Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 731/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Iwona Koper
SSA Marek Machnij
w sprawie z powództwa Syndyka masy upadłości Stoczni P. H. S.A. w S.
przeciwko Bankowi Polska Kasa Opieki S.A. w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 26 października 2011 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 22 czerwca 2010 r.,
oddala skargę kasacyjną oraz zasądza od strony powodowej
na rzecz pozwanego Banku kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) zł
z tytułu zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Powód - Syndyk masy upadłości Stoczni P. H. S.A. w S. wniósł przeciwko
Bankowi Polska Kasa Opieki S.A. w W. cztery powództwa o uznanie
bezskuteczności czynności pozwanego Banku, polegających na przejęciu na
własność czterech statków w budowie oraz materiałów i urządzeń przeznaczonych
do ich budowy, stanowiących zorganizowaną całość. Pozwany Bank Polska Kasa
Opieki S.A. w każdej z powyższych spraw wniósł o oddalenie powództwa.
W toku postępowania, w każdej z w/w spraw, Syndyk pismami
z 30 października 2006 r. zmodyfikował żądania pozwów w ten sposób, że obok
żądania uznania bezskuteczności czynności prawnych pozwanego Banku
polegających na przejęciu na własność przedmiotów objętych zastawami
rejestrowymi, zgłosił żądania ewentualne zasądzenia kwot stanowiących
równowartość różnicy pomiędzy wartością statku w budowie, określoną w aneksach
do umów o ustanowienie zastawów rejestrowych, a kwotami, którymi pozwany
Bank zwolnił Stocznię P. H. S.A. w S. z długów wynikających z umów kredytowych.
I tak w sprawie XX GC 839/04 wniósł o zapłatę kwoty 6 122 654,46 zł, w sprawie
XX GC 840/04 wniósł o zasądzenie kwoty 20 958 532,55 zł, w sprawie XXGC
841/04 wniósł o zasądzenie kwoty 15 930 572,35 zł, w sprawie XX GC 843/04
natomiast - kwoty 15 428 966,07 zł.
We wszystkich wskazanych wyżej sprawach pozwany Bank wniósł
o oddalenie powództwa także co do roszczeń pieniężnych strony powodowej.
Sąd Okręgowy zarządził połączenie wszystkich czterech opisanych wyżej
spraw do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.
Wyrokiem łącznym z 16 kwietnia 2007 r. Sąd Okręgowy w W. oddalił
powództwa o uznanie za bezskuteczne opisanych wyżej czynności prawnych oraz
o zapłatę poszczególnych kwot.
Syndyk masy upadłości Stoczni P. H. S.A. w S. zaskarżył wyrok Sądu
pierwszej instancji apelacją. Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 4 lipca 2008 r.
apelację tę oddalił w zakresie powództw o uznanie za bezskuteczne czynności
prawnych przejęcia na własność przez pozwanego statków w budowie oraz
materiałów i urządzeń przeznaczonych do ich budowy, stanowiących
3
zorganizowaną całość. Natomiast w zakresie powództw ewentualnych (o zapłatę
kwot: 6 122 654,46 zł, 20 958 532,55 zł, 15 930 572,35 zł i 15 428 966,07 zł) oraz w
zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania wyrok został uchylony, a sprawa
przekazana w tej części do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia Sądowi
Okręgowemu w W. W uzasadnieniu swego wyroku Sąd Apelacyjny wskazał, że
roszczenia główne dochodzone pozwami skierowanymi wobec pozwanego Banku
nie zasługiwały na uwzględnienie, a powództwa trafnie w tym zakresie zostały
oddalone, bowiem nie zaistniała przesłanka materialnoprawna warunkująca
uznanie bezskuteczności czynności prawnych zaskarżonych na podstawie art. 57
prawa upadłościowego w zw. z art. 527 k.c. Poddane ocenie czynności nie zostały
zdziałane przez upadłego, ani przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli, lecz
były to czynności prawne osoby trzeciej (jednostronne przejęcie przez Bank na
własność przedmiotów objętych zastawami rejestrowymi).
Po ponownym rozpoznaniu sprawy w zakresie, w którym wyrok Sądu
pierwszej instancji nie ostał się i został uchylony, Sąd Okręgowy kolejnym wyrokiem
– z 24 czerwca 2009 r. - oddalił także powództwa o zasądzenie kwot: 6 122 654,46
zł, 20 958 532,55 zł, 15 930 572,35 zł i 15 428 966,07 zł oraz orzekł o kosztach
procesu za pierwszą i drugą instancję, obciążając nimi stronę powodową.
