I CZ 101/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:16-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CZ 101/11
POSTANOWIENIE
Dnia 28 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa J. K., H. K.,
K. K. i G. K.
przeciwko Śródmiejskiej Spółdzielni Mieszkaniowej w W.
o ustanowienie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 28 października 2011 r.,
zażalenia powodów na postanowienie o kosztach zawarte w punkcie 2
wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 9 lutego 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje w tym zakresie
sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego przed
Sądem Najwyższym.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 23 lipca 2010 r. Sąd Okręgowy oddalił oparte na treści art.
1714
, 49, 491
ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych
(tekst jedn. Dz. U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1116 ze zm. wymienianej dalej jako
u.s.m.) powództwo J. K., R. K., K. K. i H. K. skierowane przeciwko Śródmiejskiej
Spółdzielni Mieszkaniowej o ustanowienie na ich rzecz odrębnej własności
nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem – domem jednorodzinnym
położonej w W. na działce gruntu wchodzącej w skład nieruchomości, dla której
Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą nr [...] oraz ustanowienie na ich rzecz
odrębnej własności garażu na dwa samochodu położonego na tej nieruchomości.
Sąd Apelacyjny, który wyrokiem z dnia 9 lutego 2011 r. oddalił apelację
powodów wniesioną od wyroku sądu pierwszej instancji zasądził jednocześnie od
powodów na rzecz pozwanej kwotę 5.400 złotych tytułem zwrotu kosztów
postępowania apelacyjnego. Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko sądu pierwszej
instancji, że powodowie nie sformułowali roszczenia w sposób umożliwiający
dokonanie subsumcji przedstawionego przez nich stanu faktycznego pod normę
art. 491
u.s.m. Poza tym, w ocenie sądu, powodowie domagali się ustanowienia
nieistniejącego w systemie prawa cywilnego prawa odrębnej własności
nieruchomości gruntowej prawa a w zakresie dotyczącym ustanowienia odrębnej
własności garażu nie sprecyzowali dostatecznie roszczenia.
Powodowie wnieśli zażalenie na zawarte w wyroku sądu drugiej instancji
orzeczenie o kosztach postępowania. Podnieśli w nim, że zgodnie z treścią art. 491
u.s.m. koszty postępowania w niniejszej sprawie pokrywa spółdzielnia.
Na tej podstawie domagali się zmiany zaskarżonego postanowienia przez
oddalenie wniosku pozwanej o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania
apelacyjnego ewentualnie o uchylenie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu a także wnieśli o zasądzenie na ich
rzecz kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Artykuł 491
ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach
mieszkaniowych, dodany ustawą z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U.
07.125.873), w mającym zastosowanie w sprawie brzmieniu (art. 5 ust. 4 ustawy
z dnia 18 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych…
Dz. U. Nr 223, poz. 1779) stanowił, że: "Osoba, która na podstawie ustawy może
żądać ustanowienia prawa odrębnej własności lokalu, w razie bezczynności
spółdzielni może wystąpić do sądu z powództwem na podstawie art. 64 Kodeksu
cywilnego w związku z art. 1047 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego.
Pozew wolny jest od opłaty sądowej, zaś koszty postępowania sądowego pokrywa
spółdzielnia". Przepis ten, na którym powodowie opierali swoje roszczenia, nie
tylko przyznaje legitymację do wytoczenia powództwa przeciwko spółdzielni
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie ustanowienia
odrębnej własności lokalu, ale także wprowadza istotne wyjątki od zasad
rządzących problematyką kosztów procesu. Jak trafnie przyjął Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 3 lutego 2010 r., II CZ 90/09, OSNC-ZD 2010/3/95),
pomimo użycia w tym przepisie określenie "koszty postępowania sądowego"
w istocie oznacza "koszty procesu", a zatem obejmują one zarówno koszty sądowe
jak i koszty zastępstwa procesowego. W ten sam sposób zostały określone
obowiązki spółdzielni w znowelizowanym art. 491
ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych (art. 1 pkt 6 i ustawy z dnia 18 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw Dz. U. Nr
223, poz. 1779, która weszła w życie dnia 30 grudnia 2009 r. - art. 8). Nałożenie na
spółdzielnię obowiązku pokrycia kosztów postępowania sądowego stanowi
odstępstwo od wynikającej z art. 98 k.p.c. zasady odpowiedzialności za wynik
procesu, która oznacza, że strona, która sprawę przegrała, zobowiązana jest
zwrócić przeciwnikowi poniesione przez niego koszty procesu.
