Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PZ 33/11
POSTANOWIENIE
Dnia 2 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący)
SSN Józef Iwulski
SSA Maciej Piankowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M. K.
przeciwko Przedsiębiorstwu Komunikacji Samochodowej w O.
o odszkodowanie za niezasadne wypowiedzenie umowy o pracę i odprawę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 2 marca 2012 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie zawarte w punkcie IV w wyroku Sądu
Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 27 września 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie w części dotyczącej
rozstrzygnięcia o kosztach sądowych poniesionych przez stronę
pozwaną w postępowaniu apelacyjnym i w tym zakresie sprawę
przekazuje Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
Postanowieniem zawartym w punkcie IV wyroku z dnia 27 września 2011 r.
Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił punkt IV wyroku
Sądu Rejonowego z dnia 30 maja 2011 r. i zniósł wzajemnie koszty zastępstwa
procesowego za obie instancje, a ponadto w punkcie V nakazał pobrać z
2
zasądzonego roszczenia na rzecz M. K. kwotę 2.746 zł na rzecz Skarbu Państwa -
Sądu Rejonowego.
Na podstawie art. 100 k.p.c. Sąd zniósł wzajemnie między stronami koszty
zastępstwa procesowego z uwagi na uwzględnienie żądań każdej ze stron w 50%.
Uzasadniając powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy wyjaśnił, że apelacja
pozwanego Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej okazała się uzasadniona
w części dotyczącej odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia
umowy o pracę, a zatem w zakresie obejmującym punkt I wyroku Sądu
Rejonowego, który dotyczył zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki kwoty
54.928 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 16 lipca 2010 r. do dnia zapłaty. Sąd
Okręgowy oddalił apelację pozwanego odnośnie do punktu II wyroku Sądu
Rejonowego, a zatem w części, w jakiej zasądzono od pozwanego na rzecz
powódki kwotę 54.928 zł tytułem odprawy pieniężnej za utratę pracy z ustawowymi
odsetkami od dnia 6 listopada 2010 r. do dnia zapłaty.
Sąd Okręgowy wyjaśnił, że na podstawie art. 100 k.p.c. zniósł wzajemnie
między stronami koszty zastępstwa procesowego z uwagi na uwzględnienie żądań
każdej ze stron w 50%.
O zwrocie opłaty od pozwu Sąd ten orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 i art.
35 ust. 1 i art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (Dz.U. z 2010 r. nr 90) i pobrał ją po połowie od każdej ze
stron.
W zażaleniu pozwany zaskarżył postanowienie zawarte w punkcie IV wyroku
Sądu Okręgowego w części to jest w zakresie w jakim Sąd II instancji nie orzekł o
kosztach procesu za postępowanie apelacyjne w zakresie, w jakim nie zostały
zasądzone na jego rzecz koszty opłaty od apelacji w wysokości 50%, bowiem w
50% pozwany wygrał cały proces.
Pozwany wniósł o zmianę punktu IV zaskarżonego postanowienia poprzez
zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kwoty 2.746 zł tytułem zwrotu kosztów
procesu przed Sądem II instancji (tytułem zwrotu połowy opłaty od apelacji) oraz
zasądzenie od powódki kosztów postępowania zażaleniowego wraz z kosztami
zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.
3
Pozwany zaskarżonemu postanowieniu (pkt IV wyroku) zarzucił naruszenie
art. 98 § 1 k.p.c. poprzez brak zasądzenia od powódki na rzecz pozwanego
kosztów procesu za postępowanie apelacyjne w wysokości 2.746 zł, a więc połowy
opłaty od apelacji uiszczonej przez pozwanego, skoro apelacja okazała się
skuteczna w 50%. Naruszenia tego przepisu przez brak uwzględnienia przez Sąd II
instancji, że pozwany w toku postępowania apelacyjnego poniósł w całości koszty
opłaty od apelacji, i za część w której apelacja okazała się skuteczna koszty te
powinien mieć zwrócone od powódki. Sąd pominął, że koszty opłaty za apelację
były kosztami celowego dochodzenia swych praw i celowej obrony przez
pozwanego.
