IV CZ 160/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:17-01-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 160/11
POSTANOWIENIE
Dnia 10 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Produkcyjno - Handlowo - Usługowego
" L." Spółki z o.o. w B.
przeciwko K. P.
o uznanie umowy darowizny za bezskuteczną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 maja 2012 r.,
zażalenia strony powodowej
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie trzecim wyroku
Sądu Okręgowego
z dnia 29 września 2011 r.,
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem zawartym w pkt. III wyroku Sądu Okręgowego z dnia 29
września 2011 r. odstąpiono od obciążenia pozwanego obowiązkiem zwrotu
powodowi kosztów postępowania apelacyjnego. W ocenie tego Sądu za
zasadnością zastosowania art. 102 k.p.c. przemawiała tak sytuacja majątkowa
pozwanego (k. 81 - 83), jak też powstałe wątpliwości prawne, przemawiające za
uznaniem, że zaistniał szczególny wypadek uzasadniający odstąpienie od zasady
odpowiedzialności za wynik sprawy na tym etapie postępowania.
Powód zaskarżył zażaleniem powyższe postanowienie i wniósł o jego
zmianę poprzez obciążenie pozwanego kosztami zastępstwa procesowego powoda
za drugą instancję.
Żalący twierdził, że strona pozwana jest bez wątpienia stroną przegraną,
ponieważ zmiana rozstrzygnięcia objęła tylko i wyłącznie kwestię, która nie była
nawet przedmiotem wniosku powoda, a wydana w tej kwestii uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., sygn. akt III CZP 19/11, publ. OSNC 2011,
nr 12, poz. 132, świadczy o oczywistości zagadnienia i braku większych
wątpliwości. Nadto żalący wywodzi, że sytuacja materialna pozwanego
„nie wygląda na patową", a nie jest bez znaczenia wkład pracy i podjęte starania
poczynione przez pełnomocnika powoda na tym etapie postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
nie obciążać kosztami strony przegrywającej. Przywołany przepis, realizujący
zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami
procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić
przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) (tzw. zasada
odpowiedzialności za wynik procesu).
3
Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania
„wypadków szczególnie uzasadnionych", co należy podkreślić, pozostawia sądowi
swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji
życiowej strony, stanowią podstawę do nieobciążania jej kosztami procesu
(por. postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl,
postanowienia 11 lutego 2010 r., sygn. akt I CZ 111/09, niepubl.). Ze względu
jednak na fakt, że przepis art. 102 k.p.c. jest przepisem szczególnym w stosunku
do art. 98 § 1 k.p.c. w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się,
iż obowiązkiem sądu drugiej instancji jest wskazanie w uzasadnieniu
rozstrzygnięcia, w przedmiocie nieobciążenia strony kosztami procesu, okoliczności
mających w jego ocenie stanowić „wypadek szczególnie uzasadniony"
w rozumieniu art. 102 k.p.c. (por. postanowienie SN z dnia 10 grudnia 2009, III CZ
47/09, niepubl.). Brak bowiem przywołania w uzasadnieniu orzeczenia okoliczności
stanowiących, w ocenie Sądu drugiej instancji, podstawę do nieobciążania strony
kosztami postępowania (art. 102 k.p.c.) uniemożliwia Sądowi Najwyższemu
dokonanie kontroli takiego postanowienia w oparciu o przepis art. 3941
§ 1 pkt 2
k.p.c., a tym samym stanowi naruszenie dyspozycji art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art.
391 § 1 k.p.c.
W rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy, odstępując na podstawie art. 102
k.p.c. od obciążania pozwanego kosztami procesu, przywołał w uzasadnieniu
wyroku z dnia 29 września 2011 roku okoliczności mające w jego ocenie
przemawiać za zasadnością przyjętego rozstrzygnięcia, czyniąc tym samym zadość
wskazanemu powyżej wymogowi formalnemu postanowienia rozstrzygającego w
tym przedmiocie.
Nie ma również podstaw, wbrew stanowisku żalącego, do zakwestionowania
przez Sąd Najwyższy merytorycznej zasadności wydanego przez Sąd drugiej
instancji rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Przytoczona bowiem w zażaleniu
argumentacja, negująca m.in. ustalenia Sądu Okręgowego w przedmiocie sytuacji
majątkowej pozwanego, nie została wsparta żadnymi dowodami mającymi
przemawiać za jej zasadnością i w istocie stanowi jedynie polemikę żalącego
z motywami przywołanymi w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 września 2011 roku
4
w odniesieniu do rozstrzygnięcia o kosztach procesu, niewystarczającą do uznania
za zasadny podniesionego w zażaleniu zarzutu naruszenia art. 102 k.p.c.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
w związku z art. 3941
k.p.c. postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 10 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Produkcyjno - Handlowo - Usługowego
" L." Spółki z o.o. w B.