Taką samą treść normatywną, chociaż bardziej precyzyjnie, wyraża art. 491
u.s.m. w brzmieniu wprowadzonym ustawą z dnia 18 grudnia 2009 r. o zmianie
ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 223, poz. 1779), obowiązującym od dnia 30 grudnia 2009 r., który
przewiduje, że koszty sądowe oraz koszty zastępstwa procesowego w sprawie
4
wytoczonej na podstawie art. 64 k.c. w związku z art. 1047 § 1 k.p.c. w razie
bezczynności spółdzielni przez osobę, której z mocy ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych przysługuje roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu,
pokrywa spółdzielnia. Użyte w art. 491
u.s.m. określenie "w razie bezczynności
spółdzielni" jest na tyle pojemne, że obejmuje każdą postać bezczynności, czyli
zamierzenia podjęcia przez organ wykonawczy spółdzielni czynności niezbędnych
do wyodrębnienia lokalu i przeniesienia jego własności na uprawnionego.
Dotyczy to także czynności, o których mowa w art. 41 i 42 ustawy (tak Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia 20 maja 2009 r., I CSK 379/08, nie publ.; zob. też
wyrok z dnia 10 grudnia 2009 r. III CSK 110/09, nie publ.) .
Rozstrzygając zatem w sprawie z powództwa osoby, o której mowa w art.
491
u.s.m., bez względu na jej wynik należy mieć na względzie, że koszty
poniesione przez strony pokrywa pozwana spółdzielnia.
Do tych okoliczności nie odniósł się sąd drugiej instancji przy rozstrzyganiu
o kosztach postępowania apelacyjnego i to pomimo powoływania się przez
powodów, zarówno w pozwie jak i apelacji, na wynikające z art. 491
u.s.m.
konsekwencje w zakresie ponoszenia opłat sądowych oraz rozliczenia kosztów
procesu. Warto także zwrócić uwagę, że odstąpienie wobec powodów
od obowiązku uiszczenia opłaty od pozwu i apelacji, nie obciążenie ich kosztami
procesu za pierwszą instancję wskazują na respektowanie w dotychczasowym
postępowaniu szczególnej regulacji zawartej w art. 491
u.s.m.
Dlatego Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 zd. 1 k.p.c. w związku
z art. 3941
§ 3 k.p.c. postanowił jak wyżej.
POSTANOWIENIE
Dnia 28 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa J. K., H. K.,
K. K. i G. K.
przeciwko Śródmiejskiej Spółdzielni Mieszkaniowej w W.
o ustanowienie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 28 października 2011 r.,
zażalenia powodów na postanowienie o kosztach zawarte w punkcie 2
wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 9 lutego 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje w tym zakresie
sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego przed
Sądem Najwyższym.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 23 lipca 2010 r. Sąd Okręgowy oddalił oparte na treści art.
1714
, 49, 491
ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych
(tekst jedn. Dz. U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1116 ze zm. wymienianej dalej jako
u.s.m.) powództwo J. K., R. K., K. K. i H. K. skierowane przeciwko Śródmiejskiej
Spółdzielni Mieszkaniowej o ustanowienie na ich rzecz odrębnej własności
nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem – domem jednorodzinnym
położonej w W. na działce gruntu wchodzącej w skład nieruchomości, dla której
Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą nr [...] oraz ustanowienie na ich rzecz
odrębnej własności garażu na dwa samochodu położonego na tej nieruchomości.
Sąd Apelacyjny, który wyrokiem z dnia 9 lutego 2011 r. oddalił apelację
powodów wniesioną od wyroku sądu pierwszej instancji zasądził jednocześnie od
powodów na rzecz pozwanej kwotę 5.400 złotych tytułem zwrotu kosztów
postępowania apelacyjnego. Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko sądu pierwszej
instancji, że powodowie nie sformułowali roszczenia w sposób umożliwiający
dokonanie subsumcji przedstawionego przez nich stanu faktycznego pod normę
art. 491
u.s.m. Poza tym, w ocenie sądu, powodowie domagali się ustanowienia
nieistniejącego w systemie prawa cywilnego prawa odrębnej własności
nieruchomości gruntowej prawa a w zakresie dotyczącym ustanowienia odrębnej
własności garażu nie sprecyzowali dostatecznie roszczenia.
Powodowie wnieśli zażalenie na zawarte w wyroku sądu drugiej instancji
orzeczenie o kosztach postępowania. Podnieśli w nim, że zgodnie z treścią art. 491
u.s.m. koszty postępowania w niniejszej sprawie pokrywa spółdzielnia.
