Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 109/11
POSTANOWIENIE
Dnia 8 lutego 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Kwaśniewski
w sprawie z powództwa Piotra D.
przeciwko Województwu X.,Skarbowi Państwa – Naczelnikowi Pierwszego Urzędu
Skarbowego w W. i Naczelnikowi Urzędu Skarbowego W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 lutego 2012 r.,
zażalenia pozwanego Skarbu Państwa – Naczelnika Pierwszego Urzędu
Skarbowego w W. i Naczelnika Urzędu Skarbowego W. na postanowienie w
przedmiocie kosztów zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 29 kwietnia 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2011 r. Sąd Apelacyjny w sprawie z
powództwa Piotra D. przeciwko Województwu X. oraz Skarbowi Państwa
reprezentowanemu przez Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w W. i
Naczelnika Urzędu Skarbowego W. o zapłatę na skutek apelacji wniesionej przez
powoda od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 9 listopada 2010 r. umorzył
postępowanie apelacyjne w zakresie w jakim powód cofnął apelację, W pozostałej
części zmienił zaskarżony wyrok oraz zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz
powoda dalszą kwotę 7.200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania przed Sądem
I instancji, w dalszej części zakresie oddalił apelację oraz zasądził solidarnie od
pozwanych na rzecz powoda kwotę 7.313 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
apelacyjnego.
Sąd Apelacyjny orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie
art. 100 zdanie 2 k.p.c. wskazując na zakres pierwotnie wniesionej apelacji oraz, że
cofnięcie apelacji przez powoda spowodowane było spełnieniem świadczenia przez
jednego z dłużników solidarnych, więc na potrzeby orzeczenia o kosztach procesu
powinien on być traktowany jako wygrywający proces w tym zakresie.
W pozostałym zakresie apelacja została uwzględniona częściowo. Sąd
Apelacyjnych przyjął, że w postępowaniu apelacyjnym powód uległ pozwanym
jedynie w nieznacznej części, co uzasadnia zastosowanie zdania drugiego art. 100
k.p.c. i włożenie na pozwanych solidarnie obowiązku zwrotu na rzecz powoda
wszystkich kosztów postępowania apelacyjnego.
Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Naczelnika Pierwszego
Urzędu Skarbowego w W. i Naczelnika Urzędu Skarbowego W. zaskarżył
postanowienie o kosztach procesu w zakresie, w jakim pozwany Skarb Państwa
został obciążony obowiązkiem zwrotu na rzecz powoda kosztów postępowania
apelacyjnego solidarnie z pozwanym Województwem X. wnosząc o zmianę
zaskarżonego postanowienia i zasądzenie od powoda na rzecz Skarbu Państwa –
Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów postępowania apelacyjnego
według norm przepisanych oraz o zasądzenie od powoda na rzecz Skarbu Państwa
– Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów postępowania zażaleniowego
według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i
3
przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i
orzeczenia o kosztach postępowania zażaleniowego. Pozwany Skarb Państwa
zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie:
a) art. 1262
§1 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 378 § 1 k.p.c. w wyniku
uwzględnienia w ramach orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego
ustalenia dotyczącego odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa,
wynikającego z cofniętej apelacji, której nadanie biegu warunkowane było
uprzednim opłaceniem środka odwoławczego, względnie zwolnieniem powoda
z obowiązku uiszczenia opłaty stosunkowej;
b) art. 391 § 2 k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie i umorzenie postępowania
apelacyjnego przez Sąd Apelacyjny, w sytuacji gdy do cofnięcia apelacji doszło
przed sądem pierwszej instancji;
c) art. 98 § 1 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. przez ich niezastosowanie i obciążenie
pozwanego Skarbu Państwa zwrotem kosztów postępowania apelacyjnego na
rzecz powoda, pomimo oddalenia w stosunku do pozwanego w całości
apelacji, której bieg ostatecznie nadano;
d) art. 100 zdanie 2 k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że
w postępowaniu apelacyjnym powód uległ pozwanemu Skarbowi Państwa
w nieznacznej części żądania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Powód wnosząc apelację od wyroku Sądu Okręgowego i zaskarżając ten
wyrok również w stosunku do Skarbu Państwa, wobec którego powództwo zostało
oddalone w całości, złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie
opłaty od apelacji (k. 657 i nast.). Następnie został wezwany do uzupełnienia
braków formalnych wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych (k. 666 – 667 i k.
674). Zamiast uzupełnienia braków formalnych wniosku o zwolnienie od kosztów
sądowych powód złożył pismo procesowe, w którym ograniczył apelację,
zaskarżając wyrok Sądu I instancji w zakresie, w jakim zostało oddalone
powództwo w stosunku do pozwanych solidarnie w zakresie odsetek ustawowych
od kwoty 246.289,20 zł za okres od dnia 19 maja 2007 r. do dnia 23 września 2008
r. oraz w części dotyczącej zasądzenia na rzecz powoda zwrotu kosztów
4
zastępstwa procesowego jedynie w wysokości stawki minimalnej i w zakresie
zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kwoty 7.200 zł z
tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, a także cofnął wniosek
o zwolnienie od kosztów sądowych uiszczając opłatę sądową od apelacji
w obliczoną w stosunku do zmodyfikowanego zakresu zaskarżenia (k. 675 i nast.).
