IV CZ 89/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:19-04-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 89/11
POSTANOWIENIE
Dnia 17 listopada 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Iwona Koper (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSA Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa T. C.
przeciwko L. M.
o zachowek,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 listopada 2011 r.,
zażalenia pozwanej
na postanowienie o kosztach postępowania za I i II instancję zawarte w wyroku
Sądu Okręgowego
z dnia 12 maja 2011 r.,
1. odrzuca zażalenie w części dotyczącej rozstrzygnięcia
o kosztach procesu za I instancję
2. oddala zażalenie w pozostałej części
3. nie obciąża pozwanej kosztami postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 12 maja 2011 roku oddalił apelację
pozwanej L. M. w zakresie, w jakim żądała ona zmiany zaskarżonego wyroku I
instancji przez obciążenie powoda, ostatecznie przegrywającego sprawę, kosztami
postępowania za I instancję (punkt II). Nie obciążył także powoda kosztami
postępowania apelacyjnego poniesionymi przez pozwaną (punkt III).
W zażaleniu na rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego dotyczące kosztów
procesu za obie instancje, pozwana zarzucając naruszenie przepisów
postępowania, to jest: art. 98 § i § 3 k.p.c., przez jego niezastosowanie oraz art.
102 k.p.c., przez jego zastosowanie, domagała się zmiany zaskarżonego
postanowienia, przez zasądzenie na jej rzecz od powoda T. C., poniesionych przez
nią kosztów postępowania za pierwszą i drugą instancję, według norm
przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie pozwanej podlega odrzuceniu w zakresie odnoszącym się do
kosztów postępowania za pierwszą instancję, w pozostałej zaś części nie zasługuje
na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. zażalenie do Sądu Najwyższego
przysługuje wyłącznie na postanowienie sądu drugiej instancji, co do kosztów
procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji.
Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, postanowienia sądu
drugiej instancji o charakterze procesowym podlegają zaskarżeniu do Sądu
Najwyższego skargą kasacyjną lub zażaleniem wyłącznie w sytuacjach wyraźnie
w przepisach określonych (odpowiednio art. 3981
§ 1 oraz art. 3941
§ 1 i 2 k.p.c.),
zażalenia na inne postanowienia do Sądu Najwyższego nie przysługują
(por. postanowienie z dnia 15 lutego 2008 r., I CZ 1/08, niepubl.). W rezultacie
katalog postanowień podlegających zaskarżeniu zażaleniem do Sądu Najwyższego
ma charakter zamknięty, co jednocześnie oznacza, że zażalenie wniesione
na postanowienie nie przewidziane w art. 3941
§ 1 oraz § 2 k.p.c. podlega
3
odrzuceniu, jako niedopuszczalne, co odnosi się także do zażalenia pozwanej na
rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego co do kosztów procesu za I instancję.
Sąd Okręgowy na podstawie art. 102 k.p.c., kierując się zasadami słuszności
uznał, że z uwagi na zmianę wyroku Sądu I instancji i oddalenie w całości
powództwa T. C. przeciwko L. M. o zachowek na podstawie art. 5 k.c. zachodzi
„szczególnie uzasadniony wypadek", uzasadniający nieobciążanie powoda
kosztami postępowania odwoławczego poniesionymi przez pozwaną.
Sposób skorzystania z art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem sądu
orzekającego i od oceny tego sądu należy przesądzenie, że taki szczególnie
uzasadniony wypadek nastąpił w rozpoznawanej sprawie oraz usprawiedliwia
odstąpienie od obowiązku ponoszenia kosztów procesu. Zakwalifikowanie
przypadku jako" szczególnie uzasadnionego" wymaga rozważenia całokształtu
okoliczności faktycznych sprawy; ingerencja w to uprawnienie, w ramach
rozpoznawania środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia o kosztach procesu,
następuje jedynie w sytuacji stwierdzenia, że dokonana ocena jest dowolna,
oczywiście pozbawiona uzasadnionych podstaw. W efekcie sposób stosowania art.
102 k.p.c. podlega dyskrecjonalnej ocenie sędziowskiej i w zasadzie wymyka się
spod kontroli sprawowanej przez Sąd Najwyższy, chyba że zaskarżone orzeczenie
zostało wydane z rażącym naruszeniem reguł wprowadzonych w tym przepisie
(por. postanowienie z dnia 25 marca 2011, IV CZ 136/10, niepubl.
oraz postanowienie z dnia 15 czerwca 2011 r., V CZ 23/11, niepubl.).
Z akt sprawy wynika, że zaskarżone orzeczenie zostało wydane
z poszanowaniem reguł przewidzianych w art. 102 k.p.c., co zarazem,
nie uzasadnia ingerencji Sądu Najwyższego, skoro powód wytaczając powództwo
o zapłatę zachowku, znajdujące oparcie w stanie faktycznym i prawnym, mógł
liczyć na jego uwzględnienie, zaś oddalenie roszczenia nastąpiło z uwagi
na przyjęcie przez Sąd II instancji, że pozwany nadużył przysługującego mu prawa
(por. postanowienie SN z dnia 5.08.1981 roku , II PZ 49/73, Lex nr 7337).
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
w związku z art. 39821
i art. 370 k.p.c. oraz na podstawie art. 3941
§ 3 w związku
z art. 39814
k.p.c., orzekł, jak w sentencji. W kontekście rozstrzygnięcia, z uwagi
4
na symetrię w traktowaniu stron w zakresie kosztów procesu, nie obciążono
skarżącej kosztami postępowania zażaleniowego na rzecz powoda, który złożył
odpowiedź na zażalenie.
