Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 712/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Iwona Koper (sprawozdawca)
SSA Marek Machnij
w sprawie z powództwa L. S.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej w P.
przy udziale Stowarzyszenia Wspierania Samokształcenia W.
w W.
o nakazanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 26 października 2011 r.,
skargi kasacyjnej Rzecznika Praw Obywatelskich
od wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 5 listopada 2009 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania wraz z
rozstrzygnięciem o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Powódka L. S. domagała się wydania wyroku zastępującego oświadczenie
woli pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej w P. o ustanowieniu na jej rzecz
odrębnej własności lokalu mieszkalnego, tj. nakazanie pozwanej złożenia
oświadczenia w formie aktu notarialnego o przeniesieniu na rzecz powódki
własności lokalu nr 31 położonego w budynku przy ul. K. […] w P. wraz z
pomieszczeniami przynależnymi do tego lokalu i udziałem we współwłasności w
częściach wspólnych budynku i innych urządzeń, nie służących wyłącznie do
użytku właścicieli lokali oraz o przeniesieniu na jej rzecz własności odnośnej części
nieruchomości gruntowej, na której jest posadowiony budynek.
Wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2009 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka ubiegająca się wraz mężem o przydział
mieszkania w „Domu dla Ludzi Złotego Wieku” (dalej - jako DLZW) przy ul. K. nr
[…] w P. została w dniu 22 kwietnia 1994 r. wpisana do rejestru osób oczekujących
na przydział lokalu w tym domu. W dniu 22 maja 1995 r. powódka została przyjęta
w poczet członków pozwanej Spółdzielni i otrzymała przydział lokalu nr 70 w tym
domu, na zasadach spółdzielczego prawa do lokalu. W dniu 4 września 1995 r. na
skutek zamiany otrzymała przydział lokalu nr 31. Zgodnie z regulaminem DLZW
lokale mieszkalne w nim powinny być przydzielane członkom Spółdzielni w wieku
emerytalnym lub rencistom, a w pierwszej kolejności osobom samotnym i
małżeństwom bezdzietnym pozbawionym opieki, oczekującym na mieszkanie lub
zamieszkującym w lokalach niedogodnie usytuowanych w budynkach bez dźwigu
osobowego. W dniu 17 kwietnia 2001 r. powódka poinformowała pozwaną o
zamiarze wystąpienia z żądaniem wyodrębnienia i przeniesienia na jej rzecz
własności zajmowanego lokalu i wniosła o podanie kwoty jaką powinna uiścić, żeby
stać się właścicielem lokalu. W dniu 5 czerwca 2001 r. wystąpiła o przeniesienie na
nią własności lokalu na podstawie art. 46 i art. 12 ustawy z dnia 15 grudnia 2001 r.
o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2003 r., Nr 116, poz. 1119 ze zm. –
u.s.m.). W odpowiedzi na to pozwana poinformowała ją, że Trybunał Konstytucyjny
3
uznał art. 46 ust. 1 u.s.m. za niezgodny z Konstytucją i zwróciła się o podanie, czy
wniosek powódki ma traktować jako złożony w trybie art. 12 u.s.m., wskazując na
długotrwałość procesu przekształcenia w tym trybie. Powódka ponowiła wówczas
prośbę o podanie kwoty, jaką powinna uiścić w razie przekształcenia prawa do
zajmowanego lokalu. Uchwałą Zgromadzenia Przedstawicieli pozwanej Spółdzielni
z dnia 30 maja 2003 r zmieniony został § 68 ust. 4 statutu Spółdzielni przez
wyłączenie możliwości zawarcia umowy przeniesienia własności lokalu z członkiem
Spółdzielni, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu w DLZW
oraz w lokalu wybudowanym z udziałem środków Krajowego Funduszu
Mieszkaniowego. W § 67 statutu postanowiono, że spółdzielcze lokatorskie prawo
do takich lokali nie podlega przekształceniu na spółdzielcze własnościowe prawo
do lokalu. Dokonane zmiany statutu zostały zarejestrowane w Krajowym Rejestrze
Sądowym a lokatorzy DLZD zostali poinformowani o nich. Pismem z dnia 24 lipca
2003 r. powódka ponownie zwróciła się do pozwanej o zawarcie umowy
przeniesienia własności zajmowanego lokalu. Spółdzielnia odmówiła wnioskowi
powódki ze względu na treść § 68 statutu i art. 121
u.s.m. Kolejny raz powódka
wystąpiła z takim wnioskiem w grudniu 2007 r.
