Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA Z DNIA 15 GRUDNIA 2011 R.
SNO 46/11
Przewodniczący: sędzia SN Marian Buliński.
Sędziowie SN: Jacek Gudowski, Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca).
S ą d N a j w y ż s z y – S ą d D y s c y p l i n a r n y z udziałem protokolanta
w sprawie sędziego Sądu Rejonowego w stanie spoczynku po rozpoznaniu w dniu 15
grudnia 2011 r. zażalenia obwinionego od uchwały Sądu Apelacyjnego – Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 12 września 2011 r., sygn. ASDo (...), w przedmiocie
zezwolenia na zastosowanie wobec obwinionego środka zapobiegawczego w postaci
tymczasowego aresztowania
u t r z y m a ł zaskarżoną u c h w a ł ę w m o c y .
U Z A S A D N I E N I E
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 3 sierpnia 2011 r. wystąpił do Sądu
Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego o wyrażenie zgody na zastosowanie wobec
sędziego Sądu Rejonowego w stanie spoczynku, oskarżonego o popełnienie
przestępstwa polegającego na powoływaniu się na wpływy w sądzie i podjęciu się
pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową (art. 230 k.k.),
środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, uzasadniając
wniosek stwierdzeniem, że działania oskarżonego utrudniają postępowanie karne w
stopniu uniemożliwiającym merytoryczne rozpoznanie i zakończenie sprawy. Sąd
Okręgowy wskazał, że na skutek niepodejmowania przez oskarżonego sędziego
korespondencji sądowej, sprawa prowadzona przeciwko niemu i innym
współoskarżonym, która wpłynęła do Sądu w dniu 25 października 2007 r.,
postanowieniem z dnia 22 kwietnia 2008 r. wydzielona została w części dotyczącej
tego oskarżonego do odrębnego rozpoznania.
Wobec tego, że oskarżony nie stawił się na żaden z sześciu wyznaczonych
terminów rozprawy, nadsyłając zaświadczenia lekarskie, w tym tylko dwa wystawione
przez lekarza sądowego, postanowieniem z dnia 5 stycznia 2009 r. został dopuszczony
dowód z opinii Akademii Medycznej – Collegium Medicum w B. w celu ustalenia czy
stan zdrowia oskarżonego pozwala na jego udział w procesie karnym. Oskarżony
sędzia, któremu odpis tego postanowienia został doręczony, nie odbierał
korespondencji i nie stawiał się na żaden z czterech wyznaczonych terminów badań.
Oskarżony odebrał natomiast odpis postanowienia z dnia 15 grudnia 2009 r. o
zezwoleniu na wydanie opinii o stanie zdrowia oskarżonego na podstawie
2
dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy, a także odpis opinii, z której wynika,
że nie ma przeciwwskazań do udziału oskarżonego w czynnościach procesowych i
stawiennictwa na rozprawach sądowych. Oskarżony nie odbierał kierowanej do niego
korespondencji sądowej i nie stawił się na kolejne dwa terminy rozprawy. Z informacji
uzyskanej z Policji wynika, że oskarżony sędzia nie zamieszkuje pod wskazanym
przez siebie adresem a jego nowe miejsce pobytu nie jest znane.
Sąd Okręgowy wskazał nadto, że oskarżony nie wpłacił kwoty poręczenia
majątkowego. W tej sytuacji – zdaniem tego Sądu – zachodzi konieczność
zastosowania wobec oskarżonego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego
aresztowania, bowiem wolnościowe środki zapobiegawcze okazały się nieskuteczne.
Sąd Okręgowy wskazał nadto, że więzienna służba zdrowia posiada specjalistyczne
oddziały szpitalne z całodobową opieką lekarską.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny, uwzględniając wniosek Sądu
Okręgowego, na podstawie uchwały z dnia 12 września 2011 r. zezwolił na
zastosowanie wobec oskarżonego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego
aresztowania. W ocenie tego Sądu zgromadzony w sprawie materiał wskazuje, że
została spełniona zarówno przesłanka ogólna zastosowania tego środka przewidziana
w art. 249 § 1 k.p.k., zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje bowiem na
duże prawdopodobieństwo popełnienia przez oskarżonego zarzucanego mu czynu, jak
i przesłanka szczególna, o której mowa w art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k., a mianowicie
bezprawne utrudnianie postępowania karnego.
W zażaleniu na podjętą uchwałę obwiniony, powołując się na zaświadczenia
lekarskie, które były przedmiotem oceny Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego
podniósł, że istniały przeciwwskazania medyczne, które uniemożliwiły mu dojazd na
badania lekarskie w B. Uzasadnia to, zdaniem skarżącego, wniosek o uchylenie
zaskarżonej uchwały i umorzenie postępowania w sprawie.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Z prezentowanego w doktrynie oraz utrwalonego w judykaturze Sądu
Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego poglądu wynika, że wyrażenie zgody na
pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej nie powoduje automatycznie
zezwolenia na zatrzymanie sędziego lub tymczasowe aresztowanie, gdyż wymaga to
odrębnej decyzji sądu dyscyplinarnego, który rozstrzygając w przedmiocie wniosku w
tym zakresie musi zbadać istnienie na tym etapie przesłanek pozwalających na
zastosowanie wobec sędziego tych środków (uchwała SN z dnia 12 września 2006 r.,
SNO 40/06, OSND 2006, poz.14).
