V CNP 63/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:17-01-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CNP 63/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Wojciech Katner
SSN Anna Kozłowska
w sprawie ze skargi Polskiego Towarzystwa Ubezpieczeń Spółki Akcyjnej w W.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego
w G.
z dnia 1 grudnia 2010 r., w sprawie z powództwa C. F. i M. F.
przeciwko Polskiemu Towarzystwu Ubezpieczeń Spółce Akcyjnej w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 9 maja 2012 r.,
1) stwierdza, że wyrok Sądu Okręgowego w G. z dnia 1
grudnia 2010 r. w części zasądzającej od pozwanego na
rzecz powodów kwotę 5 132,85 zł z odsetkami jest
niezgodny z prawem;
2) odrzuca skargę w części pozostałej;
3) zasądza od C. F. i M. F. na rzecz Polskiego Towarzystwa
Ubezpieczeń S.A. kwotę 895 zł (osiemset
dziewięćdziesiąt pięć) tytułem zwrotu kosztów
postępowania skargowego.
Uzasadnienie
2
W postępowaniu przed Sądem Rejonowym powodowie C. F. i M. F. wnieśli o
zasądzenie od pozwanego Polskiego Towarzystwa Ubezpieczeń S.A. kwoty
6 032,07 zł z odsetkami od dnia 14 października 2008 r. i kosztami procesu tytułem
odszkodowania ubezpieczeniowego będącego następstwem wypadku
komunikacyjnego z dnia 3 września 2008 r., zawinionego przez kierowcę, który
ubezpieczył swoja odpowiedzialność cywilną u pozwanego ubezpieczyciela.
Pozwany w odpowiedzi na pozew uznał powództwo do kwoty 5 132,85 zł,
którą przekazał powodom przelewem z dnia 14 maja 2010 r.
Powodowie potwierdzili wpłatę pismem z dnia 25 maja 2010 r., ograniczając
powództwo do kwoty 899,22 zł.
Wyrokiem z dnia 16 lipca 2010 r. Sąd Rejonowy zasądził od strony pozwanej
na rzecz powodów odsetki od kwoty 5 132,85 zł za okres od 14 października 2008
r. do dnia 10 maja 2010 r., oddalił powództwo w części pozostałej i orzekł o
kosztach procesu.
W apelacji powodowie zaskarżyli ten wyrok w części oddalającej powództwo
o zapłatę 899,22 zł zarzucając, że udokumentowali szkodę komunikacyjną
w wysokości podanej w pozwie.
Wyrokiem z dnia 1 grudnia 2010 r. Sąd Okręgowy w G. zmienił zaskarżony
wyrok w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę
6 032,07 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 14 października 2008 r. oraz orzekł o
kosztach procesu za I i II instancję.
Sąd odwoławczy stwierdził, że dokonana zmiana zaskarżonego wyroku
wynikała z aprobaty wysokości szkody wykazanej przez powodów.
Wyrok ten był prawomocny i nie podlegał zaskarżeniu.
Pozwany ubezpieczyciel złożył skargę przewidzianą w art. 4241
k.p.c.,
wnosząc o stwierdzenie, że wyrok Sądu Okręgowego z dnia 1 grudnia 2010 r.
w części zasądzającej od pozwanego na rzecz powodów kwotę 5 132,85 zł
z odsetkami od dnia 14 października 2008 r. oraz w części zasądzającej kwotę
3
407,94 zł tytułem kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego jest niezgodny
z prawem.
Wyrok ten w części zaskarżonej rażąco narusza – zdaniem skarżącego –
art. 378 k.p.c., gdyż rozstrzyga poza granice apelacji oraz art. 98 § 1 k.p.c.,
ponieważ nie uwzględnia faktu oddalenia powództwa w znacznej części.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżący zasadnie powołał się na oczywiste i rażące naruszenie przez Sąd
Okręgowy art. 378 § 1 k.p.c., ponieważ przedmiotem zaskarżenia apelacyjnego
było tylko oddalenie powództwa o zapłatę 899,22 zł (6 032,07 zł – 5 132,85 zł).