W tym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że brak jest podstaw do
uwzględnienia powództwa z uwagi na treść art. 12 ust. 1, art. 121
i 491
u.s.m. i § 68
ust. 4 statutu pozwanej, wskazując na związanie przy orzekaniu stanem prawnym
obowiązującym w dacie wyrokowania, niezależnie do tego jak przedstawiał się
on momencie złożenia przez powódkę wniosku. Oddalił zarzut nieważności
uchwały zmieniającej statut, jako mającej oparcie w art. 121
u.s.m., a nadto
niezaskarżonej przez powódkę w trybie art. 42 § 3 Prawa spółdzielczego – ustawa
z dnia 16 września 1982 r., (tekst. jedn. Dz.U. z 2003 r., Nr 188, poz. 1848 ze zm. –
dalej Pr. spółdz.). Podniósł, że zbycie lokali w DLZW uniemożliwiałoby realizację
celu jego stworzenia dla potrzeb osób o określonym statusie wymagających
świadczenia pewnych koniecznych usług, na co pozwala funkcjonujące w nim
zaplecze. Sąd Rejonowy nie podzielił stanowiska powódki o pozbawieniu jej praw
nabytych, gdyż - jak stwierdził - nadal przysługuje jej lokatorskie prawo do lokalu.
Wyrokiem z dnia 5 listopada 2010 r. Sąd Okręgowy oddalił apelację powódki
od wyroku Sądu Rejonowego.
4
Za przyczynę prowadzącą do oddalenia powództwa uznał Sąd Okręgowy
dodatkowo nieprawidłowe sformułowanie żądania przez powódkę, uniemożliwiające
wydanie orzeczenia, które powinno precyzyjnie określać treść zastępowanej
umowy. Odnosząc się do się do zarzutów apelacji, nie stwierdził podnoszonej
w niej sprzeczności statutu z zasadami współżycia społecznego oraz nie podzielił
stanowiska skarżącej, iż zmienione postanowienia statutu pozwanej nie są
skuteczne w odniesieniu do istniejących już budynków. Stwierdził, że o istnieniu
ekspektatywy nabycia własnościowego prawa do lokalu można mówić w przypadku
powódki dopiero od 2007 r. a wówczas nabycie na własność zajmowanego lokalu
nie było już możliwe. Wcześniejsze wnioski powódki opierały się na zupełnie innych
zasadach i podstawach. Nie dopatrzył się naruszenia zasad równości członków,
wskazując, że nierówność miedzy nimi wprowadza sam art. 121
ust. 2 u.s.m.,
ani bezpodstawnego wzbogacenia pozwanej, skoro powódka nadal korzysta
z lokalu przydzielonego na zasadzie lokatorskiego prawa.
W skardze kasacyjnej od wyroku Sądu Okręgowego wniesionej przez
Rzecznika Praw Obywatelskich skarżący zarzucił:
1) błędną wykładnię art. 64 k.c. w zw. z art. 12 ust. 1 u.s.m. i przyjęcie,
że powódce nie przysługuje roszczenie o przeniesienie prawa własności
lokalu, do którego służy jej spółdzielcze lokatorskie prawo,
2) niewłaściwe zastosowanie art. 121
ust. 1 u.s.m. i § 68 ust. 4 statutu
Spółdzielni, nieobowiązujących w dacie powstania roszczenia powódki
o przeniesienie prawa własności lokalu,
3) naruszenie art. art. 12 ust. 1 u.s.m. w zw. z art. 215 § 2 Pr. spółdz.
w brzmieniu obowiązującym w dacie przydziału powódce spółdzielczego
prawa do lokalu w zw. z art. 195 § 1 k.p.c. i przez ich niezastosowanie
i nieuwzględnienie faktu braku pełnej legitymacji procesowej po stronie
powodowej,
4) błędną wykładnię art. 491
zd drugie u.s.m. tj. przyjęcie, że określenie „koszty
postępowania sądowego pokrywa spółdzielnia” nie dotyczy kosztów
zastępstwa procesowego poniesionych przez przeciwnika procesowego i nie
wyłącza ogólnej zasady odpowiedzialności za wynik procesu, a w efekcie
5
uznanie za prawidłowe obciążenie powódki kosztami poniesionymi
w pierwszej instancji przez pozwaną Spółdzielnię,
5) błędną wykładnię art. 316 k.p.c. przez uznanie, że dopuszczalne jest
zastosowanie przepisów prawnych nieobowiązujących jeszcze w dacie
powstania roszczenia,
6) naruszenie konstytucyjnych praw człowieka i obywatela tj. wynikającej z art.
