprawie-
dliwiony sformułowany przez skarżącego zarzut naruszenia przez Sąd drugiej instan-
cji art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń spo-
łecznych w takim zakresie, w jakim skarżący kwestionuje przyjętą przez Sądy obu
instancji wykładnię owego przepisu zasadzającą się na uznaniu, iż przepis ten powi-
nien być odczytywany w ten sposób, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym
określonym w ustawie dwie odrębne kategorie osób, po pierwsze - obywatele państw
obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru sta-
6
łego i po drugie - obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni w placówkach wy-
mienionych w drugim członie tego przepisu. Taki sposób wykładni art. 5 ust. 2 ustawy
systemowej utrwalił się bowiem w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyroki
Sądu Najwyższego: z dnia 17 stycznia 2007 r., I UK 225/06, OSNP 2008 nr 3-4, poz.
46; z dnia 28 maja 2008 r., I UK 303/07, niepublikowany, czy też z dnia 6 stycznia
2009 r., II UK 116/08, LEX nr 738351) i Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym
niniejszą sprawę w pełni go podziela. Pogląd ten prowadzi do uznania, że użycie w
treści omawianego przepisu spójnika „i” stanowi koniunkcję (złączenie) dwóch zdań
odnoszących się do niezależnych od siebie dwóch kategorii określonych w nim osób
niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (tych, których pobyt na
obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i tych, które są zatrud-
nione w wymienionych placówkach niezależnie od charakteru pobytu na obszarze
Rzeczypospolitej Polskiej). W konsekwencji oznacza to, jak trafnie przyjął Sąd drugiej
instancji, iż zakresem podmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy systemowej są objęci za-
równo obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym
przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Pol-
skiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o
ile ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie miał charakteru stałego.
W okolicznościach faktycznych rozpoznawanej sprawy, którymi Sąd Najwyż-
szy jest związany w postępowaniu kasacyjnym (art. 39813
§ 2 k.p.c.) usprawiedliwio-
ny jest natomiast zarzut naruszenia art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych przez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, iż posiadanie przez
ubezpieczonego obywatelstwa polskiego nie niweczy uznania go za obywatela pań-
stwa obcego oraz związany z nim zarzut naruszenia art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z
art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecz-
nych i art. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (jednolity tekst:
Dz.U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 ze zm.), poprzez niewłaściwe zastosowanie polega-
jące na przyjęciu, że ubezpieczony będący obywatelem Polski i jednocześnie oby-
watelem innego państwa (Królestwa Szwecji) nie podlegał jako obywatel innego pań-
stwa w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 30 kwietnia 2004 r. ubezpieczeniu
emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działal-
ności gospodarczej w Polsce na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 powołanej ustawy o
systemie ubezpieczeń społecznych, ponieważ jego pobyt na obszarze Rzeczypospo-
litej Polskiej nie miał charaktery stałego. Swoje rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżo-
7
nym wyroku Sąd Apelacyjny oparł bowiem na przyjęciu, iż dla potrzeb ustalenia, czy
ubezpieczony odpowiadał w spornym okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 30
kwietnia 2004 r. kryteriom obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym z
tytułu prowadzenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej pozarolniczej działalności
gospodarczej decydujący był fakt posiadania przez niego obywatelstwa państwa ob-
cego (Królestwa Szwecji). Takie stanowisko pomija jednak również przyjęty w ustale-
niach Sądu drugiej instancji fakt równoczesnego posiadania przez ubezpieczonego
obywatelstwa polskiego. Tymczasem, na co słusznie zwraca uwagę skarżący, zgod-
nie z treścią art. 2 z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (jednolity tekst:
Dz.U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 ze zm.) obywatel polski w myśl prawa polskiego nie
może być równocześnie uznawany za obywatela innego państwa. Przepis ten kreuje
zatem prymat obywatelstwa polskiego i choć z całą pewnością nie zakazuje równo-
czesnego posiadania obywatelstwa innego państwa, to jednak regulacja w nim za-
warta rodzi ten skutek, że osoba posiadająca równocześnie obywatelstwo polskie
oraz obywatelstwo innego państwa jest uznawana w myśl prawa polskiego jedynie za
obywatela polskiego. Innymi słowy, posiadanie przez obywatela polskiego obywatel-
stwa innego (obcego) państwa nie ma znaczenia prawnego w myśl prawa polskiego.
