III SW 8/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Postanowienie z dnia 29 sierpnia 2011 r.
III SW 8/11
Brak jednej z informacji, o których mowa w art. 204 § 7 pkt 3 Kodeksu
wyborczego lub wskazanie jej w sposób uniemożliwiający identyfikację obywa-
tela popierającego utworzenie komitetu wyborczego, nie podlega usunięciu w
trybie art. 97 § 2 Kodeksu wyborczego, po upływie terminu do zawiadomienia o
utworzeniu komitetu.
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Józef Iwulski
(sprawozdawca), Halina Kiryło.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 29 sierpnia
2011 r. sprawy ze skargi Komitetu Wyborczego Wyborców Łukasza Bełdy na
uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej […] z dnia 23 sierpnia 2011 r., w sprawie
odmowy przyjęcia zawiadomienia o utworzeniu Komitetu Wyborczego Wyborców
Łukasza Bełdy,
o d d a l i ł skargę.
U z a s a d n i e n i e
Uchwałą z dnia 23 sierpnia 2011 r.[…] Państwowa Komisja Wyborcza na pod-
stawie art. 97 § 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 21,
poz. 112 ze zm.) postanowiła odmówić przyjęcia zawiadomienia o utworzeniu Komi-
tetu Wyborczego Wyborców Łukasza Bełdy (dalej Komitet) w celu zgłoszenia kandy-
data na senatora w wyborach do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych na
dzień 9 października 2011 r., z powodu wady zawiadomienia pełnomocnika wybor-
czego o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców, wady oświadczenia o utworze-
niu komitetu wyborczego, braku oświadczenia pełnomocnika finansowego o przyjęciu
pełnomocnictwa oraz z powodu niezałączenia do zawiadomienia wykazu co najmniej
2
1.000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu popierających utworzenie Ko-
mitetu.
W uzasadnieniu tej uchwały stwierdzono, że doręczone Państwowej Komisji
Wyborczej w dniu 22 sierpnia 2011 r. dokumenty dotyczące zawiadomienia o utwo-
rzeniu Komitetu zawierają braki, które powodują odmowę przyjęcia zawiadomienia o
utworzeniu komitetu wyborczego bez wzywania do usunięcia wady zawiadomienia.
Zdaniem Państwowej Komisji Wyborczej, przedstawienie w oświadczeniu o utworze-
niu Komitetu oraz w zawiadomieniu o utworzeniu Komitetu wszystkich wymaganych
prawem danych jedynie w odniesieniu do 7 (zamiast wymaganych ustawą 15) człon-
ków Komitetu nie spełnia wymagania określonego w art. 89 § 1 i 4 Kodeksu wybor-
czego. Naruszone zostały także art. 89 § 2 pkt 2 i § 5 Kodeksu wyborczego, bowiem
Komitet nie powołał pełnomocnika finansowego, w związku z czym taki pełnomocnik
nie został wskazany w zawiadomieniu o utworzeniu komitetu wyborczego i do zawia-
domienia nie dołączono oświadczenia tego pełnomocnika o przyjęciu pełnomocnic-
twa i o spełnieniu przez niego warunków określonych w art. 127 § 2 i 3 Kodeksu wy-
borczego. Ponadto w oświadczeniu o utworzeniu Komitetu nie wskazano daty jego
utworzenia. W uzasadnieniu uchwały stwierdzono również, że zawiadomienie o utwo-
rzeniu Komitetu - do którego załączono 84 arkusze obejmujące podpisy obywateli
popierających jego utworzenie - narusza art. 204 § 7 pkt 3 Kodeksu wyborczego,
bowiem po weryfikacji podpisów przez Państwową Komisję Wyborczą okazało się, że
jedynie 776 podpisów spełnia wymagania określone w Kodeksie wyborczym a w po-
zostałych przypadkach wadliwie podano imię lub nazwisko, wadliwie podano adres,
wadliwie podano numer ewidencyjny PESEL lub brakuje własnoręcznego podpisu.
Powołując się na art. 204 § 6 Kodeksu wyborczego, Państwowa Komisja Wyborcza
uznała, że po upływie terminu przewidzianego na dokonywanie zawiadomień o utwo-
rzeniu komitetów wyborczych (w tym przypadku był to dzień 22 sierpnia 2011 r.) usu-
nięcie wady polegającej na przedłożeniu dodatkowych podpisów obywateli popierają-
cych utworzenie komitetu wyborczego jest niedopuszczalne. To zaś oznacza, że Ko-
mitet nie został utworzony zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego i nie dokonano
zawiadomienia o jego utworzeniu w terminie ustawowym.