2 Konstytucji zasady niedziałania prawa wstecz przez zastosowanie wobec
powódki przepisów nieobowiązujących w dacie powstania jej roszczenia
oraz prawa do sądu (art. 45 Konstytucji) i ochrony praw majątkowych (art. 64
ust. 1 i 2 Konstytucji).
Wnosił o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepis art. 12 u.s.m., ustanowił obowiązek zawarcia przez spółdzielnię
mieszkaniową, na żądanie członka, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie
prawo do lokalu, umowy przeniesienia na jego rzecz własności tego lokalu, po
dokonaniu przez niego określonych w przepisie czynności. Przepis wszedł w życie
24 kwietnia 2001 r. Roszczenie członka o przewłaszczenie stawało się wymagalne,
z chwilą wejścia w życie uchwały zarządu spółdzielni dotyczącej określenia
przedmiotu odrębnej własności lokali, bądź uprawomocnienia się wyroku
oddalającego powództwo o uchylenie takiej uchwały, bądź po bezskutecznym
upływie, początkowo dwunastu miesięcy (zgodnie z pierwotnym brzmieniem art. 49
ust. 1 u.s.m.), a począwszy od 1 stycznia 2002 r., (po wejściu w życie ustawy z dnia
21 grudnia 2001 r. zmieniającej ustawę o spółdzielniach mieszkaniowych, Dz.U. Nr
154, poz. 1802) z upływem 24 miesięcy od wejścia w życie ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych tj. z dniem 24 kwietnia 2003 r. Na wniosek członka spółdzielni
mieszkaniowej, któremu przysługiwało żądanie przeniesienia na niego własności
lokalu pierwotnie, na podstawie art. 49 ust. 2 u.s.m., sąd orzekał o ustanowieniu
odrębnej własności lokalu według przepisów o zniesieniu współwłasności.
Wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2005 r., K 42/02 (OTK-A Zb.Urz. 2005, nr 4, poz. 38)
Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność z Konstytucją przepisu art. 1 pkt 40
6
ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. uchylającego przepis art. 49 u.s.m., przywracając
tym samym ze skutkiem ex tunc jego moc obowiązującą. Przepis art. art. 49 ust. 2
uchylony został następnie, zgodnie z regułą lex posterior derogat priori , z chwilą
dodania do ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, z dniem 31 lipca 2007 r. art.
491
, przyznającego osobie uprawnionej do żądania ustanowienia odrębnej
własności lokalu, w razie bezczynności spółdzielni, prawo wystąpienia do sądu
z powództwem na podstawie art. 64 k.c. w zw. z art. 1047 § 1 k.p.c. Użyte w nim
określenie „w razie bezczynności spółdzielni” obejmuje każdą postać bezczynności,
czyli zaniechanie podjęcia przez organ wykonawczy spółdzielni czynności
niezbędnych do wyodrębnienia lokalu i przeniesienia jego własności
na uprawnionego (wyrok SN z dnia 20 maja 2009 r., I CSK 379/08, OSNC 2009,
nr 12, poz. 172).
Zasadnie wywodzi skarżący, że wynikający z art. 12 u.s.m. obowiązek
spółdzielni mieszkaniowej przekształcenia na żądanie członka przysługującego mu
lokatorskiego prawa do lokalu na prawo własność tego lokalu nie doznawał -
w dacie jego wejścia w życie - wyjątków w odniesieniu do lokali mieszkalnych
w domach o specjalnym przeznaczeniu. Przewidujący uprzednio możliwość
statutowego wyłączenia przekształcenia lokatorskiego prawa do lokalu na
własnościowe prawo do lokalu w domach o specjalnym przeznaczeniu przepis
art. 219 § 3 Pr. spółdz. został uchylony z dniem 24 kwietnia 2001 r. Nawiązujący
do niego art. 121
u.s.m. wprowadził natomiast możliwość statuowanego
wyłączenia przeniesienia własności lokalu m. innymi w domach specjalnego
przeznaczenia dopiero z dniem 15 stycznia 2003 r. Do statutu pozwanej
Spółdzielni, zakaz taki wprowadzony został w dniu 30 maja 2003 r.