Cofnięcie apelacji powód uzasadnił zaspokojeniem roszczeń jego przez jednego
z dłużników solidarnych, tj. przez Województwo X. Sąd Okręgowy w następstwie
powyższych czynności umorzył postępowanie wywołane wnioskiem powoda o
zwolnienie od kosztów sądowych od apelacji w jej pierwotnym kształcie (k. 678).
Co do zasady stronę cofającą środek zaskarżenia uznaje się za
przegrywającą sprawę (postanowienie SN z dnia 20 kwietnia 2011 r., sygn. akt I CZ
22/11, nie publ.; postanowienie SN z dnia 9 czerwca 2000 r., sygn. akt I PKN 97/00,
OSNP 2002, nr 1, poz. 14). Jednakże jeśli – jak w niniejszej sprawie – cofnięcie
wynikało z zaspokojenia przez przeciwnika interesów skarżącego, a wniesienie
środka zaskarżenia było niezbędne do dochodzenia praw lub obrony skarżącego,
to obowiązek zwrotu kosztów może nie obciążać strony cofającej ten środek, lecz
ciążyć na stronie przeciwnej (zob.: postanowienie SN z dnia 11 grudnia 2009 r.,
sygn. akt V CZ 58/09, nie publ.; postanowienie SN z dnia 8 lutego 2001 r., sygn. akt
II UKN 14/01, OSNP 2002, nr 20, poz. 504). Zgodnie z art. 1262
§ 1 k.p.c. sąd nie
podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona
należna opłata. Uiszczenie tej opłaty powinno nastąpić przy wniesieniu do sądu
pisma podlegającego opłacie, chyba że strona została zwolniona od kosztów
sądowych przed wytoczeniem sprawy lub wnosiła we wnoszonym piśmie
procesowym o przyznanie jej zwolnienia od kosztów sądowych. W związku z tym,
że powód złożył w apelacji wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie
opłaty od apelacji, nie można uznać, że wniesienie apelacji było nieskuteczne i nie
można było nadać jej biegu. Stąd nie znajdowała w niniejszej sprawie zastosowania
norma prawna wynikająca z art. 1262
§ 1 k.p.c. Dopiero działania jednego
z dłużników solidarnych doprowadziły do konieczności modyfikacji skutecznie
wniesionej apelacji. Nie można tez uznać, że Sąd Apelacyjny orzekł wbrew treści
art. 378 § 1 k.p.c. Sąd II instancji nie przekroczył granic apelacji, gdyż orzekł
5
jedynie o żądaniu zasądzenia odsetek ustawowych od kwoty 246.289,20 zł za
okres od dnia 19 maja 2007 r. do dnia 23 września 2008 r.
Rację ma skarżący, że skoro cofnięcie apelacji nastąpiło przed Sądem
I instancji, to postępowanie powinien był umorzyć Sąd Okręgowy (art. 391 § 2
zdanie 2 k.p.c.), ale z uwagi na przyczynę cofnięcia apelacji nie można zasadnie
twierdzić, że gdyby postanowienie umarzające postępowanie w części było wydane
prawidłowo, to pozwany Skarb Państwa nie zostałby w ogóle obciążony kosztami
postępowania apelacyjnego.
Niezależnie od tego, że apelacja powoda w ostatecznym jej kształcie po
dokonanym cofnięciu obejmowała granicami zaskarżenia – poza kosztami procesu
– jedynie oddalone przez Sąd Okręgowy powództwo w stosunku do obydwu
pozwanych w zakresie odsetek ustawowych od kwoty 246.289,20 zł za okres od
dnia 19 maja 2007 r. do dnia 23 września 2008 r., a Sąd Apelacyjny wyrokiem
z dnia 29 kwietnia 2011 r. zasądził wyżej wskazane odsetki na rzecz powoda
wyłącznie od pozwanego Województwa X. oddalając apelację w pozostałym
zakresie (tj. wobec pozwanego Skarbu Państwa z uwagi na brak wezwania do
zapłaty), nie jest błędne stanowisko Sądu Apelacyjnego, wedle którego powód uległ
pozwanym jedynie w nieznacznej części, co uzasadniało zastosowanie zdania
drugiego art. 100 k.p.c. i obciążenie pozwanych solidarnie obowiązkiem zwrotu na
rzecz powoda wszystkich kosztów postępowania apelacyjnego. Odpowiedzialność
pozwanych w niniejszej sprawie jest odpowiedzialnością solidarną, zaś na
podstawie art. 105 § 2 k.p.c. na współuczestników sporu odpowiadających
solidarnie co do istoty sprawy sąd wkłada solidarny obowiązek zwrotu kosztów (por.
także postanowienie SN z dnia 4 lutego 1966 r., sygn. akt II PZ 5/66, OSNC 1966,
nr 7 – 8, poz. 137). Sąd II instancji oddalił apelację tylko w zakresie odsetek
ustawowych od kwoty 246.289,20 zł za okres od dnia 19 maja 2007 r. do dnia 23
września 2008 r., co jest znikomą częścią żądania zgłoszonego przez powoda w
pozwie, a następnie w apelacji, która dopiero po zaspokojeniu roszczeń powoda
została zmodyfikowana. Prowadzi to do wniosku, że Sąd Apelacyjny rozstrzygając
o kosztach postępowania apelacyjnego nie naruszył zasady odpowiedzialności za
wynik procesu i tym samym nie uchybił normom prawnym uregulowanym w art. 98
§ 1 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. oraz art. 100 zdanie 2 k.p.c.
6
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 39814
w zw.
z art. 3941
§ 3 k.p.c.