Dlatego także na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych musi to oznaczać, iż
osoba będąca obywatelem polskim, posiadająca równocześnie obywatelstwo innego
państwa, jest traktowana tak, jakby posiadała wyłącznie obywatelstwo polskie. W
konsekwencji w odniesieniu do takiej osoby art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 paździer-
nika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, będący wyjątkiem od ogólnej za-
sady podlegania ubezpieczeniom społecznym na obszarze Rzeczypospolitej Pol-
skiej, nie ma w ogóle zastosowania i jeśli osoba ta spełnia kryteria podlegania obo-
wiązkowi ubezpieczeń społecznych określone w art. 6, art. 11 i art. 12 powołanej
ustawy, to tym ubezpieczeniom podlega, również wtedy, gdy prowadząc na obszarze
Rzeczypospolitej Polskiej działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczeń spo-
łecznych nie posiada tu stałego miejsca zamieszkania. Dla spełnienia przesłanek
określonych treścią tych przepisów nie jest bowiem istotne miejsce zamieszkania
(pobytu) danej osoby, ale miejsce wykonywania przez nią działalności rodzącej obo-
wiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym. Trafnie podnosi przy tym skarżący,
że skutków regulacji zawartej w art. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatel-
stwie polskim w żaden sposób nie niweczą przepisy ustawy z dnia 13 czerwca 2003
r. o cudzoziemcach (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694 ze zm.), skoro
8
w art. 2 tej ustawy definiuje pojęcie cudzoziemca jako każdego, kto nie posiada oby-
watelstwa polskiego, co musi być rozumiane w ten sposób, że obywatel polski nie
jest cudzoziemcem nawet wówczas, gdy posiada równocześnie obywatelstwo innego
państwa.
Wracając z kolei do omawianego wcześniej art. 5 ust. 2 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych, godzi się przypomnieć, że wymieniając dwie kategorie
osób, które nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w tej ustawie, w
części końcowej zawiera on zastrzeżenie w brzmieniu: „chyba że umowy międzyna-
rodowe stanowią inaczej”. Ewentualnego rozstrzygnięcia sytuacji prawnej ubezpie-
czonego w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 30 kwietnia 2004 r. w sposób
odmienny od wyżej opisanego należy zatem poszukiwać w obowiązujących w owym
czasie umowach międzynarodowych, których stronami były Rzeczpospolita Polska
oraz Królestwo Szwecji. Sporządzona w dniu 13 października 1989 r. umowa między
rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Królestwa Szwecji w sprawie
popierania wzajemnej ochrony inwestycji (Dz.U. z 1990 r. Nr 38, poz. 218), mimo iż
zawiera szereg przepisów ułatwiających prowadzenie działalności gospodarczej
przez obywateli obu umawiających się stron, nie reguluje jednak w jakimkolwiek
stopniu kwestii związanych z ubezpieczeniami społecznymi. Regulacji takich nie za-
wiera także sporządzony w Brukseli dnia 16 grudnia 1991 r. Układ Europejski usta-
nawiający stowarzyszenie między Rzecząpospolitą Polską, z jednej strony, a Wspól-
notami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi, z drugiej strony - zwany po-
wszechnie traktatem stowarzyszeniowym (Dz.U. z 1994 r. Nr 11, poz. 38 ze zm.).