Zgodnie z art. 219 § 1 Pr. spółdz., w brzmieniu nadanym przez ustawę z dnia
7 lipca 1994 r. o zmianie ustawy - Prawo spółdzielcze oraz o zmianie niektórych
ustaw (Dz.U. Nr 90, poz. 419), spółdzielnia była obowiązana, na pisemne
żądanie członka, w terminie określonym w statucie dokonać przekształcenia
przysługującego członkowi lokatorskiego prawa do lokalu w prawo własnościowe,
składając oświadczenie w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego (uzasadnienie uchwały składu siedmiu
sędziów SN z dnia 13 lipca 2006 r., III CZP 33/06, OSNC 2007, nr 1, poz. 1, wyrok
7
SN z dnia 16 maja 2007 r., I CSK 63/07, Lex nr 334971) i w piśmiennictwie
jednolicie przyjmowano, że przekształcenie prawa lokatorskiego w prawo
własnościowe (a obecnie przekształcenie prawa lokatorskiego w prawo odrębnej
własności lokalu) następowało na podstawie umowy zawieranej przez spółdzielnię
z jej członkiem. Członek składał oświadczenie woli w formie pisemnej, zgłaszając
żądanie przekształcenia prawa. Spółdzielnia składała oświadczenie woli również
w formie pisemnej, pod rygorem nieważności. Z art. 219 § 1 pr. spółdz. wynikało dla
członka roszczenie o przekształcenie prawa, które miało abstrakcyjny (potencjalny)
charakter. Roszczenie to konkretyzowało się z chwilą, gdy pisemne oświadczenie
woli członka, zawierające żądanie przekształcenia prawa, doszło do spółdzielni
w taki sposób, że mogła ona zapoznać się z jego treścią (art. 61 § 1 zd. 1 k.c.).
Z chwilą konkretyzacji, abstrakcyjnego dotychczas uprawnienia, powstawał nowy
stosunek prawny, łączący spółdzielnię z jej członkiem, z którego wynikało prawo
podmiotowe w postaci roszczenia o przekształcenie prawa, będące jednocześnie
ekspektatywą spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.
Roszczenie to wynikało, zatem nie ze stosunku spółdzielczego lokatorskiego
prawa do lokalu, ale z odrębnego stosunku prawnego. Złożenie przez członka
spółdzielni oświadczenia woli stanowiło jednocześnie element składowy umowy
o przekształcenie prawa do lokalu.
W tym stanie rzeczy złożenie przez powódkę w pismach z dnia 17 kwietnia
2001 r. a następnie z dnia 5 czerwca 2001 r. oświadczenia wyrażającego wolę
(żądanie) przekształcenia przysługującego jej lokatorskiego prawa do lokalu na
własnościowe prawo do lokalu, a następnie na prawo własności tego lokalu oraz
towarzyszące temu deklaracje uiszczenia koniecznych w dacie zawarcia umowy
spłat z tego tytułu, z momentem ich dojścia do wiedzy pozwanej Spółdzielni
doprowadziło do ukształtowania się roszczenia o przekształcenie przysługującego
jej lokatorskiego prawa w prawo własności tego lokalu, wymagalnego po upływie
24 miesięcy od wejścia w życie art. 12 u.s.m., którego realizacji służy wytoczone
przez powódkę na podstawie art. 1047 k.p.c. w zw. z art. 64 k.c. powództwo.
W konsekwencji podzielić należy zarzut skarżącego, że jego oddalenie
w następstwie stwierdzenia, bez dokonania koniecznej analizy wskazanych wyżej
przepisów, że powódce nie przysługuje roszczenie o nakazanie pozwanej
8
przeniesienia prawa własności lokalu, do którego służy jej spółdzielcze lokatorskie
prawo, narusza art. 64 k.c. w zw., z art. 12 ust. 1 u.s.m.
