I UK 272/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:03-04-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I PK 213/02 I PKN 76/99 III CKN 875/99 CII 189/37 I CKN 999/98 IC 1437/31 II CR 155/74 II CR 331/74 II PZ 48/05 III CKN 416/98 III CKN 461/99 III CKN 76/99 IV PZ 32/83 V KN 1057/00
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I UK 272/11
POSTANOWIENIE
Dnia 26 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Beata Gudowska
w sprawie z odwołania W. P.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi
o świadczenie rehabilitacyjne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 26 stycznia 2012 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 21 grudnia 2010 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
2. przyznaje adw. R. N. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia) tytułem
nieopłaconej pomocy prawnej w postępowaniu przed Sądem
Najwyższym.
UZASADNIENIE
W skardze kasacyjnej od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 21 grudnia 2010
r., oddalającego jego apelację od wyroku Sądu Rejonowego Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 lipca 2010 r., wnioskodawca W. P. powtórzył
apelacyjny zarzut nieważności postępowania przed Sądem pierwszej instancji.
Przytaczając w ramach podstaw skargi naruszenie art. 386 § 2 k.p.c., podniósł że
Sąd Apelacyjny nie orzekł o uchyleniu wyroku Sądu Rejonowego i zniesieniu
2
postępowania przed tym Sądem, bezpodstawnie przyjmując, że odmowa
odroczenia rozprawy w dniu 15 lipca 2010 r. nie naruszała art. 214 § 1 i art. 2411
k.p.c. i nie prowadziła do nieważności postępowania (art. 379 pkt 5 k.p.c.). Wniosek
o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania uzasadnił właśnie tym, że w sprawie
zachodzi nieważność postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania na podstawie
przesłanek przewidzianych w art. 3989
§ 1 pkt 1-4 k.p.c., jeżeli skarżący wykaże w
sprawie istotne zagadnienie prawne, potrzebę wykładni przepisów prawnych
budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie
sądów, że zachodzi nieważność postępowania lub że skarga kasacyjna jest
oczywiście uzasadniona.
W uzasadnieniu zarzutu nieważności skarżący wykazywał, że rozprawa, po
której zapadł wyrok nie została odroczona, mimo wniosku o to obecnego na niej
profesjonalnego pełnomocnika ubezpieczonego, uzasadnionego wolą jego
mocodawcy osobistego uczestniczenia w czynnościach sądowych. Sąd drugiej
instancji stwierdził, że w dniu posiedzenia Sądu Rejonowego ubezpieczony nie
przedstawił właściwego usprawiedliwienia nieobecności.
W związku z tym trzeba przypomnieć, że w utrwalonym orzecznictwie Sądu
Najwyższego nieważność postępowania wskutek pozbawienia strony możności
obrony swych praw zachodzi wówczas, gdy strona, wbrew swej woli, została
faktycznie pozbawiona możności działania. Ten przejaw nieważności występuje
wówczas, gdy na skutek wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej strona
nie mogła brać i rzeczywiście nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej
części. Ocena, czy doszło do pozbawienia strony możności obrony swych praw,
dokonywana jest przy tym na podstawie konkretnych okoliczności sprawy (por.
wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 1974 r., II CR 155/74, OSPiKA 1975, nr
3, poz. 66, z dnia 10 lipca 1974 r., II CR 331/74, OSN 1975 nr 5, poz. 84, z dnia
10 maja 2000 r., III CKN 416/98, OSNC 2000 nr 12, poz. 220, z dnia 10 stycznia
2001 r., I CKN 999/98, niepublikowany, z dnia 18 października 2001 r., IV CKN
3
478/00, niepublikowany, z dnia 13 czerwca 2002 r., V KN 1057/00, niepublikowany,
z dnia 27 lutego 2002 r., III CKN 875/99, OSNC 2003, nr 2, poz. 25, lub
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2002 r., III CKN 461/99,
niepublikowane).