Pełnomocnik wyborczy Komitetu w skardze na uchwałę o odmowie przyjęcia
zawiadomienia zarzucił w szczególności, że podpisy obywateli, które zakwestionowa-
ła Państwowa Komisja Wyborcza „są do zaakceptowania mimo wskazanych szcze-
gółowo wad”, bowiem „nadrzędną ideą” ich zbierania było udzielenie poparcia dla
3
utworzenia Komitetu. Wszyscy obywatele, którzy złożyli osobiście podpisy bez wąt-
pienia popierają utworzenie Komitetu, zaś akcja zbierania podpisów cieszyła się
ogromnym poparciem społecznym. Pełnomocnik wyborczy podniósł, że „mimo ewi-
dentnych braków w złożonym zawiadomieniu (...) Komitet został utworzony na pewno
z duchem prawa”.
Państwowa Komisja Wyborcza w odpowiedzi na skargę wywiodła w szczegól-
ności, że wzywanie pełnomocnika wyborczego do usunięcia wad zawiadomienia o
utworzeniu Komitetu było bezprzedmiotowe w sytuacji, gdy zawiadomienie o utwo-
rzeniu komitetu wyborczego złożone w ostatnim możliwym terminie ustawowym (22
sierpnia 2011 r.) było poparte jedynie 776 podpisami spełniającymi wymagania zakre-
ślone w Kodeksie wyborczym. Skoro organ wyborczy w trakcie badania zawiadomie-
nia o utworzeniu komitetu wyborczego jest powołany wyłącznie do stwierdzenia, czy
spełnia ono wymagania formalne określone w Kodeksie wyborczym, to nie podlegały
rozpoznaniu okoliczności, które miały lub mogły mieć wpływ na powstanie wad za-
wiadomienia. Z tych przyczyn Państwowa Komisja Wyborcza wniosła o oddalenie
skargi.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 89 § 1 Kodeksu wyborczego, obywatele w liczbie co najmniej
15, mający prawo wybierania, mogą tworzyć komitet wyborczy wyborców. Pełnomoc-
nik wyborczy powołany przez taki komitet powinien na piśmie zawiadomić właściwy
organ wyborczy o utworzeniu komitetu, podając imiona, nazwiska, adresy zamiesz-
kania oraz numery ewidencyjne PESEL obywateli tworzących komitet wyborczy wy-
borców, nazwę i adres siedziby komitetu wyborczego, jak również imię (imiona), na-
zwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika wyborczego i
pełnomocnika finansowego tego komitetu (art. 89 § 4 i 5 Kodeksu wyborczego). Je-
żeli zawiadomienie, o którym mowa w art. 89 § 4 Kodeksu wyborczego, wykazuje
wady, właściwy organ wyborczy, w terminie 3 dni od dnia doręczenia zawiadomienia
wzywa pełnomocnika wyborczego do ich usunięcia w terminie 5 dni. W przypadku
nieusunięcia wad w terminie właściwy organ wyborczy, odmawia przyjęcia zawiado-
mienia (art. 97 § 2 Kodeksu wyborczego).
Wady zawiadomienia o utworzeniu Komitetu, które w ocenie Państwowej Ko-
misji Wyborczej polegały na naruszeniu art. 89 § 1, § 2 pkt 2, § 4 i § 5 pkt 3 Kodeksu
4
wyborczego (dotyczące przedstawienia w oświadczeniu o utworzeniu Komitetu oraz
w zawiadomieniu o utworzeniu Komitetu danych jedynie w odniesieniu do 7 członków
Komitetu, niepowołania pełnomocnika finansowego i w związku z tym niewskazanie
go w zawiadomieniu o utworzeniu komitetu oraz niedołączenie oświadczenia tego
pełnomocnika o przyjęciu pełnomocnictwa i o spełnieniu przez niego warunków okre-
ślonych w art. 127 § 2 i 3 Kodeksu wyborczego, a także niewskazanie daty utworze-
nia Komitetu), mogły zostać usunięte w następstwie wezwania przez Państwową Ko-
misję Wyborczą w trybie art. art. 97 § 2 zdanie pierwsze Kodeksu wyborczego. Do-
piero nieusunięcie tych wad w ustawowym terminie mogło prowadzić do odmowy
przyjęcia zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego. Ponieważ Państwowa
Komisja Wyborcza nie wdrożyła postępowania zmierzającego do usunięcia tych wad,
to ich wystąpienie nie mogło stanowić uzasadnienia odmowy przyjęcia zawiadomie-
nia Komitetu.