Bezpodstawne w świetle powyższego jest także stanowisko zaskarżonego
wyroku, iż możliwość uzyskania przez powódkę ekspektatywy prawa własności
przedmiotowego lokalu wyłączyła dokonana później, bo w dniu 30 maja 2003 r.,
na podstawie art. 121
ust. 1 u.s.m., zmiana statutu pozwanej Spółdzielni,
polegająca na wprowadzeniu zakazu przenoszenia własności lokalu na rzecz
członka któremu przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu w DLZW, oraz zakazu
przekształcania lokatorskiego prawo do lokalu na spółdzielcze własnościowe prawo
do lokalu (§ 68 ust. 4 i § 67).
Zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c., sąd wydając wyrok, bierze za podstawę stan
rzeczy, w tym stan prawny, istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Co do zasady
więc, sąd powinien orzekać na podstawie przepisów prawa materialnego
obowiązujących w dacie wyrokowania. Jednakże jak trafnie wskazał Sąd
Najwyższy w postanowieniu z dnia 2 lipca 2004 r., II CK 421/03 (Lex 174137),
o tym, jakie normy prawne mają zastosowanie do rozstrzyganego stanu
faktycznego, decydują przepisy prawa materialnego regulującego określony
stosunek prawny. One także decydują o tym, czy w sytuacji zmiany stanu
prawnego, sąd do rozstrzyganego stosunku prawnego powinien zastosować
przepisy nowe czy dawne.
Zakaz wstecznego działania prawa, oznaczający zakaz stosowania nowych
przepisów do stosunków prawnych powstałych pod rządami przepisów dawnych,
stanowi ogólną zasadę porządku prawnego w państwie prawnym. Ustawa co do
zasady, działa tylko na przyszłość i nie obejmuje swoim działaniem stosunków
prawnych powstałych przed dniem jej wejścia w życie, chyba że ustawodawca
wyraźnie tak postanowi. Wsteczne działanie przepisu musi wynikać z jego
brzmienia, a nie jedynie z celu ustawy.
Ustawa z dnia 19 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 240. poz. 2058) nie
zawiera przepisu o wstecznym działaniu wprowadzonego nią z dniem 15 stycznia
2003 r. art. 121
ust. 1, jak tego wymaga art. 3 k.c.
9
Ukształtowany przed tą zmianą prawa stosunek prawny, z którego powódka
wywodzi swoje roszczenie podlegać będzie więc ocenie według przepisów
obowiązujących w dacie jego powstania.
Odmienne, lecz nieprawidłowe w świetle powyższego, rozumienie
przedstawionych zasad, które prezentuje zaskarżony wyrok, oparte zostało na
błędnej wykładni art. 316 k.p.c.
Ekspektatywa nabycia w przyszłości jakiegoś prawa majątkowego wchodzi
do majątku wspólnego małżonków, a jego nabycie następuje na rzecz obojga
małżonków. W sprawie o realizację roszczenia małżonków współuprawnionych
z tytułu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu o jego nabycie na własność,
między małżonkami występuje czynne współuczestnictwo konieczne (zob. również
wyrok SN z dnia 20 czerwca 1964, I CR 635/63, OSNC 1965, nr 7-8, poz. 116).
Legitymacja czynna przysługuje nie każdemu z nich oddzielnie, ale obojgu łącznie,
z takim skutkiem, że każdemu małżonkowi działającemu oddzielnie można zarzucić
brak pełnej legitymacji procesowej.
Naruszenie przez sąd pierwszej instancji art. 195 k.p.c., dotyczącego
współuczestnictwa koniecznego, sąd odwoławczy bierze pod uwagę także z urzędu
w ramach badania naruszenia przez sąd pierwszej instancji przepisów prawa
materialnego. Nieusunięcie braku pełnej legitymacji procesowej w przypadku
współuczestnictwa koniecznego jest bowiem przeszkodą do uwzględnienia
powództwa. W takim przypadku wyrok uwzględniający powództwo narusza prawo
materialne.
Podnoszone w skardze kasacyjnej, niedopełnienia przez Sąd Okręgowy tej
powinności niewątpliwie narusza art. 195 k.p.c., co jednak ze względu na motywy
rozstrzygnięcia nie mogło mieć wpływu na jego treść.