W sprawie objętej skargą nie może być mowy o pozbawieniu skarżącego
możności działania. Przyczyną nieważności we wskazywanym wypadku jest
okoliczność, że wskutek wadliwości procesowych sądu strona nie mogła
uczestniczyć w rozprawie bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku. Przez
stronę w rozumieniu tego przepisu należy jednak rozumieć nie tylko stronę
osobiście, ale także jej pełnomocnika (por. art. 86 k.p.c.). Strona powołująca się na
nieważność uczestniczyła w rozprawie, po której zapadł wyrok Sądu pierwszej
instancji przez swego pełnomocnika, którego pełnomocnictwo obejmowało z
samego prawa umocowanie do wszystkich łączących się ze sprawą czynności
procesowych (art. 91 k.p.c.) i którego czynności traktowane są, jak działania samej
strony (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1931 r., I.C. 1437/31,
OSP 1932 poz. 127, z dnia 8 czerwca 1937 r., C.II. 189/37, PS 1937 p. 507 i
postanowienia z dnia 22 marca 1999 r., III CKN 76/99, Radca Prawny 1999 nr 5,
s.145 i z dnia 12 marca 1999 r., I PKN 76/99, Radca Prawny 2000 nr 5, s.119 oraz
z dnia 5 sierpnia 1983 r. IV PZ 32/83, niepublikowane, postanowienie z dnia
20 grudnia 2005 r., II PZ 48/05, niepublikowane).
Ustanowienie pełnomocnika procesowego nie wyłącza wprawdzie
osobistego udziału strony w postępowaniu (por. art. 93 k.p.c.), lecz wpływa na
sposób dokonywania czynności procesowych, przy których dokonywaniu o
pozbawieniu strony możności obrony swych praw można twierdzić tylko wówczas,
gdy osobisty udział strony w rozprawie jest niezbędny (tylko na zarządzenie sądu)
w celu dokładniejszego wyjaśnienia stanu sprawy. Bez takiego zarządzenia
osobisty udział strony w rozprawie powinien być uzasadniony szczególnymi
okolicznościami, dotyczącymi dokonania czynności, których nie może podjąć
pełnomocnik (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 sierpnia 2003 r., I PK 213/02,
OSNP 2004 nr 17, poz. 295. Skarżący takich okoliczności nie wskazał, a wówczas
fakt, że nieobecność strony wywołana jest nadzwyczajnym wydarzeniem lub znaną
4
sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć (art. 214 § 1 k.p.c.) nie
uzasadnia odroczenia rozprawy.
W konsekwencji, nie stwierdzając przyczyny nieważności postępowania jako
przesłanki określonej w art. 3989
§ 1 pkt 3 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł, jak w
sentencji (art. 3989
§ 2 k.p.c.), zasądzając z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej na rzecz pełnomocnika skarżącej stosowne wynagrodzenie (§ 19
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze
zm.).
POSTANOWIENIE
Dnia 26 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Beata Gudowska
w sprawie z odwołania W. P.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi
o świadczenie rehabilitacyjne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 26 stycznia 2012 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 21 grudnia 2010 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
2. przyznaje adw. R. N. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia) tytułem
nieopłaconej pomocy prawnej w postępowaniu przed Sądem
Najwyższym.
UZASADNIENIE
W skardze kasacyjnej od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 21 grudnia 2010
r., oddalającego jego apelację od wyroku Sądu Rejonowego Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 lipca 2010 r., wnioskodawca W. P. powtórzył
apelacyjny zarzut nieważności postępowania przed Sądem pierwszej instancji.
Przytaczając w ramach podstaw skargi naruszenie art. 386 § 2 k.p.c., podniósł że
Sąd Apelacyjny nie orzekł o uchyleniu wyroku Sądu Rejonowego i zniesieniu
2
postępowania przed tym Sądem, bezpodstawnie przyjmując, że odmowa
odroczenia rozprawy w dniu 15 lipca 2010 r. nie naruszała art. 214 § 1 i art. 2411
k.p.c. i nie prowadziła do nieważności postępowania (art. 379 pkt 5 k.p.c.). Wniosek
o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania uzasadnił właśnie tym, że w sprawie
zachodzi nieważność postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania na podstawie
przesłanek przewidzianych w art. 3989
§ 1 pkt 1-4 k.p.c., jeżeli skarżący wykaże w
sprawie istotne zagadnienie prawne, potrzebę wykładni przepisów prawnych
budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie
sądów, że zachodzi nieważność postępowania lub że skarga kasacyjna jest
oczywiście uzasadniona.
W uzasadnieniu zarzutu nieważności skarżący wykazywał, że rozprawa, po
której zapadł wyrok nie została odroczona, mimo wniosku o to obecnego na niej
profesjonalnego pełnomocnika ubezpieczonego, uzasadnionego wolą jego
mocodawcy osobistego uczestniczenia w czynnościach sądowych. Sąd drugiej
instancji stwierdził, że w dniu posiedzenia Sądu Rejonowego ubezpieczony nie
przedstawił właściwego usprawiedliwienia nieobecności.