Jedyną wadą, która w ocenie Państwowej Komisji Wyborczej uzasadniała
podjęcie uchwały o odmowie przyjęcia zawiadomienia Komitetu bez wdrożenia po-
stępowania naprawczego (bez wezwania o usunięcie wad), były wadliwości doty-
czące imion lub nazwisk, adresów, numerów ewidencyjnych PESEL oraz brak wła-
snoręcznych podpisów w załączonych 84 arkuszach zawierających podpisy obywa-
teli popierających jego utworzenie. Naruszało to art. 204 § 7 pkt 3 Kodeksu wybor-
czego, bowiem po weryfikacji podpisów przez Państwową Komisję Wyborczą oka-
zało się, że jedynie 776 podpisów spełnia wymagania określone w Kodeksie wybor-
czym. Powołując się na art. 204 § 6 Kodeksu wyborczego, Państwowa Komisja Wy-
borcza uznała, że po upływie terminu przewidzianego na dokonywanie zawiadomień
o utworzeniu komitetów wyborczych (w tym przypadku był to 22 sierpnia 2011 r.) usu-
nięcie wady przez przedłożenie dodatkowych podpisów obywateli popierających
utworzenie komitetu wyborczego jest niedopuszczalne. Sąd Najwyższy uznaje to
rozstrzygnięcie za trafne.
Prawo zgłaszania kandydatów na senatorów przysługuje między innymi komi-
tetowi wyborczemu wyborców, a do zgłoszenia kandydatów na senatorów stosuje się
odpowiednio przepisy dotyczące zgłaszania kandydatów na posłów (art. 204 § 1 pkt
3 w związku z art. 258 Kodeksu wyborczego). Te zaś stanowią, że po zebraniu co
najmniej 1.000 podpisów obywateli mających prawo wybierania do Sejmu, popierają-
cych utworzenie komitetu wyborczego wyborców, pełnomocnik wyborczy zawiadamia
Państwową Komisję Wyborczą o utworzeniu komitetu, przy czym zawiadomienie
5
może być dokonane do 50 dnia przed dniem wyborów (art. 204 § 6 Kodeksu wybor-
czego). Do zawiadomienia o utworzeniu komitetu załącza się wykaz co najmniej
1.000 obywateli, mających prawo wybierania do Sejmu, zawierający ich imiona, na-
zwiska, adresy zamieszkania oraz numery ewidencyjne PESEL i własnoręcznie zło-
żone podpisy (art. 204 § 7 pkt 3 Kodeksu wyborczego).
Obowiązek zebrania co najmniej 1.000 podpisów obywateli popierających
utworzenie komitetu wyborczego wyborców oraz załączenia do zawiadomienia ich
wykazu, zawierającego szczegółowo wskazane informacje, jest więc wyraźnie okre-
ślony w ustawie. Powinnością Państwowej Komisji Wyborczej jest sprawdzenie, czy
zostały spełnione wszystkie ustawowe wymagania dotyczące złożenia zawiadomie-
nia o utworzeniu komitetu wyborczego, w tym także, czy załączony wykaz obywateli
popierających utworzenie komitetu zawiera wszystkie dane określone w ustawie. Je-
żeli wady zawiadomienia są usuwalne, obowiązkiem Państwowej Komisji Wyborczej
jest wezwanie pełnomocnika wyborczego do ich usunięcia w terminie 5 dni. Dopiero
w wypadku nieusunięcia wad w terminie Państwowa Komisja Wyborcza odmawia
przyjęcia zawiadomienia. Tryb ten z pewnością nie może dotyczyć wady polegającej
na braku własnoręcznie złożonych podpisów, przy czym przez zwrot „własnoręcznie
złożony podpis” należy rozumieć podpis w znaczeniu określonym przez art. 78 § 1
k.c. Oznacza to, że podpis własnoręczny niekoniecznie musi być podpisem czytel-
nym, istotne jest natomiast, aby był złożony w formie zwykle używanej przez jego
wystawcę (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 grud-
nia 1993 r., III CZP 146/93, OSNCP 1994 nr 5, poz. 94 oraz uzasadnienie wyroku
Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2007 r., IV CSK 228/07, OSNC-ZD 2008 nr 3,
poz. 88). Brak własnoręcznego podpisu wyborcy oznacza więc, że wskazany obywa-
tel w ogóle nie udzielił poparcia danemu komitetowi.
