Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 31/11
POSTANOWIENIE
Dnia 13 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Romualda Spyt (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Hajn
SSN Roman Kuczyński
w sprawie z wniosku P. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o zwrot nienależnie pobranej renty rodzinnej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 13 października 2011 r.,
zażalenia organu rentowego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 30 marca 2011 r.,
1. zmienia zaskarżone postanowienie w pkt. 2 i zasądza od
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz P. S. kwotę 300 zł
(trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania
zażaleniowego przed Sądem Apelacyjnym; oddalając zażalenie
w pozostałej części,
2. zasądza od P. S. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem
zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego przed Sądem
Najwyższym.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 30 marca 2011 r. Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych zmienił postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 26 stycznia 2011 r. i zasądził od Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych na rzecz P. S. kwotę 2.400 zł. Orzekając w przedmiocie
kosztów postępowania zażaleniowego, w pkt 2 postanowienia, Sąd Apelacyjny
zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz P. S. kwotę 1.200 zł
tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym.
Pełnomocnik organu rentowego wniósł zażalenie na postanowienie w
zakresie pkt 2, zarzucając mu naruszenie art. 98 § 3 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 w
związku z § 12 ust. 2 pkt 2 oraz niezastosowanie § 5 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), przez
przyznanie odwołującemu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości
nieznajdującej uzasadnienia w stawkach dla spraw o świadczenia z ubezpieczenia
społecznego.
Wniósł o dokonanie oceny zasadności postanowienia w zaskarżonym
zakresie oraz uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy w tym
zakresie do rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu i zasądzenie na rzecz organu
rentowego kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu wskazano, że Sąd Apelacyjny za podstawę swojego
rozstrzygnięcia przyjął, iż przedmiot sporu przed Sądem pierwszej instancji o zwrot
nienależnie pobranej renty nie dotyczył prawa do emerytury lub renty ani też
dodatków do emerytury lub renty oraz zasiłku z ubezpieczenia społecznego i
rodzinnego, a zatem nie można mu przypisać cech sprawy o świadczenia pieniężne
z ubezpieczenia społecznego lub zaopatrzenia emerytalnego w rozumieniu § 11
ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w
sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wynagrodzenie pełnomocnika powinno być liczone
od wartości przedmiotu sporu, tj. według § 6 pkt 5 wskazanego powyżej
3
rozporządzenia. Z tego względu zarówno w pkt 1 postanowienia (koszty
postępowania przez Sądem pierwszej instancji), jak i w jego pkt 2 (koszty
postępowania zażaleniowego) koszty zastępstwa procesowego zostały ustalone z
uwzględnieniem właśnie wartości przedmiotu sporu. Tymczasem w ocenie organu
rentowego sprawa o zwrot świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest bliższa
rodzajowo sprawie o przyznanie takich świadczeń niż sprawie o zapłatę, wobec
czego podstawę zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego w takich sprawach
powinny stanowić stawki minimalne dla spraw o świadczenia pieniężne z
ubezpieczenia społecznego zawarte w § 11 ust. 2 rozporządzenia, tym bardziej, że
z treści § 5 rozporządzenia wynika, iż wysokość stawek w sprawach w nim
nieokreślonych ustala się przyjmując za podstawę stawkę w sprawach o najbardziej
zbliżonym rodzaju.
W odpowiedzi na zażalenie powód wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu
wskazał, że jest ono nieuzasadnione i stanowi jedynie polemikę z prawomocnym
postanowieniem Sądu Apelacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W postępowaniu zażaleniowym odwołujący się był reprezentowany przez
pełnomocnika będącego radcą prawnym. Zgodnie z art. 98 § 3 k.p.c. w związku z
art. 99 k.p.c., do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę
prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone
w odrębnych przepisach. Te odrębne przepisy zawarte są w rozporządzeniu
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Rozstrzygnięcie
zażalenia jest niezależne od oceny, czy Sąd Apelacyjny trafnie przyjął, że sprawa o
zwrot nienależnie pobranego świadczenia jest bliższa rodzajowo sprawom o
zapłatę uzasadniającym zastosowanie stawek przewidzianych w § 6
rozporządzenia niż sprawom o przyznanie tych świadczeń, w których
wynagrodzenie ustalane jest na podstawie § 11 ust. 2 (zob. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UZ 11/10, LEX nr 611823). W razie
4
bowiem zażalenia na zawarte w wyroku postanowienie w przedmiocie kosztów
postępowania wartość przedmiotu zaskarżenia zależy od wysokości tych kosztów,
nie zaś od wartości przedmiotu sporu w sprawie zasadniczej. W omawianym
wypadku Sąd Apelacyjny rozpoznawał w postępowaniu zażaleniowym "sprawę w
zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu", nie zaś o sprawę o zwrot nienależnie
pobranego świadczenia (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 25 maja
2010 r., I CZ 9/10, OSNC-ZD 2011 nr 1, poz. 6 oraz z dnia 14 kwietnia 2011 r., II
UZ 9/11 - niepublikowane). O ile zatem wysokość kosztów zastępstwa
procesowego przez Sądem pierwszej instancji uzależniona była od wartości
przedmiotu sporu w sprawie zasadniczej, o tyle w postępowaniu przed Sądem
drugiej instancji (zażaleniowym) tę wysokość kształtowała kwota kosztów procesu.
W takiej zaś sytuacji, dla ustalenia kosztów zastępstwa procesowego, właściwy był
§ 6 pkt 3 z związku z § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia – ze względu na wartość
przedmiotu zaskarżenia w wysokości 2.220 zł (różnica między kwotą zasądzoną a
żądaną).
Z tych względów orzeczono jak w sentencji (art. 39816
k.p.c. i art. 39814
k.p.c.
w związku z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c.). O kosztach postępowania
zażaleniowego przed Sądem Najwyższym rozstrzygnięto po myśli art. 100 k.p.c.
(uznając, że organ rentowy uległ co do nieznacznej części swojego żądania) w
związku § 6 pkt 2 w związku z § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzeniu Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. – z uwagi na wartość przedmiotu
zaskarżenia w tym postępowaniu w kwocie 1.080 zł.