W każdej z czterech spraw połączonych do wspólnego rozpoznania ustalony
przez Sąd Okręgowy stan faktyczny był zbliżony.
I tak w sprawie XX GC 839/04 Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 3 kwietnia
2001 r. pomiędzy Stocznią P. H. S.A. w S. a pozwanym Bankiem Polska Kasa
Opieki S.A. w W. została zawarta umowa zastawu rejestrowego nr 1/502/2001.
Przedmiotem zastawu były stanowiące własność zastawcy rzeczy ruchome w
postaci materiałów i urządzeń przeznaczonych do budowy statku oznaczonego
symbolem B 170/111/17 oraz samego statku będącego w budowie, stanowiące
całość organizacyjną. Umowa ta została zawarta w celu zabezpieczenia
wierzytelności pozwanego Banku z tytułu udzielonego Stoczni w dniu 3 kwietnia
2001 r. kredytu obrotowego w wysokości 21.200 000 USD przeznaczonego na
realizację kontraktu obejmującego budowę statku, będącego przedmiotem zastawu.
Umowa zastawu rejestrowego została wpisana do rejestru zastawów
4
postanowieniem Sądu Rejonowego w P. z 9 maja 2001 r. Następnie 6 marca 2002
r. strony umowy zastawniczej zawarły do tej umowy aneks, w którym ustalono, że
wartość zastawu dla potrzeb zaspokojenia zastawnika z przedmiotu zastawu przez
przejęcie na własność wynosi równowartość w złotych polskich kwoty 8 301 321
USD, przeliczonej po kursie kupna USD, obowiązującego w Banku w dniu przejęcia
przedmiotu zastawu na własność. Pismem z 1 lipca 2002 r. pozwany Bank
powiadomił zastawcę o zamiarze przejęcia przedmiotu zastawu rejestrowego
na własność. W piśmie tym wskazano, że 28 lutego 2002 r. upłynął termin spłaty
kredytu. Ze względu na to, że kredyt nie został spłacony, Bank oświadczył,
że w terminie 7 dni od dnia zawiadomienia dokona przejęcia na własność
przedmiotu zastawu rejestrowego, po czym pismem z 8 lipca 2002 r. oświadczył,
że z dniem 8 lipca 2002 r. przejmuje na własność przedmiot zastawu rejestrowego
określony w umowie zastawu rejestrowego. Jednocześnie wskazał, że wartość
przedmiotu zastawu ustalona na kwotę 33 952 402,89 zł zaliczona zostaje na
poczet spłaty wierzytelności zabezpieczonej zastawem. Przedmiotowe pismo
zostało doręczone adresatowi w dniu jego zredagowania, a zatem 8 lipca 2002 r.
W wyniku złożonego oświadczenia Stocznia P. H. S.A. w dniu 15 lipca 2002 r.
wystawiła fakturę VAT na kwotę brutto 33 952 402,89 zł.
W sprawie XX GC 840/04 ustalony stan faktyczny był podobny, z tym
że umowa zastawu rejestrowego o nr 1/502/2000 została zawarta 29 marca
2000 r. Została zaś zawarta w celu zabezpieczenia wierzytelności pozwanego
Banku z tytułu udzielonej Stoczni w dniu 29 marca 2000 r. transzy linii kredytowej
w wysokości 28 500 000 EURO, przeznaczonej na realizację kontraktu
obejmującego budowę statku, będącego przedmiotem zastawu. W dniu 20 czerwca
2000 r. strony umowy zastawniczej zawarły aneks do umowy, w którym ustalono,
że umowa zastawnicza zabezpiecza wierzytelność Banku z tytułu udzielenia
transzy linii kredytowej w kwocie 500 000 EURO. Pismem z dnia 8 lipca 2002 r.
pozwany Bank oświadczył, że z dniem 8 lipca 2002 r. przejmuje na własność
przedmiot zastawu rejestrowego określony w umowie zastawu rejestrowego,
wskazując, że wartość przedmiotu zastawu ustalona na kwotę 116 224589,58 zł
zaliczona zostaje na poczet spłaty wierzytelności zabezpieczonej zastawem.