Oczywiste jest, że usunięcie wad co do zebrania odpowiedniej liczby podpi-
sów obywateli popierających utworzenie komitetu wyborczego nie może polegać na
zebraniu i przedłożeniu nowego wykazu po terminie przewidzianym do złożenia za-
wiadomienia (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2002 r., III SW
28/02, OSNP 2003 nr 4, poz. 89). Całkowicie wyjątkowo mogą być w wykazie spro-
stowane błędy pisarskie i inne oczywiste omyłki w zakresie oznaczenia nazwiska,
adresu, czy numeru PESEL obywateli udzielających poparcia. Takie sprostowanie
jest możliwe wtedy, gdy dotyczą one niewielkiej liczby obywateli, a przede wszystkim
tylko wówczas, gdy rodzaj wad pozwala na uznanie, że wykaz zawiera wszystkie
6
wymagane i prawdziwe informacje (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 paź-
dziernika 2004 r., III SW 47/04, niepublikowane). Przez „1.000 podpisów obywateli
mających prawo wybierania do Sejmu, popierających utworzenie komitetu wybor-
czego wyborców”, o których mowa w art. 204 § 6 Kodeksu wyborczego, należy bo-
wiem rozumieć nie tylko 1.000 „własnoręcznie złożonych podpisów obywateli”, ale
także ich imiona, nazwiska, adresy zamieszkania oraz numery ewidencyjne PESEL,
czyli wszystkie dane, które powinny być zawarte w przedłożonym wykazie. Takie jest
bowiem wymaganie ustalone w ustawie, niezbędne dla identyfikacji obywatela popie-
rającego utworzenie komitetu jako mającego prawo wybierania do Sejmu. Brak jed-
nej z wymaganych informacji lub wskazanie jej w sposób uniemożliwiający identyfika-
cję obywatela oznacza, że nie mamy do czynienia z wadą wykazu, o którym mowa w
art. 204 § 7 pkt 3 Kodeksu wyborczego, ale z brakiem udzielenia poparcia przez oby-
watela, którego to dotyczy w rozumieniu art. 204 § 6 tego Kodeksu. Tego rodzaju
wady zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego nie podlegają zatem usunię-
ciu w trybie przewidzianym w art. 97 § 2 zdanie pierwsze Kodeksu wyborczego, a jak
wyżej wskazano dołączenie nowego wykazu podpisów po terminie jest niedopusz-
czalne.
Wobec tego należy uznać, że art. 204 § 6 Kodeksu wyborczego uzależnia
możliwość zawiadomienia Państwowej Komisji Wyborczej o utworzeniu komitetu wy-
borczego wyborców w terminie do 50 dnia przed dniem wyborów, od zebrania przez
ten komitet co najmniej 1.000 prawidłowo złożonych podpisów obywateli mających
prawo wybierania do Sejmu, popierających utworzenie takiego komitetu. Przesłanka
ta jest spełniona, gdy załączony do zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborcze-
go wykaz, o którym mowa w art. 204 § 7 pkt 3 Kodeksu wyborczego, zawiera zbiór
informacji o każdym z co najmniej 1.000 obywateli mających czynne prawo wyborcze
do Sejmu, obejmujący wszystkie dane wymagane tym przepisem, a więc prawidłowo
wskazane imię, nazwisko, adres zamieszkania, numer ewidencyjny PESEL i własno-
ręczny podpis złożony przez każdego obywatela popierającego utworzenie komitetu.
W rozpatrywanym przypadku do uznania, że wykaz dołączony do zawiadomie-
nia o utworzeniu Komitetu z dnia 22 sierpnia 2011 r. zawiera wymaganą prawem i
odpowiadającą rzeczywistości informację o co najmniej 1.000 obywateli, mających
czynne prawo wyborcze do Sejmu i udzielających poparcia temu Komitetowi, zabra-
kło 224 podpisów. Usunięcie tego braku jest niemożliwe, przy czym nie mają istot-
nego znaczenia przyczyny tego stanu rzeczy, gdyż ostatecznie komitet wyborczy po-
7
nosi skutki nieprawidłowości czynności osób, którymi posługuje się przy zbieraniu
podpisów obywateli popierających utworzenie komitetu (postanowienie Sądu Najwyż-
szego z dnia 12 października 2004 r., III SW 47/04). Wobec tego, Państwowa Komi-
sja Wyborcza trafnie uznała, że nie należało wdrażać trybu wzywania pełnomocnika
wyborczego do usunięcia wad zawiadomienia o utworzeniu Komitetu, gdyż usunięcie
tych wad po terminie było niemożliwe. Skoro więc w sposób niebudzący wątpliwości
(niekwestionowany przez skarżącego) ustalono, że do zawiadomienia o utworzeniu
Komitetu dołączono wykaz zawierający jedynie 776 prawidłowo złożonych podpisów
(zawierających wszystkie ustawowo wymagane informacje), to nie została spełniona
przesłanka przyjęcia przez Państwową Komisję Wyborczą zawiadomienia o utworze-
niu Komitetu.
Z tych względów, na podstawie wskazanych przepisów oraz art. 205 § 2 Ko-
deksu wyborczego skarga podlegała oddaleniu.