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny, podejmując zaskarżoną uchwałę trafnie i
zgodnie z przytoczonym stanowiskiem odwołał się do przewidzianej w art. 249 § 1
k.p.k. przesłanki ogólnej stosowania środków zapobiegawczych, jaką jest „duże
3
prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo” oraz przesłanki
szczególnej, o której mowa w art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k., tj. „utrudnianie w bezprawny
sposób postępowania karnego”. Istnienie pierwszej z wymienionych przesłanek,
korygowanej w stosunku do sędziego wymaganiem, aby podejrzenie popełnienia przez
sędziego przestępstwa było dostatecznie uzasadnione (art. 80 § 2c ustawy z 27 lipca
2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dz. U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 ze
zm., dalej jako „u.s.p.”), stwierdzone zostało stosownymi uchwałami Sądu
Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego oraz Sądu Najwyższego – Sądu
Dyscyplinarnego, na podstawie których wyrażona została zgoda na pociągnięcie
sędziego Sądu Rejonowego w stanie spoczynku do odpowiedzialności karnej.
Rozważenia wymagała wspomniana przesłanka szczególna.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny oceniając postępowanie obwinionego jako
celowe i świadome utrudnianie prowadzenia czynności procesowych z jego udziałem
wskazał na nieusprawiedliwione niestawianie się tego sędziego, jako oskarżonego, na
wyznaczone przez Sąd terminy rozprawy sądowej, a także terminy specjalistycznych
badań lekarskich.
Obwiniony, powołując się na stan zdrowia uniemożliwiający mu udział w
postępowaniu sądowym w zasadzie nie podniósł przeciwko opinii Akademii
Medycznej w B. żadnych merytorycznych zarzutów, wskazując jedynie na
zaświadczenia lekarskie, z których tylko dwa z sześciu przedłożonych przez
obwinionego wystawione zostały przez lekarza sądowego. Oznacza to, że na cztery
terminy rozprawy sądowej wyznaczonej przed wydaniem opinii obwiniony sędzia nie
stawił się bez usprawiedliwienia. Nie usprawiedliwił także nieobecności na dwóch
rozprawach wyznaczonych po wydaniu wspomnianej opinii. Twierdzenie
oskarżonego, że miał trudności – ze względu na zły stan zdrowia – z dotarciem na
rozprawy sądowe oraz badania w Akademii Medycznej w B., Sąd Apelacyjny – Sąd
Dyscyplinarny zasadnie uznał, za niewiarygodne, wskazując, że oskarżony nie
sygnalizował Sądowi Okręgowemu tych trudności. Sąd Apelacyjny trafnie wskazał, że
od ostatniej hospitalizacji w okresie od dnia 30 maja 20l1 r. do dnia 7 czerwca 201l r.
stan zdrowia oskarżonego poprawił się o tyle, że zażywa on jedynie lekarstwa bez
konieczności dalszej hospitalizacji.
Podnieść należy, że wydanie zezwolenia na zastosowanie wobec obwinionego
środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania nie nakłada na sąd
orzekający w jego sprawie obowiązku stosowania tego środka. Obwiniony sędzia jako
oskarżony będzie mógł potwierdzić deklarowany brak zamiaru utrudniania
postępowania, stawiając się na wezwanie Sądu, jeżeli ten uzna, że przed
zastosowaniem tymczasowego aresztowania należy wyznaczyć kolejny termin
rozprawy, aby dać oskarżonemu ostatnią szansę na odpowiadanie z wolnej stopy.
4
Doceniając doniosłe znaczenie publicznoprawne immunitetu sędziowskiego oraz
jego funkcję ochronną, należy z całą mocą podkreślić, że racje jego istnienia stanowi
domniemanie uczciwości sędziego jako osoby o nieskazitelnym charakterze,
spełniającej najwyższe wymagania moralne (art. 61 § 1 pkt 2 u.s.p.). Jeżeli sędzia
swoim postępowaniem niweczy to domniemanie, nie ma żadnych powodów –
podobnie jak przy zezwoleniu na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności sądowej
– aby immunitet sędziowski, mimo że jest głównym elementem kształtującym status
sędziego, miał stanowić przeszkodę w udzieleniu zezwolenia na zastosowanie
najbardziej drastycznego środka zapobiegawczego jakim jest tymczasowe
aresztowanie.
Podkreślenia wymaga również okoliczność, na co zwrócił uwagę Sąd Apelacyjny
– Sąd Dyscyplinarny, że więzienna służba zdrowia posiada specjalistyczne oddziały
szpitalne z całodobową opieką lekarską (pismo Biura Służby Zdrowia Centralnego
Zarządu Służby Więziennej, k. 235 akt sprawy), co pozwala na stwierdzenie, że w
odniesieniu do oskarżonego sędziego, zważywszy na jego stan zdrowia wskazany w
opinii Akademii Medycznej w B., nie zachodzi negatywna przesłanka stosowania
tymczasowego aresztowania, o której mowa w art. 259 § 1 k.p.k.
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny utrzymał w
mocy zaskarżoną uchwałę.