5
Z kolei w sprawie XX GC 841/04 umowa zastawu rejestrowego o nr
1/504/2000 - zawarta również 29 marca 2000 r. - zabezpieczała wierzytelność
pozwanego Banku z tytułu udzielonej Stoczni transzy linii kredytowej w wysokości
28 500 000 EURO, przeznaczonej na realizację kontraktu obejmującego budowę
statku, będącego przedmiotem zastawu. Umowa była dwukrotnie zmieniana
aneksami - z 20 czerwca 2000 r. oraz z 23 stycznia 2001 r. - które rozszerzyły
zakres wierzytelności pozwanego Banku z tytułu udzielenia dalszych transz tzw.
linii kredytowej. W dniu 23 stycznia 2001 r. pomiędzy stronami została zawarta
dodatkowa umowa o ustanowienie zastawu rejestrowego nr 1/501/2001, którego
przedmiotem były stanowiące własność zastawcy rzeczy ruchome w postaci
materiałów i urządzeń przeznaczonych do budowy statku oznaczonego w umowie
nr 1/504/2000 oraz samego statku będącego w budowie, stanowiące całość
organizacyjną. Powyższa umowa zastawu rejestrowego zawarta została w celu
zabezpieczenia wierzytelności pozwanego Banku z tytułu udzielonego Stoczni
w dniu 23 stycznia 2001 r. kredytu obrotowego w wysokości 16 000 000 EURO
przeznaczonego na realizację kontraktu obejmującego budowę statku, będącego
przedmiotem zastawu. Kolejnym aneksem – z 6 marca 2002 r. - strony umowy
zastawniczej ustaliły, że wartość przedmiotu zastawu dla potrzeb zaspokojenia
zastawnika z przedmiotu zastawu przez przejęcie na własność wynosi
równowartość w złotych polskich kwoty 21 142 100 EURO, przeliczonej po kursie
sprzedaży EURO obowiązującym w Banku w dniu przejęcia przedmiotu zastawu na
własność. Pismem z 8 lipca 2002 r. pozwany Bank oświadczył, że z dniem 8 lipca
2002 r. przejmuje na własność przedmiot zastawu rejestrowego określony
w umowach zastawu rejestrowego z 29 marca 2000 r. i 23 stycznia 2001 r.
Jednocześnie wskazał, że wartość przedmiotu zastawu ustalona na kwotę 88 342
264,85 zł zaliczona zostaje na poczet spłaty wierzytelności zabezpieczonych
zastawami.
W sprawie XX GC 843/04 umowa zastawu rejestrowego o nr Z/62/103/99 –
z 28 grudnia 1999 r. - została zawarta w celu zabezpieczenia wierzytelności
pozwanego Banku z tytułu udzielonego Stoczni P. H. S.A. w S. w dniu 28 grudnia
1999 r. kredytu obrotowego w wysokości 41300 000 USD przeznaczonego na
realizację kontraktu obejmującego budowę statku, będącego przedmiotem zastawu.
6
Następnie w dniu 6 marca 2000 r. strony umowy zastawniczej ustaliły aneksem do
tej umowy, że wartość przedmiotu zastawu dla potrzeb zaspokojenia zastawnika z
przedmiotu zastawu przez przejęcie na własność wynosi równowartość w złotych
polskich kwoty 20 794 398 USD, przeliczonej po kursie kupna dolara
amerykańskiego obowiązującego w Banku w dniu przejęcia przedmiotu zastawu na
własność. Pismem z 9 lipca 2002 r. kredytodawca oświadczył, że z tymże dniem
przejmuje na własność przedmiot zastawu rejestrowego określony w umowie
zastawu rejestrowego. Wskazał poza tym, że wartość przedmiotu zastawu ustalona
na kwotę 85 560 630,01 zł zaliczona zostaje na poczet spłaty wierzytelności
zabezpieczonej zastawem.
W dniu 29 lipca 2002 r. Sąd Rejonowy w S. ogłosił upadłość Stoczni P. H.
S.A. w S.