Wszystko to przemawia więc za uznaniem, że osoba posiadająca w okresie od dnia
1 stycznia 1999 r. do 30 kwietnia 2004 r., czyli w okresie poprzedzającym wejście
Polski do Unii Europejskiej, obywatelstwo polskie oraz równocześnie obywatelstwo
innego (obcego) państwa, prowadząca w tym czasie pozarolniczą działalność go-
spodarczą na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, z mocy art. 6 ust. 1 pkt 5 (a także
art. 12 ust. 1) ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń spo-
łecznych podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu,
rentowymi i wypadkowemu, choćby ubezpieczeniom takim podlegała również w in-
nym państwie, którego obywatelem wówczas była. Stanowisku temu nie sprzeciwia
się też sformułowana w art. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zasada
równego traktowania wszystkich ubezpieczonych. Co więcej, zdaniem Sądu Najwyż-
szego, przyjęcie za Sądem drugiej instancji, że ubezpieczony nie podlegał w spor-
9
nym okresie ubezpieczeniom społecznym tylko dlatego, iż był równocześnie obywa-
telem innego (obcego) państwa oraz nie miał stałego miejsca zamieszkania w Pol-
sce, naruszałoby tę zasadę, jeśli zważyć, że dotyczy ona między innymi warunków
objęcia systemem ubezpieczeń społecznych. Tymczasem ubezpieczony bez wątpie-
nia spełniał wszystkie kryteria objęcia go obowiązkowymi ubezpieczeniami społecz-
nymi określone treścią powołanych wyżej art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ust. 1 ustawy
systemowej, natomiast art. 5 ust. 2 tej ustawy nie miał w stosunku do niego zastoso-
wania. Jego sytuacja nie charakteryzowała się więc jakąkolwiek cechą relewantną
(istotną), która przemawiałaby za potraktowaniem go w sposób odmienny od innych
osób spełniających te same kryteria. Z uwagi na brak stosownych uregulowań w tym
zakresie wynikających z umów międzynarodowych, taką cechą nie było również
podleganie przez ubezpieczonego ubezpieczeniom w Szwecji, zwłaszcza że stano-
wiło ono konsekwencję wykonywania na obszarze tego kraju działalności rodzącej
obowiązek ubezpieczenia. Jest przy tym rzeczą oczywistą, że sytuacja prawna ubez-
pieczonego uległa istotnej zmianie poczynając od dnia 1 maja 2004 r., tj. od chwili
uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej. Wówczas bowiem uległ też
zmianie stan prawny dotyczący traktowania w zakresie ubezpieczeń społecznych
obywateli państw członkowskich Unii i od tego dnia (ale nie wcześniej), co wynika z
treści art. 2 aktu dotyczącego warunków przystąpienia (między innymi) Rzeczypo-
spolitej Polskiej oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europej-
skiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 60, poz. 846 - załącznik), zwanego potocznie aktem przy-
stąpienia z 2003 r., poza przepisami krajowymi, znajdują zastosowanie przepisy roz-
porządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowa-
nia systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób pro-
wadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin, przemieszcza-
jących się we Wspólnocie, a także przepisy rozporządzenia wykonawczego nr
547/72 z dnia 21 marca 1972 r. ustalającego sposób stosowania rozporządzenia nr
1408/71 (por. uzasadnienie powoływanego wcześniej wyroku Sądu Najwyższego z
dnia 17 stycznia 2007 r., I UK 225/06). Kwestia zastosowania tych przepisów w sto-
sunku do ubezpieczonego nie była wszak przedmiotem sporu pomiędzy stronami
postępowania, jako że wykraczała poza ramy czasowe decyzji organu rentowego
zaskarżonych w niniejszej sprawie. Nie została także objęta zarzutami skargi kasa-
cyjnej, wobec czego nie musiała być szerzej w tym miejscu opisywana.
10
Kierując się przedstawionymi wyżej motywami oraz opierając się na treści art.
39815
§ 1 k.p.c., a w zakresie kosztów postępowania kasacyjnego - na podstawie art.
108 § 2 k.p.c. w związku z art. 39821
k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji
swego wyroku.
========================================