POSTANOWIENIE
Dnia 17 listopada 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Iwona Koper (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSA Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa T. C.
przeciwko L. M.
o zachowek,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 listopada 2011 r.,
zażalenia pozwanej
na postanowienie o kosztach postępowania za I i II instancję zawarte w wyroku
Sądu Okręgowego
z dnia 12 maja 2011 r.,
1. odrzuca zażalenie w części dotyczącej rozstrzygnięcia
o kosztach procesu za I instancję
2. oddala zażalenie w pozostałej części
3. nie obciąża pozwanej kosztami postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 12 maja 2011 roku oddalił apelację
pozwanej L. M. w zakresie, w jakim żądała ona zmiany zaskarżonego wyroku I
instancji przez obciążenie powoda, ostatecznie przegrywającego sprawę, kosztami
postępowania za I instancję (punkt II). Nie obciążył także powoda kosztami
postępowania apelacyjnego poniesionymi przez pozwaną (punkt III).
W zażaleniu na rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego dotyczące kosztów
procesu za obie instancje, pozwana zarzucając naruszenie przepisów
postępowania, to jest: art. 98 § i § 3 k.p.c., przez jego niezastosowanie oraz art.
102 k.p.c., przez jego zastosowanie, domagała się zmiany zaskarżonego
postanowienia, przez zasądzenie na jej rzecz od powoda T. C., poniesionych przez
nią kosztów postępowania za pierwszą i drugą instancję, według norm
przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie pozwanej podlega odrzuceniu w zakresie odnoszącym się do
kosztów postępowania za pierwszą instancję, w pozostałej zaś części nie zasługuje
na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. zażalenie do Sądu Najwyższego
przysługuje wyłącznie na postanowienie sądu drugiej instancji, co do kosztów
procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji.
Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, postanowienia sądu
drugiej instancji o charakterze procesowym podlegają zaskarżeniu do Sądu
Najwyższego skargą kasacyjną lub zażaleniem wyłącznie w sytuacjach wyraźnie
w przepisach określonych (odpowiednio art. 3981
§ 1 oraz art. 3941
§ 1 i 2 k.p.c.),
zażalenia na inne postanowienia do Sądu Najwyższego nie przysługują
(por. postanowienie z dnia 15 lutego 2008 r., I CZ 1/08, niepubl.). W rezultacie
katalog postanowień podlegających zaskarżeniu zażaleniem do Sądu Najwyższego
ma charakter zamknięty, co jednocześnie oznacza, że zażalenie wniesione
na postanowienie nie przewidziane w art. 3941
§ 1 oraz § 2 k.p.c. podlega
3
odrzuceniu, jako niedopuszczalne, co odnosi się także do zażalenia pozwanej na
rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego co do kosztów procesu za I instancję.
Sąd Okręgowy na podstawie art. 102 k.p.c., kierując się zasadami słuszności
uznał, że z uwagi na zmianę wyroku Sądu I instancji i oddalenie w całości
powództwa T. C. przeciwko L. M. o zachowek na podstawie art. 5 k.c. zachodzi
„szczególnie uzasadniony wypadek", uzasadniający nieobciążanie powoda
kosztami postępowania odwoławczego poniesionymi przez pozwaną.
Sposób skorzystania z art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem sądu
orzekającego i od oceny tego sądu należy przesądzenie, że taki szczególnie
uzasadniony wypadek nastąpił w rozpoznawanej sprawie oraz usprawiedliwia
odstąpienie od obowiązku ponoszenia kosztów procesu. Zakwalifikowanie
przypadku jako" szczególnie uzasadnionego" wymaga rozważenia całokształtu
okoliczności faktycznych sprawy; ingerencja w to uprawnienie, w ramach
rozpoznawania środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia o kosztach procesu,
następuje jedynie w sytuacji stwierdzenia, że dokonana ocena jest dowolna,
oczywiście pozbawiona uzasadnionych podstaw. W efekcie sposób stosowania art.
102 k.p.c. podlega dyskrecjonalnej ocenie sędziowskiej i w zasadzie wymyka się
spod kontroli sprawowanej przez Sąd Najwyższy, chyba że zaskarżone orzeczenie
zostało wydane z rażącym naruszeniem reguł wprowadzonych w tym przepisie
(por. postanowienie z dnia 25 marca 2011, IV CZ 136/10, niepubl.
oraz postanowienie z dnia 15 czerwca 2011 r., V CZ 23/11, niepubl.).
Z akt sprawy wynika, że zaskarżone orzeczenie zostało wydane
z poszanowaniem reguł przewidzianych w art. 102 k.p.c., co zarazem,
nie uzasadnia ingerencji Sądu Najwyższego, skoro powód wytaczając powództwo
o zapłatę zachowku, znajdujące oparcie w stanie faktycznym i prawnym, mógł
liczyć na jego uwzględnienie, zaś oddalenie roszczenia nastąpiło z uwagi
na przyjęcie przez Sąd II instancji, że pozwany nadużył przysługującego mu prawa
(por. postanowienie SN z dnia 5.08.1981 roku , II PZ 49/73, Lex nr 7337).
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
w związku z art. 39821
i art. 370 k.p.c. oraz na podstawie art. 3941
§ 3 w związku
z art. 39814
k.p.c., orzekł, jak w sentencji. W kontekście rozstrzygnięcia, z uwagi
4
na symetrię w traktowaniu stron w zakresie kosztów procesu, nie obciążono
skarżącej kosztami postępowania zażaleniowego na rzecz powoda, który złożył
odpowiedź na zażalenie.