Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 76/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 2 grudnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
SSN Anna Kozłowska
w sprawie z powództwa Szpitala Uniwersyteckiego w K.
przeciwko Narodowemu Funduszowi Zdrowia –Oddziałowi
Wojewódzkiemu w K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 2 grudnia 2011 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 17 września 2010 r.,
oddala skargę kasacyjną i zasądza od strony pozwanej na
rzecz powoda kwotę 2700,- (dwa tysiące siedemset) złotych
tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 17 września 2010 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
pozwanego Narodowego Funduszu Zdrowia – Oddziału w K. od wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 12 marca 2010 r. w sprawie z powództwa Szpitala
Uniwersyteckiego w K. o zapłatę.
W sprawie zostało ustalone, że strony łączyła umowa, na postawie której
pozwany opłacał wykonywane przez powoda usługi medyczne, między innymi
w zakresie świadczeń specjalistyczno-ambulatoryjnych i do nich należało
wykonywanie zabiegów angiografii substrakcyjnej. W latach 2006-2007 wykonano
326 takich zabiegów przez nakłucia dożylne, a nie tętnicze, jak to było wymagane
przez przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 25 sierpnia 2005 r.
w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego
(Dz.U. Nr 194, poz. 1625, dalej jako rozporządzenie). Ustalono, że zabiegi przez
nakłucia dożylne były wykonywane wobec pacjentów, dla których było to wskazane
medycznie i spełniało, jak potem wykazywali powołani biegli, trzy wymagane
przesłanki angiografii substrakcyjnej (akwizycja cyfrowa, angiografia i wymazanie
tła). Mimo to, pozwany, kwestionując prawną dopuszczalność zabiegów metodą
dożylną odmówił zapłacenia za te zabiegi.
Sąd pierwszej instancji, podzielając wnioski wynikające z opinii biegłych
uznał, że podstawowe znaczenie ma wiedza medyczna, a nie niezgodność
z rozporządzeniem, które zostało wydane na podstawie delegacji przewidzianej
w ustawie z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (jedn. tekst Dz.U. z 2007 r.
Nr 42, poz. 276). Przepisy tego rozporządzenia, wskazując na warunki
bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego nie mogą być jedyną
przesłanką wyboru metody badania w konkretnym wypadku, jeśli wzgląd na stan
zdrowia pacjenta wymaga zastosowania nakłucia dożylnego, zamiast tętniczego.
Wybór ten, mimo naruszenia stanowiącego o tym przepisu rozporządzenia, nie
może być uznany samoistnie – zdaniem Sądu – za naruszenie postanowień umowy
zawartej między stronami. Ponadto, do końca 2006 r., a tego czasu dotyczy 310
z 317 zakwestionowanych badań, w katalogu zabiegów nie było sprecyzowania, że
angiografia substrakcyjna ma być dokonywana tylko poprzez nakłucia tętnicze.
3
Z tych względów Sąd Okręgowy przyjął, że pozwany nie miał podstaw do odmowy
zapłacenia wynagrodzenia za wykonane badania oraz do naliczenia kary umownej
i uwzględnił powództwo na podstawie art. 750 w związku z art. 735 § 1 k.c.
Rozpoznając apelację pozwanego Sąd drugiej instancji uznał prawidłowość
zaskarżonego rozstrzygnięcia, przyjmując jednocześnie, że strony łączyła
umowa przewidziana w art. 132 – 161 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
(jedn. tekst Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm., dalej u.ś.o.z.) i z tej
przyczyny podstawę zasądzonego roszczenia stanowi art. 155 tej ustawy, a nie
przepisy kodeksu cywilnego. Dla uzasadnienia trafności uwzględnienia powództwa
Sąd Apelacyjny przytoczył dodatkowo art. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1995 r.
o zawodach lekarza i lekarza dentysty (jedn. tekst Dz.U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857
ze zm., dalej u.z.l.) oraz art. 354 § 1 i 2 k.c.