========================================
III SW 8/11
Brak jednej z informacji, o których mowa w art. 204 § 7 pkt 3 Kodeksu
wyborczego lub wskazanie jej w sposób uniemożliwiający identyfikację obywa-
tela popierającego utworzenie komitetu wyborczego, nie podlega usunięciu w
trybie art. 97 § 2 Kodeksu wyborczego, po upływie terminu do zawiadomienia o
utworzeniu komitetu.
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Józef Iwulski
(sprawozdawca), Halina Kiryło.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 29 sierpnia
2011 r. sprawy ze skargi Komitetu Wyborczego Wyborców Łukasza Bełdy na
uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej […] z dnia 23 sierpnia 2011 r., w sprawie
odmowy przyjęcia zawiadomienia o utworzeniu Komitetu Wyborczego Wyborców
Łukasza Bełdy,
o d d a l i ł skargę.
U z a s a d n i e n i e
Uchwałą z dnia 23 sierpnia 2011 r.[…] Państwowa Komisja Wyborcza na pod-
stawie art. 97 § 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 21,
poz. 112 ze zm.) postanowiła odmówić przyjęcia zawiadomienia o utworzeniu Komi-
tetu Wyborczego Wyborców Łukasza Bełdy (dalej Komitet) w celu zgłoszenia kandy-
data na senatora w wyborach do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych na
dzień 9 października 2011 r., z powodu wady zawiadomienia pełnomocnika wybor-
czego o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców, wady oświadczenia o utworze-
niu komitetu wyborczego, braku oświadczenia pełnomocnika finansowego o przyjęciu
pełnomocnictwa oraz z powodu niezałączenia do zawiadomienia wykazu co najmniej
2
1.000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu popierających utworzenie Ko-
mitetu.
W uzasadnieniu tej uchwały stwierdzono, że doręczone Państwowej Komisji
Wyborczej w dniu 22 sierpnia 2011 r. dokumenty dotyczące zawiadomienia o utwo-
rzeniu Komitetu zawierają braki, które powodują odmowę przyjęcia zawiadomienia o
utworzeniu komitetu wyborczego bez wzywania do usunięcia wady zawiadomienia.
Zdaniem Państwowej Komisji Wyborczej, przedstawienie w oświadczeniu o utworze-
niu Komitetu oraz w zawiadomieniu o utworzeniu Komitetu wszystkich wymaganych
prawem danych jedynie w odniesieniu do 7 (zamiast wymaganych ustawą 15) człon-
ków Komitetu nie spełnia wymagania określonego w art. 89 § 1 i 4 Kodeksu wybor-
czego. Naruszone zostały także art. 89 § 2 pkt 2 i § 5 Kodeksu wyborczego, bowiem
Komitet nie powołał pełnomocnika finansowego, w związku z czym taki pełnomocnik
nie został wskazany w zawiadomieniu o utworzeniu komitetu wyborczego i do zawia-
domienia nie dołączono oświadczenia tego pełnomocnika o przyjęciu pełnomocnic-
twa i o spełnieniu przez niego warunków określonych w art. 127 § 2 i 3 Kodeksu wy-
borczego. Ponadto w oświadczeniu o utworzeniu Komitetu nie wskazano daty jego
utworzenia. W uzasadnieniu uchwały stwierdzono również, że zawiadomienie o utwo-
rzeniu Komitetu - do którego załączono 84 arkusze obejmujące podpisy obywateli
popierających jego utworzenie - narusza art. 204 § 7 pkt 3 Kodeksu wyborczego,
bowiem po weryfikacji podpisów przez Państwową Komisję Wyborczą okazało się, że
jedynie 776 podpisów spełnia wymagania określone w Kodeksie wyborczym a w po-
zostałych przypadkach wadliwie podano imię lub nazwisko, wadliwie podano adres,
wadliwie podano numer ewidencyjny PESEL lub brakuje własnoręcznego podpisu.
Powołując się na art. 204 § 6 Kodeksu wyborczego, Państwowa Komisja Wyborcza
uznała, że po upływie terminu przewidzianego na dokonywanie zawiadomień o utwo-
rzeniu komitetów wyborczych (w tym przypadku był to dzień 22 sierpnia 2011 r.) usu-
nięcie wady polegającej na przedłożeniu dodatkowych podpisów obywateli popierają-
cych utworzenie komitetu wyborczego jest niedopuszczalne. To zaś oznacza, że Ko-
mitet nie został utworzony zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego i nie dokonano
zawiadomienia o jego utworzeniu w terminie ustawowym.