Bez wpływu na nie pozostało też ostatecznie szerzej nieumotywowane
stwierdzenie Sądu Okręgowego o uniemożliwiającym uwzględnienie powództwa
jego wadliwym sformułowaniu, co także pozostaje poza podstawami wniesionej
skargi kasacyjnej. Ubocznie jedynie pozostaje zatem w kwestii tej, dostrzeżonej
zresztą po raz pierwszy dopiero przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu
zaskarżonego wyroku, wskazać, co następuje.
10
Ocena odnośnie do rzeczywistej treści żądania powódki uwzględniać
powinna nie tylko samo sformułowanie żądania pozwu (wniesionego bez udziału
profesjonalnego pełnomocnika), lecz także jego cel zorientowany na wydanie przez
sąd orzeczenia zastępującego określone oświadczenie woli, stwierdzające
obowiązek pozwanej złożenia oznaczonego oświadczenia woli.
Orzeczenie stwierdzające obowiązek strony złożenia określonego
oświadczenia zastępuje to oświadczenie (uchwała składu siedmiu sędziów SN
z dnia 7 stycznia 1967 , III CZP 32/66, OSNCP 1968, nr 12, poz. 199). Jeżeli więc
oświadczenie to ma stanowić składnik umowy, jaka ma być zawarta miedzy
stronami, to do zawarcia umowy konieczne jest złożenie oświadczenia przez drugą
stronę z zachowaniem wymaganej formy. Nie dotyczy to jednak przypadku, gdy sąd
uwzględnia powództwo o stwierdzenie obowiązku zawarcia umowy całkowicie
zgodnie z żądaniem pozwu (także gdy dotyczy to zawarcia umowy przyrzeczonej
w umowie przedwstępnej). W takim wypadku wyrok sądu stwierdza zawarcie
umowy i zastępuje tę umowę (powołana wyżej uchwała SN z dnia 7 stycznia 1967,
III CZP 32/66). Nie jest wówczas wymagane złożenie dodatkowych oświadczeń,
a co za tym idzie wyrok powinien precyzyjnie określać treść umowy.
Zastępcza funkcja orzeczenia zastępującego umowę, w którym sąd stwierdza jej
zawarcie realizuje się ex lege z chwilą jego uprawomocnienia się. Jeżeli natomiast,
w sprawie o zobowiązanie do złożenia oświadczenia o przeniesieniu własności
nieruchomości, sąd zobowiązał stronę w wyroku do złożenia oświadczenia
o oznaczonej treści w formie aktu notarialnego (tak jak tego domagała się
powódka), to wyrok taki nie zastępuje oświadczenia woli ze skutkiem z art. 64 k.c.
i 1047 k.p.c., a jedynie zobowiązuje do dokonania określonej czynności, której inna
osoba wykonać nie może i stanowi podstawę egzekucji prowadzonej w oparciu
o art. 1050 k.c. Wyrok taki nie prowadzi więc do przeniesienia własności (wyrok SN
z dnia 5 września 2002 r., II CKN 1035/00, Lex nr 75263).
Podzielić należy przedstawioną w skardze kasacyjnej krytyczną ocenę
stanowiska Sądu Okręgowego odnośnie do wykładni art. 491
zd. 2 u.s.m.
Zgodnie z jednolitym poglądem judykatury (m.in. postanowienia SN z dnia 3 lutego
2010 r., II CZ 90/09, Lex nr 575802 i z dnia 26 stycznia 2011 r., IV CZ 100/10
niepubl.), którego bez przeciwstawienia mu istotnych argumentów przeciwnych,
11
nie respektuje zaskarżony wyrok, przepis ten ustawia, utrzymaną także po jego
zmianie ustawą z dnia 18 grudnia 2009 r. (Dz.U. Nr 223, poz. 1779) zasadę,
że strona powodowa przegrywająca proces, niezależnie od przyczyn oddalenia jej
powództwa, nie jest zobowiązana do zwrotu wygrywającej spółdzielni kosztów jej
zastępstwa procesowego.
Kierując się powyższym Sąd Najwyższy, w uwzględnieniu uzasadnionych
w omówionym zakresie podstaw skargi, na podstawie art. 39815
zd. pierwsze, art.
108 § 2 w zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c. orzekł jak sentencji.