W skardze kasacyjnej pozwany zarzucił naruszenie prawa materialnego,
tj. art. 155 u.ś.o.z. poprzez wadliwe uznanie, że przepis ten znajduje zastosowanie
w ustalonym stanie faktycznym do zasądzenia wynagrodzenia od pozwanego na
rzecz powoda; § 11 ust. 5 pkt 4 rozporządzenia i art. 33c ust. 1 i 2 ustawy Prawo
atomowe oraz art. 4 u.z.l. poprzez zaniechanie wykładni tych przepisów oraz ich
wadliwe zastosowanie w stanie faktycznym, bliżej nieokreślonymi względami
medycznymi i dobrem pacjenta; art. 2, 7 i 83 Konstytucji poprzez niezastosowanie
konstytucyjnych zasad demokratycznego państwa prawnego, praworządności oraz
działania organów władzy publicznej na podstawie i w granicach prawa. Naruszenie
przepisów postępowania dotyczy art. 385 w związku z art. 39814
k.p.c. poprzez
oddalenie apelacji w całości oraz art. 328 § 2 w związku z art. 382 k.p.c. przez brak
należytego wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia i brak obligatoryjnych
elementów uzasadnienia wyroku, w tym wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku.
Skarżący wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania, ewentualnie orzeczenie co do istoty sprawy
i zasadzenie kosztów postępowania. W odpowiedzi na skargę kasacyjną strona
powodowa wniosła o oddalenie skargi i zasądzenie kosztów postępowania.
4
Na podstawie art. 3988
§ 1 k.p.c. stanowisko w sprawie zajął Prokurator
Generalny, który wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rozpatrując najpierw zarzuty naruszenia przepisów postępowania cywilnego
należy uznać, że bezzasadne są twierdzenia skarżącego odnoszące się do
niezastosowania art. 385 k.p.c. Skoro Sąd drugiej instancji nie podzielił zarzutów
apelacji w kwestii naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisów prawa materialnego
i procesowego, to prawidłowo na podstawie powołanego przepisu oddalił apelację.
Nie mógł naruszyć podnoszonego przez skarżącego w związku z tym przepisem
art. 39814
k.p.c., gdyż przepis ten dotyczy uwzględnienia skargi kasacyjnej, a więc
w ogóle nie dotyczy orzekania przez Sąd Apelacyjny.
Nie są również zasadne podniesione w skardze zarzuty naruszenia art. 328
§ 2 w związku z art. 382 k.p.c. Sąd drugiej instancji wskazał podstawę faktyczną,
nie zmieniając ustaleń stanu faktycznego dokonanych przez Sąd Okręgowy.
Błędem Sądu w uzasadnieniu wyroku drugiej instancji było nie wskazanie wprost,
że Sąd Apelacyjny przyjął jako własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji.
Jednak błąd ten w okolicznościach sprawy nie miał żadnego znaczenia dla jej
rozstrzygnięcia, a pomimo takiego braku w uzasadnieniu, wyrok Sądu
Apelacyjnego poddaje się kontroli kasacyjnej. Jak wskazuje trafnie orzecznictwo
Sądu Najwyższego, naruszenie przez sąd drugiej instancji art. 328 § 2 k.p.c. w ten
sposób, że uzasadnienie orzeczenia nie odpowiada w całości wymaganiom
powołanego przepisu tylko wyjątkowo może stanowić podstawę skargi kasacyjnej
(art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.), to znaczy tylko wtedy, gdy stwierdzone wady mogły mieć
wpływ na wynik sprawy (zob. orzecz. SN z dnia 18 kwietnia 1997 r., I PKN 97/97,
OSNAPiUS 1998, nr 4, poz. 21; orzecz. SN z dnia 13 maja 1997 r., II CKN 112/97,
niepubl.; orzecz. SN z dnia 26 listopada 1999, III CKN 460/98, OSNC 2000, nr 5,
poz. 100; orz. z dnia 13 czerwca 2000 r., V CKN 69/00, niepubl.; wyrok SN z dnia
13 listopada 2003 r., IV CK 183/02, Lex nr 164006; wyrok SN z dnia 28 listopada
2007 r., V CSK 288/07, Lex nr 488983). W niniejszej sprawie taka sytuacja nie
występuje.
5
Opierając się na tych samych, co poprzednio przepisach postępowania
cywilnego skarżący niezasadnie podnosi zarzut niewskazania w uzasadnieniu
zaskarżonego wyroku podstawy prawnej rozstrzygnięcia, podczas gdy Sąd to
uczynił, powołując art. 155 u.ś.o.z. Jest to przyznane w skardze kasacyjnej, skoro
znajduje się w niej zarzut błędnej wykładni tego przepisu co do wadliwego uznania
przez Sąd, że ma on zastosowanie w ustalonym stanie faktycznym do zasądzenia
wynagrodzenia na rzecz powoda.