Pełnomocnik wyborczy Komitetu w skardze na uchwałę o odmowie przyjęcia
zawiadomienia zarzucił w szczególności, że podpisy obywateli, które zakwestionowa-
ła Państwowa Komisja Wyborcza „są do zaakceptowania mimo wskazanych szcze-
gółowo wad”, bowiem „nadrzędną ideą” ich zbierania było udzielenie poparcia dla
3
utworzenia Komitetu. Wszyscy obywatele, którzy złożyli osobiście podpisy bez wąt-
pienia popierają utworzenie Komitetu, zaś akcja zbierania podpisów cieszyła się
ogromnym poparciem społecznym. Pełnomocnik wyborczy podniósł, że „mimo ewi-
dentnych braków w złożonym zawiadomieniu (...) Komitet został utworzony na pewno
z duchem prawa”.
Państwowa Komisja Wyborcza w odpowiedzi na skargę wywiodła w szczegól-
ności, że wzywanie pełnomocnika wyborczego do usunięcia wad zawiadomienia o
utworzeniu Komitetu było bezprzedmiotowe w sytuacji, gdy zawiadomienie o utwo-
rzeniu komitetu wyborczego złożone w ostatnim możliwym terminie ustawowym (22
sierpnia 2011 r.) było poparte jedynie 776 podpisami spełniającymi wymagania zakre-
ślone w Kodeksie wyborczym. Skoro organ wyborczy w trakcie badania zawiadomie-
nia o utworzeniu komitetu wyborczego jest powołany wyłącznie do stwierdzenia, czy
spełnia ono wymagania formalne określone w Kodeksie wyborczym, to nie podlegały
rozpoznaniu okoliczności, które miały lub mogły mieć wpływ na powstanie wad za-
wiadomienia. Z tych przyczyn Państwowa Komisja Wyborcza wniosła o oddalenie
skargi.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 89 § 1 Kodeksu wyborczego, obywatele w liczbie co najmniej
15, mający prawo wybierania, mogą tworzyć komitet wyborczy wyborców. Pełnomoc-
nik wyborczy powołany przez taki komitet powinien na piśmie zawiadomić właściwy
organ wyborczy o utworzeniu komitetu, podając imiona, nazwiska, adresy zamiesz-
kania oraz numery ewidencyjne PESEL obywateli tworzących komitet wyborczy wy-
borców, nazwę i adres siedziby komitetu wyborczego, jak również imię (imiona), na-
zwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika wyborczego i
pełnomocnika finansowego tego komitetu (art. 89 § 4 i 5 Kodeksu wyborczego). Je-
żeli zawiadomienie, o którym mowa w art. 89 § 4 Kodeksu wyborczego, wykazuje
wady, właściwy organ wyborczy, w terminie 3 dni od dnia doręczenia zawiadomienia
wzywa pełnomocnika wyborczego do ich usunięcia w terminie 5 dni. W przypadku
nieusunięcia wad w terminie właściwy organ wyborczy, odmawia przyjęcia zawiado-
mienia (art. 97 § 2 Kodeksu wyborczego).
Wady zawiadomienia o utworzeniu Komitetu, które w ocenie Państwowej Ko-
misji Wyborczej polegały na naruszeniu art. 89 § 1, § 2 pkt 2, § 4 i § 5 pkt 3 Kodeksu
4
wyborczego (dotyczące przedstawienia w oświadczeniu o utworzeniu Komitetu oraz
w zawiadomieniu o utworzeniu Komitetu danych jedynie w odniesieniu do 7 członków
Komitetu, niepowołania pełnomocnika finansowego i w związku z tym niewskazanie
go w zawiadomieniu o utworzeniu komitetu oraz niedołączenie oświadczenia tego
pełnomocnika o przyjęciu pełnomocnictwa i o spełnieniu przez niego warunków okre-
ślonych w art. 127 § 2 i 3 Kodeksu wyborczego, a także niewskazanie daty utworze-
nia Komitetu), mogły zostać usunięte w następstwie wezwania przez Państwową Ko-
misję Wyborczą w trybie art. art. 97 § 2 zdanie pierwsze Kodeksu wyborczego. Do-
piero nieusunięcie tych wad w ustawowym terminie mogło prowadzić do odmowy
przyjęcia zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego. Ponieważ Państwowa
Komisja Wyborcza nie wdrożyła postępowania zmierzającego do usunięcia tych wad,
to ich wystąpienie nie mogło stanowić uzasadnienia odmowy przyjęcia zawiadomie-
nia Komitetu.