W związku z tym trzeba przypomnieć, że w utrwalonym orzecznictwie Sądu
Najwyższego nieważność postępowania wskutek pozbawienia strony możności
obrony swych praw zachodzi wówczas, gdy strona, wbrew swej woli, została
faktycznie pozbawiona możności działania. Ten przejaw nieważności występuje
wówczas, gdy na skutek wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej strona
nie mogła brać i rzeczywiście nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej
części. Ocena, czy doszło do pozbawienia strony możności obrony swych praw,
dokonywana jest przy tym na podstawie konkretnych okoliczności sprawy (por.
wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 1974 r., II CR 155/74, OSPiKA 1975, nr
3, poz. 66, z dnia 10 lipca 1974 r., II CR 331/74, OSN 1975 nr 5, poz. 84, z dnia
10 maja 2000 r., III CKN 416/98, OSNC 2000 nr 12, poz. 220, z dnia 10 stycznia
2001 r., I CKN 999/98, niepublikowany, z dnia 18 października 2001 r., IV CKN
3
478/00, niepublikowany, z dnia 13 czerwca 2002 r., V KN 1057/00, niepublikowany,
z dnia 27 lutego 2002 r., III CKN 875/99, OSNC 2003, nr 2, poz. 25, lub
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2002 r., III CKN 461/99,
niepublikowane).
W sprawie objętej skargą nie może być mowy o pozbawieniu skarżącego
możności działania. Przyczyną nieważności we wskazywanym wypadku jest
okoliczność, że wskutek wadliwości procesowych sądu strona nie mogła
uczestniczyć w rozprawie bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku. Przez
stronę w rozumieniu tego przepisu należy jednak rozumieć nie tylko stronę
osobiście, ale także jej pełnomocnika (por. art. 86 k.p.c.). Strona powołująca się na
nieważność uczestniczyła w rozprawie, po której zapadł wyrok Sądu pierwszej
instancji przez swego pełnomocnika, którego pełnomocnictwo obejmowało z
samego prawa umocowanie do wszystkich łączących się ze sprawą czynności
procesowych (art. 91 k.p.c.) i którego czynności traktowane są, jak działania samej
strony (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1931 r., I.C. 1437/31,
OSP 1932 poz. 127, z dnia 8 czerwca 1937 r., C.II. 189/37, PS 1937 p. 507 i
postanowienia z dnia 22 marca 1999 r., III CKN 76/99, Radca Prawny 1999 nr 5,
s.145 i z dnia 12 marca 1999 r., I PKN 76/99, Radca Prawny 2000 nr 5, s.119 oraz
z dnia 5 sierpnia 1983 r. IV PZ 32/83, niepublikowane, postanowienie z dnia
20 grudnia 2005 r., II PZ 48/05, niepublikowane).
Ustanowienie pełnomocnika procesowego nie wyłącza wprawdzie
osobistego udziału strony w postępowaniu (por. art. 93 k.p.c.), lecz wpływa na
sposób dokonywania czynności procesowych, przy których dokonywaniu o
pozbawieniu strony możności obrony swych praw można twierdzić tylko wówczas,
gdy osobisty udział strony w rozprawie jest niezbędny (tylko na zarządzenie sądu)
w celu dokładniejszego wyjaśnienia stanu sprawy. Bez takiego zarządzenia
osobisty udział strony w rozprawie powinien być uzasadniony szczególnymi
okolicznościami, dotyczącymi dokonania czynności, których nie może podjąć
pełnomocnik (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 sierpnia 2003 r., I PK 213/02,
OSNP 2004 nr 17, poz. 295. Skarżący takich okoliczności nie wskazał, a wówczas
fakt, że nieobecność strony wywołana jest nadzwyczajnym wydarzeniem lub znaną
4
sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć (art. 214 § 1 k.p.c.) nie
uzasadnia odroczenia rozprawy.
W konsekwencji, nie stwierdzając przyczyny nieważności postępowania jako
przesłanki określonej w art. 3989
§ 1 pkt 3 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł, jak w
sentencji (art. 3989
§ 2 k.p.c.), zasądzając z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej na rzecz pełnomocnika skarżącej stosowne wynagrodzenie (§ 19
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze
zm.).