W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że w opisanych wyżej
sprawach ma zastosowanie art. 59 § 1 rozporządzenia Prezydenta RP z dnia
24.10.1934 r. - Prawo upadłościowe, zgodnie z którym, w roszczeniu o wydanie
równowartości w pieniądzach tego, co ubyło z majątku upadłego lub co do jego
majątku nie weszło w wyniku bezskutecznej czynności prawnej upadłego, zawiera
się żądanie deklaratywnego ustalenia bezskuteczności czynności prawnej. A zatem
ustalenie bezskuteczności czynności prawnej stanowi jedynie przesłankę
roszczenia o zapłatę. W ocenie Sądu pierwszej instancji roszczenie strony
powodowej nie wygasło z powodu upływu terminu prekluzyjnego określonego w art.
57 § 2 prawa upadłościowego, albowiem termin ten nie dotyczy powództw
mających za przedmiot czynności bezskutecznych z mocy samego prawa,
tj. na podstawie art. 54 i 55 prawa upadłościowego, bowiem orzeczenie sądu
w takim wypadku ma wyłącznie charakter deklaratoryjny. W sprawach tych
powództwo może być wytoczone przez syndyka po upływie dwóch lat od
ogłoszenia upadłości. Za uzasadniony uznał Sąd Okręgowy podniesiony przez
pozwany Bank zarzut przedawnienia roszczenia. Wskazał, że początek terminu
przedawnienia roszczenia Syndyka, opartego na podstawie art. 59 §1 w zw. z art.
54 § 1 prawa upadłościowego, rozpoczął się w dniu ogłoszenia upadłości Stoczni
P. H. S.A. w S., tj. z dniem 29 lipca 2002 r. i wynosi trzy lata. Powołując się na
uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 1992 r. III CZP 64/92 (OSNC 1992,
7
nr 12 poz. 225), wskazał, że dochodzone przez Syndyka w każdej z połączonych
do wspólnego rozpoznania spraw roszczenie, było związane z prowadzeniem
działalności gospodarczej, albowiem u jego podstaw tkwiła umowa odpłatnego
zwolnienia Stoczni przez Bank z długu wynikającego z zawartej umowy kredytowej,
a kredyt był w każdym wypadku zaciągnięty na realizację kontraktu obejmującego
budowę statku. A zatem wobec upływu trzyletniego terminu przewidzianego w art.
118 k.c., licząc od daty ogłoszenia upadłości Stoczni P. H. S.A. w S. (tj. od 29 lipca
2002 r.), wytoczone przez Syndyka w dniu 31 października 2006 r. w każdej
z połączonych do wspólnego rozpoznania spraw powództwo o zapłatę jako
przedawnione podlegało oddaleniu.
Od powyższego rozstrzygnięcia apelację złożył powód - Syndyk masy
upadłości Stoczni P. H. S.A. w S. Wyrokiem z 22 czerwca 2010 r. Sąd Apelacyjny
apelację tę oddalił i zasądził od niego koszty postępowania na rzecz pozwanego
Banku. Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia faktyczne, jakich dokonał Sąd pierwszej
instancji i uznał je za własne. Podzielił także ocenę prawną Sądu pierwszej
instancji. Jak wskazał, podstawowym warunkiem realizacji roszczenia, o którym
mowa w art. 59 w zw. z art. 54 Rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 24
października 1934 r. - Prawo upadłościowe, jest bezskuteczna - z mocy art. 54 § 1
prawa upadłościowego czynność prawna upadłego. Tymczasem w rozpatrywanej
sprawie, zdaniem tego Sądu, taka sytuacja nie miała miejsca. Żądanie Syndyka
dotyczyło uznania za bezskuteczne oświadczeń woli Banku o przejęciu na
własność przedmiotów zastawów rejestrowych. Zdaniem Sądu Apelacyjnego,
czynność ta nie stanowi zatem czynności prawnej upadłego - zastawcy, ani
czynności prawnej dłużnika - art. 527 k.c.
Sąd Apelacyjny uznał także bezzasadność zarzutu naruszenia art. 118 k.c.
Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego podkreślił, że bieg terminu
przedawnienia roszczenia wywodzonego na podstawie art. 59 § 1 w zw. z art. 54
§ 1 prawa upadłościowego rozpoczął bieg z dniem ogłoszenia upadłości Stoczni P.
H. S.A., tj. 29 lipca 2002 r. Podzielił także pogląd Sądu Okręgowego, że
zastosowanie ma 3-letni termin przedawnienia, jako związany z działalnością
gospodarczą upadłego. Termin ten upłynął na rok przed tym, zanim powód zgłosił
roszczenie o zapłatę.