Jedyną wadą, która w ocenie Państwowej Komisji Wyborczej uzasadniała
podjęcie uchwały o odmowie przyjęcia zawiadomienia Komitetu bez wdrożenia po-
stępowania naprawczego (bez wezwania o usunięcie wad), były wadliwości doty-
czące imion lub nazwisk, adresów, numerów ewidencyjnych PESEL oraz brak wła-
snoręcznych podpisów w załączonych 84 arkuszach zawierających podpisy obywa-
teli popierających jego utworzenie. Naruszało to art. 204 § 7 pkt 3 Kodeksu wybor-
czego, bowiem po weryfikacji podpisów przez Państwową Komisję Wyborczą oka-
zało się, że jedynie 776 podpisów spełnia wymagania określone w Kodeksie wybor-
czym. Powołując się na art. 204 § 6 Kodeksu wyborczego, Państwowa Komisja Wy-
borcza uznała, że po upływie terminu przewidzianego na dokonywanie zawiadomień
o utworzeniu komitetów wyborczych (w tym przypadku był to 22 sierpnia 2011 r.) usu-
nięcie wady przez przedłożenie dodatkowych podpisów obywateli popierających
utworzenie komitetu wyborczego jest niedopuszczalne. Sąd Najwyższy uznaje to
rozstrzygnięcie za trafne.
Prawo zgłaszania kandydatów na senatorów przysługuje między innymi komi-
tetowi wyborczemu wyborców, a do zgłoszenia kandydatów na senatorów stosuje się
odpowiednio przepisy dotyczące zgłaszania kandydatów na posłów (art. 204 § 1 pkt
3 w związku z art. 258 Kodeksu wyborczego). Te zaś stanowią, że po zebraniu co
najmniej 1.000 podpisów obywateli mających prawo wybierania do Sejmu, popierają-
cych utworzenie komitetu wyborczego wyborców, pełnomocnik wyborczy zawiadamia
Państwową Komisję Wyborczą o utworzeniu komitetu, przy czym zawiadomienie
5
może być dokonane do 50 dnia przed dniem wyborów (art. 204 § 6 Kodeksu wybor-
czego). Do zawiadomienia o utworzeniu komitetu załącza się wykaz co najmniej
1.000 obywateli, mających prawo wybierania do Sejmu, zawierający ich imiona, na-
zwiska, adresy zamieszkania oraz numery ewidencyjne PESEL i własnoręcznie zło-
żone podpisy (art. 204 § 7 pkt 3 Kodeksu wyborczego).
Obowiązek zebrania co najmniej 1.000 podpisów obywateli popierających
utworzenie komitetu wyborczego wyborców oraz załączenia do zawiadomienia ich
wykazu, zawierającego szczegółowo wskazane informacje, jest więc wyraźnie okre-
ślony w ustawie. Powinnością Państwowej Komisji Wyborczej jest sprawdzenie, czy
zostały spełnione wszystkie ustawowe wymagania dotyczące złożenia zawiadomie-
nia o utworzeniu komitetu wyborczego, w tym także, czy załączony wykaz obywateli
popierających utworzenie komitetu zawiera wszystkie dane określone w ustawie. Je-
żeli wady zawiadomienia są usuwalne, obowiązkiem Państwowej Komisji Wyborczej
jest wezwanie pełnomocnika wyborczego do ich usunięcia w terminie 5 dni. Dopiero
w wypadku nieusunięcia wad w terminie Państwowa Komisja Wyborcza odmawia
przyjęcia zawiadomienia. Tryb ten z pewnością nie może dotyczyć wady polegającej
na braku własnoręcznie złożonych podpisów, przy czym przez zwrot „własnoręcznie
złożony podpis” należy rozumieć podpis w znaczeniu określonym przez art. 78 § 1
k.c. Oznacza to, że podpis własnoręczny niekoniecznie musi być podpisem czytel-
nym, istotne jest natomiast, aby był złożony w formie zwykle używanej przez jego
wystawcę (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 grud-
nia 1993 r., III CZP 146/93, OSNCP 1994 nr 5, poz. 94 oraz uzasadnienie wyroku
Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2007 r., IV CSK 228/07, OSNC-ZD 2008 nr 3,
poz. 88). Brak własnoręcznego podpisu wyborcy oznacza więc, że wskazany obywa-
tel w ogóle nie udzielił poparcia danemu komitetowi.