przeciwko K. P.
o uznanie umowy darowizny za bezskuteczną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 maja 2012 r.,
zażalenia strony powodowej
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie trzecim wyroku
Sądu Okręgowego
z dnia 29 września 2011 r.,
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem zawartym w pkt. III wyroku Sądu Okręgowego z dnia 29
września 2011 r. odstąpiono od obciążenia pozwanego obowiązkiem zwrotu
powodowi kosztów postępowania apelacyjnego. W ocenie tego Sądu za
zasadnością zastosowania art. 102 k.p.c. przemawiała tak sytuacja majątkowa
pozwanego (k. 81 - 83), jak też powstałe wątpliwości prawne, przemawiające za
uznaniem, że zaistniał szczególny wypadek uzasadniający odstąpienie od zasady
odpowiedzialności za wynik sprawy na tym etapie postępowania.
Powód zaskarżył zażaleniem powyższe postanowienie i wniósł o jego
zmianę poprzez obciążenie pozwanego kosztami zastępstwa procesowego powoda
za drugą instancję.
Żalący twierdził, że strona pozwana jest bez wątpienia stroną przegraną,
ponieważ zmiana rozstrzygnięcia objęła tylko i wyłącznie kwestię, która nie była
nawet przedmiotem wniosku powoda, a wydana w tej kwestii uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., sygn. akt III CZP 19/11, publ. OSNC 2011,
nr 12, poz. 132, świadczy o oczywistości zagadnienia i braku większych
wątpliwości. Nadto żalący wywodzi, że sytuacja materialna pozwanego
„nie wygląda na patową", a nie jest bez znaczenia wkład pracy i podjęte starania
poczynione przez pełnomocnika powoda na tym etapie postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
nie obciążać kosztami strony przegrywającej. Przywołany przepis, realizujący
zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami
procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić
przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) (tzw. zasada
odpowiedzialności za wynik procesu).
3
Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania
„wypadków szczególnie uzasadnionych", co należy podkreślić, pozostawia sądowi
swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji
życiowej strony, stanowią podstawę do nieobciążania jej kosztami procesu
(por. postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl,
postanowienia 11 lutego 2010 r., sygn. akt I CZ 111/09, niepubl.). Ze względu
jednak na fakt, że przepis art. 102 k.p.c. jest przepisem szczególnym w stosunku
do art. 98 § 1 k.p.c. w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się,
iż obowiązkiem sądu drugiej instancji jest wskazanie w uzasadnieniu
rozstrzygnięcia, w przedmiocie nieobciążenia strony kosztami procesu, okoliczności
mających w jego ocenie stanowić „wypadek szczególnie uzasadniony"
w rozumieniu art. 102 k.p.c. (por. postanowienie SN z dnia 10 grudnia 2009, III CZ
47/09, niepubl.). Brak bowiem przywołania w uzasadnieniu orzeczenia okoliczności
stanowiących, w ocenie Sądu drugiej instancji, podstawę do nieobciążania strony
kosztami postępowania (art. 102 k.p.c.) uniemożliwia Sądowi Najwyższemu
dokonanie kontroli takiego postanowienia w oparciu o przepis art. 3941
§ 1 pkt 2
k.p.c., a tym samym stanowi naruszenie dyspozycji art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art.
391 § 1 k.p.c.
W rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy, odstępując na podstawie art. 102
k.p.c. od obciążania pozwanego kosztami procesu, przywołał w uzasadnieniu
wyroku z dnia 29 września 2011 roku okoliczności mające w jego ocenie
przemawiać za zasadnością przyjętego rozstrzygnięcia, czyniąc tym samym zadość
wskazanemu powyżej wymogowi formalnemu postanowienia rozstrzygającego w
tym przedmiocie.
Nie ma również podstaw, wbrew stanowisku żalącego, do zakwestionowania
przez Sąd Najwyższy merytorycznej zasadności wydanego przez Sąd drugiej
instancji rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Przytoczona bowiem w zażaleniu
argumentacja, negująca m.in. ustalenia Sądu Okręgowego w przedmiocie sytuacji
majątkowej pozwanego, nie została wsparta żadnymi dowodami mającymi
przemawiać za jej zasadnością i w istocie stanowi jedynie polemikę żalącego
z motywami przywołanymi w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 września 2011 roku
4
w odniesieniu do rozstrzygnięcia o kosztach procesu, niewystarczającą do uznania
za zasadny podniesionego w zażaleniu zarzutu naruszenia art. 102 k.p.c.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
w związku z art. 3941
k.p.c. postanowił jak w sentencji.