8
Od wyroku Sądu Apelacyjnego z 22 czerwca 2010 r. skargę kasacyjną
wywiódł powód, zaskarżając go w całości i wnosząc o jego uchylenie wraz
z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie o uchylenie tego
wyroku i zasądzenie od strony pozwanej na jego rzecz kwot pieniężnych
dochodzonych wszystkimi czterema pozwami. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił
naruszenie przepisów postępowania, m.in. art. 386 § 4 k.p.c. przez nierozpoznanie
istoty sprawy, art. 328 § 2 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. przez nieodniesienie się do
zarzutu nierozpoznania istoty sprawy przed sądem pierwszej instancji, a także art.
227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 2 w zw. z art. 382 k.p.c. W zakresie pierwszej
podstawy kasacyjnej zarzucił zaś naruszenie art. 118 k.c. w zw. z art. 59 § 1 i art.
54 § 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 24.10.1934 r. - Prawo
upadłościowe, co przejawiło się w przyjęciu, iż roszczenie o zapłatę, oparte na art.
59 w/w rozporządzenia, jest roszczeniem związanym z działalnością gospodarczą,
co z kolei uzasadniało zastosowanie trzyletniego terminu przedawnienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przyjmując na wstępie, że skarga kasacyjna jest niezasadna, w pierwszej
kolejności należy odnieść się do podnoszonego przez skarżącego zarzutu
nierozpoznania przez Sąd pierwszej i drugiej instancji istoty sprawy.
Zdaniem skarżącego, istota sprawy sprowadzała się do prawidłowego określenia
charakteru i natury czynności prawnych pozwanego Banku oraz właściwego
rozpatrzenia kwestii upływu terminu przedawnienia. Uwadze skarżącego zdaje się
jednak uchodzić okoliczność, że zagadnienie charakteru czynności prawnych,
dokonanych przez pozwany Bank z upadłym, zostało przesądzone prawomocnym
wyrokiem Sądu Apelacyjnego z 4 lipca 2008 r., w którym przyjęto, że czynności
jednostronne strony pozwanej, jako osoby trzeciej, nie mogą być uznane za
bezskuteczne na podstawie art. 57 prawa upadłościowego. Ustalenie to i pogląd
prawny wyrażony w tym wyroku (niezaskarżonym do Sądu Najwyższego w drodze
skargi kasacyjnej) były dla Sądów obu instancji w toku ponownego rozpoznawania
sprawy wiążące (art. 365 k.p.c.). Obecne postępowanie dotyczy jedynie roszczenia
o zapłatę, w ramach którego nie może być ponownie analizowana kwestia
charakteru czynności prawnych pozwanego. Trafnie więc Sąd Apelacyjny ponownie
rozpoznając sprawę, kwestii tej nie poruszył. Tym samym nie mogą być uznane za
9
trafne zarzuty skarżącego związane z rzekomo chybionym pominięciem jego
wniosków dowodów na okoliczność dwustronnego charakteru czynności
pozwanego Banku, polegających na przejęciu przedmiotów zastawu rejestrowego
na własność.
W tych okolicznościach należy uznać, że istotę sprawy w postępowaniu
przed Sądem drugiej instancji stanowiło jedynie zagadnienie upływu terminu
przedawnienia. W tym zakresie nie może zaś budzić wątpliwości, że zgodnie
z utrwalonym już stanowiskiem Sądu Najwyższego, do którego przychyla się także
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą skargę, dopiero ogłoszenie
upadłości stanowi zdarzenie powodujące powstanie przysługującego syndykowi
masy upadłości roszczenia o zwrot tego, co w wyniku bezskutecznej względnie
czynności prawnej ubyło z majątku upadłego lub do tego majątku nie weszło.
Przedawnienie takiego roszczenia nie może bowiem biec przed jego powstaniem
(zob. wyrok Sądu Najwyższego z 22 czerwca 2007 r., V CSK 106/07, niepubl.).
W okolicznościach procesowych sprawy bezsporne było, że upadłość Stoczni – P.