Oczywiste jest, że usunięcie wad co do zebrania odpowiedniej liczby podpi-
sów obywateli popierających utworzenie komitetu wyborczego nie może polegać na
zebraniu i przedłożeniu nowego wykazu po terminie przewidzianym do złożenia za-
wiadomienia (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2002 r., III SW
28/02, OSNP 2003 nr 4, poz. 89). Całkowicie wyjątkowo mogą być w wykazie spro-
stowane błędy pisarskie i inne oczywiste omyłki w zakresie oznaczenia nazwiska,
adresu, czy numeru PESEL obywateli udzielających poparcia. Takie sprostowanie
jest możliwe wtedy, gdy dotyczą one niewielkiej liczby obywateli, a przede wszystkim
tylko wówczas, gdy rodzaj wad pozwala na uznanie, że wykaz zawiera wszystkie
6
wymagane i prawdziwe informacje (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 paź-
dziernika 2004 r., III SW 47/04, niepublikowane). Przez „1.000 podpisów obywateli
mających prawo wybierania do Sejmu, popierających utworzenie komitetu wybor-
czego wyborców”, o których mowa w art. 204 § 6 Kodeksu wyborczego, należy bo-
wiem rozumieć nie tylko 1.000 „własnoręcznie złożonych podpisów obywateli”, ale
także ich imiona, nazwiska, adresy zamieszkania oraz numery ewidencyjne PESEL,
czyli wszystkie dane, które powinny być zawarte w przedłożonym wykazie. Takie jest
bowiem wymaganie ustalone w ustawie, niezbędne dla identyfikacji obywatela popie-
rającego utworzenie komitetu jako mającego prawo wybierania do Sejmu. Brak jed-
nej z wymaganych informacji lub wskazanie jej w sposób uniemożliwiający identyfika-
cję obywatela oznacza, że nie mamy do czynienia z wadą wykazu, o którym mowa w
art. 204 § 7 pkt 3 Kodeksu wyborczego, ale z brakiem udzielenia poparcia przez oby-
watela, którego to dotyczy w rozumieniu art. 204 § 6 tego Kodeksu. Tego rodzaju
wady zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego nie podlegają zatem usunię-
ciu w trybie przewidzianym w art. 97 § 2 zdanie pierwsze Kodeksu wyborczego, a jak
wyżej wskazano dołączenie nowego wykazu podpisów po terminie jest niedopusz-
czalne.
Wobec tego należy uznać, że art. 204 § 6 Kodeksu wyborczego uzależnia
możliwość zawiadomienia Państwowej Komisji Wyborczej o utworzeniu komitetu wy-
borczego wyborców w terminie do 50 dnia przed dniem wyborów, od zebrania przez
ten komitet co najmniej 1.000 prawidłowo złożonych podpisów obywateli mających
prawo wybierania do Sejmu, popierających utworzenie takiego komitetu. Przesłanka
ta jest spełniona, gdy załączony do zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborcze-
go wykaz, o którym mowa w art. 204 § 7 pkt 3 Kodeksu wyborczego, zawiera zbiór
informacji o każdym z co najmniej 1.000 obywateli mających czynne prawo wyborcze
do Sejmu, obejmujący wszystkie dane wymagane tym przepisem, a więc prawidłowo
wskazane imię, nazwisko, adres zamieszkania, numer ewidencyjny PESEL i własno-
ręczny podpis złożony przez każdego obywatela popierającego utworzenie komitetu.
W rozpatrywanym przypadku do uznania, że wykaz dołączony do zawiadomie-
nia o utworzeniu Komitetu z dnia 22 sierpnia 2011 r. zawiera wymaganą prawem i
odpowiadającą rzeczywistości informację o co najmniej 1.000 obywateli, mających
czynne prawo wyborcze do Sejmu i udzielających poparcia temu Komitetowi, zabra-
kło 224 podpisów. Usunięcie tego braku jest niemożliwe, przy czym nie mają istot-
nego znaczenia przyczyny tego stanu rzeczy, gdyż ostatecznie komitet wyborczy po-
7
nosi skutki nieprawidłowości czynności osób, którymi posługuje się przy zbieraniu
podpisów obywateli popierających utworzenie komitetu (postanowienie Sądu Najwyż-
szego z dnia 12 października 2004 r., III SW 47/04). Wobec tego, Państwowa Komi-
sja Wyborcza trafnie uznała, że nie należało wdrażać trybu wzywania pełnomocnika
wyborczego do usunięcia wad zawiadomienia o utworzeniu Komitetu, gdyż usunięcie
tych wad po terminie było niemożliwe. Skoro więc w sposób niebudzący wątpliwości
(niekwestionowany przez skarżącego) ustalono, że do zawiadomienia o utworzeniu
Komitetu dołączono wykaz zawierający jedynie 776 prawidłowo złożonych podpisów
(zawierających wszystkie ustawowo wymagane informacje), to nie została spełniona
przesłanka przyjęcia przez Państwową Komisję Wyborczą zawiadomienia o utworze-
niu Komitetu.
Z tych względów, na podstawie wskazanych przepisów oraz art. 205 § 2 Ko-
deksu wyborczego skarga podlegała oddaleniu.
========================================