Pozwany wyjaśnił, że Sąd II instancji swoje postanowienie o kosztach
ograniczył tylko do rozstrzygnięcia o kosztach zastępstwa procesowego, pomijając
tym samym fakt, że pozwany poniósł w niniejszej sprawie koszty opłaty od apelacji i
że pozwany wygrał ostatecznie całą sprawę w 50%. W związku z powyższym
zastosowanie powinien w niniejszej sprawie znaleźć przepis art. 98 § 1 k.p.c.,
kreujący zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, który nakłada na stronę
przegrywającą sprawę, obowiązek zwrotu przeciwnikowi na jego żądanie (a takie
żądanie zgłaszał pozwany w apelacji) koszty niezbędne do celowego dochodzenia
swych praw i celowej obrony. Wyrok Sądu II instancji w zakresie orzeczenia
kończącego postępowanie apelacyjne w postanowieniu o kosztach nie posiada
pełnego zakresu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania w sprawie, a więc nie
posiada treści jaką powinien mieć. Postanowienie o kosztach - przy obecnym
kształcie - jest krzywdzące dla pozwanego, albowiem pomimo, że wygrał on cały
proces w 50%, to okazuje się, że za postępowanie apelacyjne sam musiałby
ponieść ciężar procesu, a więc ponieść koszty większe niż 50%, co zaprzecza
stanowi faktycznemu i prawnemu niniejszej sprawy. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu
umotywował jedynie zasądzone przez siebie koszty zastępstwa procesowego i nie
wiadomo zatem dlaczego nie uwzględnił poniesionych przez pozwanego
pozostałych kosztów procesu, to jest opłaty od apelacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
4
Zażalenie jest uzasadnione i prowadzi do uchylenia zaskarżonego
postanowienia w punkcie IV wyroku, w części dotyczącej rozstrzygnięcia o
kosztach sądowych poniesionych przez pozwanego w postępowaniu apelacyjnym.
Ustawą z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego (Dz.U. Nr 69, poz. 592) wprowadzono zaskarżalność zażaleniem do
Sądu Najwyższego postanowień sądu drugiej instancji co do kosztów procesu,
które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Według art.
3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. zażalenie do Sądu Najwyższego służy na wydane przez sąd
drugiej instancji postanowienie w przedmiocie kosztów procesu poniesionych w
drugiej instancji.
Zgodnie z art. 108 § 1 zdanie 1 k.p.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym
orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Pojęcie kosztów procesu określone
zostało w art. 98 § 2 i 3 k.p.c. Z przepisu tego wynika, że do niezbędnych kosztów
procesu zalicza się poniesione przez stronę koszty sądowe oraz koszty związane z
udziałem w postępowaniu strony i wynagrodzenie jej pełnomocnika. Do takich
kosztów zaliczyć należy koszty wywołane czynnością procesową podjętą przez
stronę w celu obrony jej interesu. Należy wyjaśnić, że pod pojęciem kosztów
postępowania cywilnego należy rozumieć wszelkie koszty ponoszone przez
podmioty postępowania w związku z jego tokiem. Koszty postępowania cywilnego
obejmują: koszty sądowe, na które składają się opłaty sądowe (opłata i opłata
kancelaryjna) oraz podlegające zwrotowi wydatki sądowe; koszty mediacji; koszty
związane z udziałem strony występującej osobiście lub reprezentowanej przez
pełnomocnika niewykwalifikowanego, na które składają się poniesione przez nią
koszty sądowe; koszty przejazdów do sądu oraz równowartość zarobku utraconego
wskutek stawiennictwa w sądzie; koszty zastępstwa procesowego strony przez
pełnomocnika wykwalifikowanego, na które składają się jego wynagrodzenie i
poniesione wydatki.
W zaskarżonym postanowieniu ujętym w punkcie IV wyroku Sąd Okręgowy
zniósł wzajemnie między stronami koszty zastępstwa procesowego za obie
instancje. W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy nie wyjaśnił kwestii poniesienia
kosztów sądowych w postępowaniu apelacyjnym.
5
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 30 listopada 2011 r., III CZP 69/11 (Biul.
Sądu Najwyższego 2011 r., nr 11, poz. 9) wyraził pogląd, że w razie
nieuwzględnienia wniosku o przyznanie kosztów procesu w całości, zbędne jest
orzekanie o oddaleniu tego wniosku w pozostałej części. W uzasadnieniu
powyższej uchwały wskazano, że w praktyce sądowej – pod wpływem uchwały
Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 1972 r., III PZP 14/72 (OSNCP 1972, nr 12, poz.
215) – ukształtował się pogląd, że orzeczenie o kosztach procesu uwzględniające
tylko część żądanych kosztów i niezawierające rozstrzygnięcia o reszcie żądania
oznacza implicite oddalenie tego żądania w pozostałej. W konsekwencji tego
poglądu uznano dopuszczalność zażalenia na orzeczenie o kosztach skierowane
przeciwko rozstrzygnięciu, które nie zostało wysłowione w sentencji, a jego istnienie
wynika jedynie z domniemania.
Pozwany w apelacji zawarł wniosek o zwrot kosztów procesu, na które -
poza kosztami zastępstwa procesowego – składały się też koszty sądowe w postaci
opłaty od apelacji.
Sąd Okręgowy orzekł co do kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty
od pozwu. Brak uwzględnienia wniosku pozwanego o zwrot opłaty od apelacji
oznacza tym samym, że Sąd wniosek pozwanego w tym zakresie oddalił, ale
rozstrzygnięcie w tym zakresie nie zostało w żaden sposób uzasadnione, co
oznacza, że nieznane są motywy jakimi w tym zakresie kierował się Sąd drugiej
instancji, a tym samym zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli Sądu
Najwyższego.
Mając powyższe rozważania na względzie Sąd Najwyższy postanowił jak w
sentencji na podstawie art. 39815
zdanie pierwsze w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
oraz art. 39821
k.p.c. i art. 108 § 2 k.p.c.