Odnosząc się do zarzutów skargi kasacyjnej w zakresie naruszenia prawa
materialnego, należy rację przyznać skarżącemu, że art. 155 u.ś.o.z. nie określa
wprost ani wysokości, ani metody ustalania wynagrodzenia z tytułu umowy
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Jednakże w przepisie tym stanowi się,
że do umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej stosuje się przepisy kodeksu
cywilnego, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej. O wynagrodzeniu stanowią
art. 132 ust. 1 i art. 136 pkt 4 i 5 u.ś.o.z., a przepisy te mieszczą się w powołanych
przez Sąd art. 132 – 161 tej ustawy. Z kolei, w zakresie obowiązku zapłaty
wynagrodzenia, na podstawie art. 155 u.ś.o.z. należy stosować przepisy kodeksu
cywilnego o wykonaniu zobowiązań. Powiązanie tych przepisów uzasadnia
zasądzenie wynagrodzenia, w szczególności przez to, że odwołując się do art. 155
powołanej ustawy Sąd Apelacyjny wskazał jednocześnie w uzasadnieniu wyroku, iż
tą podstawą nie jest przyjęty przez Sąd pierwszej instancji art. 750 w związku z art.
735 k.c. Wskazanie podstawy prawnej nie jest wprawdzie wyraźne w zaskarżonym
wyroku, ale wystarczające do stwierdzenia, że mimo błędów w uzasadnieniu
możliwa jest kontrola kasacyjna rozstrzygnięcia i uznanie, że orzeczenie Sądu
drugiej instancji odpowiada prawu (por. wyrok SN z dnia 3 grudnia 2010 r., I PK
122/10, Lex nr 738392).
Nie jest zasadne zarzucanie zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów
ustawy Prawo atomowe (art. 33c ust. 1 i 2) i ustawy o zawodach lekarza i lekarza
dentysty (art. 4), z uwypukleniem naruszenia rozporządzenia, wydanego na
podstawie delegacji Prawa atomowego. W uzasadnieniu Sądów w toku instancji
zostało wykazane, że przyjęta przez powoda metoda badania angiografii
substrakcyjnej przez nakłucie dożylne, a nie dotętnicze wynikała ze stanu zdrowia
pacjentów i przeciwwskazań medycznych, co zaaprobowali powołani biegli. Opinie
6
biegłych nie były skutecznie zakwestionowane przez pozwanego, więc mając na
uwadze związanie Sądu Najwyższego w postępowaniu kasacyjnym dokonanymi
ustaleniami stanu faktycznego i oceną dowodów (art. 39813
§ 2 k.p.c.) nie można
podzielić zarzutów skarżącego co do naruszenia powołanych w skardze przepisów
w kwestii wybranej przez pozwanego metody wykonania badań. Niezasadne jest
twierdzenie o kierowaniu się przez Sąd przy wykładni i zastosowaniu
powoływanych przepisów prawa atomowego i ustawy o zawodach lekarza i lekarza
dentysty bliżej nieokreślonymi względami medycznymi i dobrem pacjenta, skoro to
zostało szczegółowo w sprawie wyjaśnione. W takim razie nie można także
kwestionować wykonania przez strony zawartej między nimi umowy w odniesieniu
do zlecenia przeprowadzenia badań.
Zasadności są również pozbawione zarzuty skargi kasacyjnej dotyczące
naruszenia przez zaskarżony wyrok przepisów Konstytucji. Jak trafnie wskazuje
w swoim stanowisku Prokurator Generalny, art. 2, 7 i 83 Konstytucji nie mogą
stanowić podstawy prawnej rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Przepisy te są
źródłem gwarancji praw obywatelskich, realizowanych poprzez przepisy ustaw,
stanowią więc wzorzec konstytucyjny służący do oceny konstytucyjności ustaw,
a nie źródło uprawnień dochodzonych na drodze sądowej.
Mając to na względzie Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c. oddalił
skargę kasacyjną, rozstrzygając o kosztach postępowania kasacyjnego na
podstawie art. 98 w związku z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.