Na tej podstawie domagali się zmiany zaskarżonego postanowienia przez
oddalenie wniosku pozwanej o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania
apelacyjnego ewentualnie o uchylenie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu a także wnieśli o zasądzenie na ich
rzecz kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Artykuł 491
ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach
mieszkaniowych, dodany ustawą z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U.
07.125.873), w mającym zastosowanie w sprawie brzmieniu (art. 5 ust. 4 ustawy
z dnia 18 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych…
Dz. U. Nr 223, poz. 1779) stanowił, że: "Osoba, która na podstawie ustawy może
żądać ustanowienia prawa odrębnej własności lokalu, w razie bezczynności
spółdzielni może wystąpić do sądu z powództwem na podstawie art. 64 Kodeksu
cywilnego w związku z art. 1047 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego.
Pozew wolny jest od opłaty sądowej, zaś koszty postępowania sądowego pokrywa
spółdzielnia". Przepis ten, na którym powodowie opierali swoje roszczenia, nie
tylko przyznaje legitymację do wytoczenia powództwa przeciwko spółdzielni
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie ustanowienia
odrębnej własności lokalu, ale także wprowadza istotne wyjątki od zasad
rządzących problematyką kosztów procesu. Jak trafnie przyjął Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 3 lutego 2010 r., II CZ 90/09, OSNC-ZD 2010/3/95),
pomimo użycia w tym przepisie określenie "koszty postępowania sądowego"
w istocie oznacza "koszty procesu", a zatem obejmują one zarówno koszty sądowe
jak i koszty zastępstwa procesowego. W ten sam sposób zostały określone
obowiązki spółdzielni w znowelizowanym art. 491
ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych (art. 1 pkt 6 i ustawy z dnia 18 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw Dz. U. Nr
223, poz. 1779, która weszła w życie dnia 30 grudnia 2009 r. - art. 8). Nałożenie na
spółdzielnię obowiązku pokrycia kosztów postępowania sądowego stanowi
odstępstwo od wynikającej z art. 98 k.p.c. zasady odpowiedzialności za wynik
procesu, która oznacza, że strona, która sprawę przegrała, zobowiązana jest
zwrócić przeciwnikowi poniesione przez niego koszty procesu.
Taką samą treść normatywną, chociaż bardziej precyzyjnie, wyraża art. 491
u.s.m. w brzmieniu wprowadzonym ustawą z dnia 18 grudnia 2009 r. o zmianie
ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 223, poz. 1779), obowiązującym od dnia 30 grudnia 2009 r., który
przewiduje, że koszty sądowe oraz koszty zastępstwa procesowego w sprawie
4
wytoczonej na podstawie art. 64 k.c. w związku z art. 1047 § 1 k.p.c. w razie
bezczynności spółdzielni przez osobę, której z mocy ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych przysługuje roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu,
pokrywa spółdzielnia. Użyte w art. 491
u.s.m. określenie "w razie bezczynności
spółdzielni" jest na tyle pojemne, że obejmuje każdą postać bezczynności, czyli
zamierzenia podjęcia przez organ wykonawczy spółdzielni czynności niezbędnych
do wyodrębnienia lokalu i przeniesienia jego własności na uprawnionego.
Dotyczy to także czynności, o których mowa w art. 41 i 42 ustawy (tak Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia 20 maja 2009 r., I CSK 379/08, nie publ.; zob. też
wyrok z dnia 10 grudnia 2009 r. III CSK 110/09, nie publ.) .
Rozstrzygając zatem w sprawie z powództwa osoby, o której mowa w art.
491
u.s.m., bez względu na jej wynik należy mieć na względzie, że koszty
poniesione przez strony pokrywa pozwana spółdzielnia.
Do tych okoliczności nie odniósł się sąd drugiej instancji przy rozstrzyganiu
o kosztach postępowania apelacyjnego i to pomimo powoływania się przez
powodów, zarówno w pozwie jak i apelacji, na wynikające z art. 491
u.s.m.
konsekwencje w zakresie ponoszenia opłat sądowych oraz rozliczenia kosztów
procesu. Warto także zwrócić uwagę, że odstąpienie wobec powodów
od obowiązku uiszczenia opłaty od pozwu i apelacji, nie obciążenie ich kosztami
procesu za pierwszą instancję wskazują na respektowanie w dotychczasowym
postępowaniu szczególnej regulacji zawartej w art. 491
u.s.m.
Dlatego Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 zd. 1 k.p.c. w związku
z art. 3941
§ 3 k.p.c. postanowił jak wyżej.