Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CNP 54/11
POSTANOWIENIE
Dnia 28 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
w sprawie ze skargi J. J.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia
Sądu Apelacyjnego
z dnia 30 kwietnia 2009 r., wydanego
w sprawie ze skargi J. J.
przy udziale Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w G.
o naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym
bez nieuzasadnionej zwłoki,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 28 października 2011 r.,
odrzuca skargę i oddala wniosek o przyznanie kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2009 r. Sądu Apelacyjny w sprawie ze
skargi J. J. przy udziale Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w G. na
naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez
nieuzasadnionej zwłoki oraz na skutek wniosku skarżącego o zwolnienie od
kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu zwolnił skarżącego od
kosztów sądowych, oddalił wniosek skarżącego o ustanowienie pełnomocnika z
urzędu oraz oddalił skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w
postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.
Od wyżej wskazanego postanowienia w zakresie jego punktu trzeciego
skarżący J. J. wniósł w dniu 22 kwietnia 2011 r. skargę o stwierdzenie jego
niezgodności z prawem.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Z dniem 25 września 2010 r. weszła w życie ustawa z dnia 22 lipca 2010 r.
o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego
oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2010 r. Nr 155,
poz. 1037), którą znowelizowano m. in. instytucję skargi o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, ograniczając jej zakres
przedmiotowy. Zgodnie ze znowelizowanym art. 4241
§ 1 można żądać
stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji
kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie została
wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze przysługujących
stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe, natomiast na mocy § 2
w wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia
podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw
człowieka i obywatela, można także żądać stwierdzenia niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego
postępowanie w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej
środków prawnych, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie wyroku w drodze
3
innych przysługujących stronie środków prawnych. Powołany przepis nie odnosi się
już do bardziej ogólnego pojęcia „prawomocnego orzeczenia”. Ustawowy zakres
skargi obejmuje ponadto prawomocne postanowienia co do istoty sprawy kończące
postępowanie w sprawie i wydane przez sąd drugiej instancji w postępowaniu
nieprocesowym, a także inne orzeczenia szczegółowo określone w powołanej
nowelizacji, do których nie należą postanowienia w przedmiocie skargi na
naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez
nieuzasadnionej zwłoki.
Skarżący wniósł skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia po dniu wejścia w życie nowelizacji, ale wobec
orzeczenia wydanego przed tym dniem, więc – wobec tego, że nowelizacja nie
zawiera, ani nie jest objęta przepisami intertemporalnymi regulującymi w sposób
szczególny stosowanie poprzednio obowiązujących przepisów do skarg
wniesionych wobec orzeczeń wydanych w okresie obowiązywania tych przepisów –
do wprowadzonych przez nią zmian w przepisach proceduralnych należy stosować
ogólną zasadę, wedle której nowe przepisy stosuje się od chwili ich wejścia w życie
także do zaskarżania orzeczeń wydanych wcześniej oraz do wszczętych już
postępowań (por.: postanowienie z dnia 27 października 2010 r., sygn. akt IV CNP
61/10, nie publ.). Na taką wykładnię wskazuje również uzasadnienie projektu
nowelizacji, w którym stwierdzono, że: „W związku z faktem, że uregulowania
projektu zaprowadzają sytuację korzystniejszą dla osób poszkodowanych,
w projekcie nie zamieszczono przepisów intertemporalnych. Przepisy
projektowanej ustawy będą zatem miały zastosowanie także do orzeczeń
sądowych wydanych przed jej wejściem w życie” (druk nr 2525 z dnia 13 listopada
2009 r.). Prowadzi to do wniosku, że wniesiona skarga jest niedopuszczalna.
Niezależnie od tego należy dodać, że nie znajduje jakiegokolwiek uzasadnienia
przeświadczenie skarżącego, że formą, w jakiej powinno zapaść orzeczenie
o oddaleniu skargi na przewlekłość postępowania jest wyrok. Z art. 8 ust. 2 ustawy
z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania
sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez
prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179,
poz. 1843) wynika jasno, że w postępowaniu toczącym się na skutek takiej skargi
4
stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu zażaleniowym obowiązujące
w postępowaniu, którego skarga dotyczy. W postępowaniu cywilnym formą
orzeczenia wydawanego w postępowaniu zażaleniowym jest postanowienie.
Kwestia ta nie wymaga dalszych wyjaśnień.
Sąd Najwyższy nie podziela podnoszonych w skardze wątpliwości odnośnie
do przytoczonych w skardze przepisów.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie
art. 4248
§ 1 k.p.c.
Odnosząc się do żądania zasądzenia na rzecz pełnomocnika powoda
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, należy zauważyć, że
skoro skarga kasacyjna, wniesiona przez pełnomocnika ustanowionego przez sąd,
jako oczywiście bezzasadna, podlegała odmowie przyjęcia do rozpoznania, to brak
jest uzasadnienia dla przyznania mu od Skarbu Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej z urzędu (zob.: postanowienie SN z dnia 20 września 2007 r., sygn. akt
II CZ 69/07, OSNC z 2008 r., nr 3, poz. 41, postanowienie SN z dnia 26 listopada
2010 r., sygn. akt IV CSK 332/10, nie publ., z dnia 11 maja 2011 r., II CSK 699/10,
OSNC-ZD C/2011, poz. 72).