H. S.A. została ogłoszona w dniu 29 lipca 2002 r. i od tego dnia rozpoczął bieg
termin przedawnienia. Główny spór w niniejszej sprawie sprowadzał się jednak do
ustalenia okresu przedawnienia. Sądy pierwszej i drugiej instancji przyjęły trzyletni
okres przedawnienia uznając, że dochodzone przez Syndyka roszczenia są
związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Odmienne stanowisko
prezentuje skarżący Syndyk, według którego, roszczenie o zwrot tego co ubyło z
majątku upadłego lub do niego nie weszło w wyniku bezskutecznej czynności
prawnej upadłego ma na celu ochronę praw wszystkich wierzycieli, gdyż
przysługuje przez okres całego postępowania upadłościowego. Pozycja syndyka,
który jest jedynym uprawnionym do jego wytoczenia jest jednak inna niż w sprawie,
w której syndyk dochodzi wierzytelności za upadłego, gdyż – jego zdaniem - nie
subroguje on upadłego, lecz działa na rzecz ogółu wierzycieli, a zatem nie działa
jako przedsiębiorca. Według skarżącego, prowadzi to do wniosku, że roszczenie
określone w art. 59 prawa upadłościowego nie wypływa z działań upadłego
przedsiębiorcy, gdyż ma odrębny charakter, co powoduje, iż nie można przypisać
mu związku z działalnością gospodarczą, o jakiej mowa w art. 118 k.c. Z poglądem
tym nie można jednak się zgodzić. Co prawda sytuacja syndyka w sprawie, w której
10
dochodzi on tego co nie weszło lub ubyło z majątku upadłego w wyniku
bezskutecznej czynności upadłego jest odmienna od tej, w której dochodzi on
wierzytelności przypadającej upadłemu, to jednak nie decyduje to o charakterze
dochodzonego roszczenia. Nie ulega wątpliwości, że w postępowaniu takim syndyk
nie subroguje upadłego, co potwierdzono w uzasadnieniu uchwały Sądu
Najwyższego z 27 czerwca 2008 r., III CZP 4/08 (OSNC 2009, nr 7-8, poz. 100),
gdyż przysługująca mu legitymacja do wytoczenia powództwa wynika wprost z
przepisów prawa upadłościowego. We wskazanej uchwale rozstrzygano jednak
kwestię, czy syndyk może być uznany za przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów
kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu odrębnym w sprawach
gospodarczych, oraz czy proces prowadzony z jego udziałem toczy się według
przepisów art. 4791
i n. tegoż kodeksu. Jest to więc odmienna kwestia niż ocena
tego, czy wierzytelność dochodzona pozwem jest związana z prowadzeniem
działalności gospodarczej. Charakter dochodzonego roszczenia wynika bowiem w
okolicznościach niniejszej sprawy niewątpliwie z prowadzonej przez upadłego
działalności gospodarczej. Chodzi tu bowiem o zasądzenie kwot pieniężnych, które,
zdaniem powoda, ubyły z majątku upadłego w związku z wykonaniem przez
pozwany bank umów zastawu rejestrowego przez przejęcie na własność statków w
budowie oraz materiałów i urządzeń przeznaczonych do ich budowy, stanowiących
zorganizowaną całość. Umowy zastawu rejestrowego zostały zaś zawarte w
związku z prowadzoną przez upadłego działalnością gospodarczą w zakresie
budowy statków i dla zabezpieczenia umów kredytowych zawartych z pozwanym
Bankiem. Nie można przyjąć, że sam fakt iż roszczenie takie powstaje dopiero z
chwilą ogłoszenia upadłości pozwanego i przysługuje wyłącznie syndykowi
wyklucza możliwość traktowania go jako roszczenia związanego z działalnością
gospodarczą. Przesłanką uznania roszczenia za roszczenie związane z
prowadzeniem działalności gospodarczej nie jest bowiem kwestią tego, komu
przysługuje legitymacja do jego dochodzenia. Fakt, że sam upadły nie ma
możliwości jego realizacji na drodze sadowej nie rzutuje zaś na to, iż samo
roszczenie pozostaje jednak w bezpośrednim związku z wykonywaną działalnością
gospodarczą. Również okoliczność, że omawiane roszczenie służy ochronie przede
wszystkim interesu wszystkich wierzycieli, a nie tylko samego upadłego nie może
11
zmienić stanowiska, iż powstało ono w związku z działalnością gospodarczą
upadłego.
Z przedstawionych względów Sąd orzekł jak w sentencji.
O kosztach postępowania kasacyjnego Sąd Najwyższy orzekł na podstawie
art. 98 § 1 w zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.