Wiąże się to z ogólną procesową zasadą, że sąd nie może wyrokować co do
przedmiotu nieobjętego żądaniem ani wyrokować ponad żądanie (art. 321 k.p.c.).
Należy też podkreślić, że wyrok w kwestionowanej części rażąco naruszył
inne ustawowe przepisy. Wyrok Sądu Rejonowego z dnia 16 lipca 2010 r. był już
prawomocny w części rozstrzygającej o żądaniu zapłaty kwoty 5 132,85 zł
z odsetkami od dnia 14 października 2008 r. do dnia 10 maja 2010 r. W tej części,
z uwagi na powagę rzeczy osądzonej (art. 365 § 1 k.p.c.), Sąd II instancji był
wyrokiem związany (art. 366 k.p.c.). Tylko Sąd Najwyższy ma uprawnienia do
instancyjnego korygowania prawomocnych orzeczeń w zakresie wskazanym przez
ustawę.
Rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego było też bezzasadne według
przepisów prawa materialnego, ponieważ w sposób nieuprawniony zwiększyło
odpowiedzialność ubezpieczyciela poza granice szkody ubezpieczeniowej (art. 822
§ 2 k.c. i 8241
§ 1 k.c.). Sąd ten miał obowiązek uwzględnić stan rzeczy z chwili
wyrokowania (art. 316 k.p.c.), a wiadomo, że wówczas szkoda w przeważającej
części (co do 5 132,85 zł) była już zaspokojona. Także bezterminowe zasądzenie
odsetek nie uwzględniało ich zasądzenia – w oznaczonym zakresie – w wyroku
Sądu Rejonowego.
Z przedstawionych przyczyn należało stwierdzić, że wyrok Sądu
Okręgowego z dnia 1 grudnia 2010 r. w części zasądzającej kwotę 5 132,85 zł
z odsetkami jest niezgodny z prawem (art. 4241
§ 1 k.p.c.).
4
Nie może być natomiast uwzględniona skarga w części dotyczącej
orzeczenia o kosztach procesu. W judykaturze utrwalony jest pogląd, że koszty
postępowania sądowego nie stanowią szkody w rozumieniu art. 4241
k.p.c. (zob.
orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2010 r., II CNP 33/10, z dnia
10 grudnia 2010 r., III CNP 48/10, z dnia 27 maja 2011 r., IV CNP 11/11 i z dnia
18 stycznia 2012 r., IV CNP 90/11, niepubl.).
Powyższy pogląd został potwierdzony w ustawie nowelizującej z dnia
22 lipca 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U.
Nr 155, poz. 1037), która weszła w życie z dniem 25 września 2010 r. Aktualnie
skarga z art. 4241
k.p.c. nie przysługuje od postanowień wydanych w postępowaniu
procesowym (zob. art. 4241
k.p.c. po nowelizacji). Orzeczenia o kosztach procesu
zapadają w formie postanowień, chociażby były zamieszczone w wyroku, dlatego
skargę w tej części należało odrzucić (art. 4248
§ 1 k.p.c.).
O kosztach postępowania skargowego orzeczono zgodnie z art. 100 k.p.c.,
uznając że skarżącemu przysługuje zwrot wszystkich poniesionych kosztów,
ponieważ nieuwzględnienie skargi nastąpiło tylko w nieznacznej części.
md
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Wojciech Katner
SSN Anna Kozłowska
w sprawie ze skargi Polskiego Towarzystwa Ubezpieczeń Spółki Akcyjnej w W.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego
w G.
z dnia 1 grudnia 2010 r., w sprawie z powództwa C. F. i M. F.
przeciwko Polskiemu Towarzystwu Ubezpieczeń Spółce Akcyjnej w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 9 maja 2012 r.,
1) stwierdza, że wyrok Sądu Okręgowego w G. z dnia 1
grudnia 2010 r. w części zasądzającej od pozwanego na
rzecz powodów kwotę 5 132,85 zł z odsetkami jest
niezgodny z prawem;
2) odrzuca skargę w części pozostałej;
3) zasądza od C. F. i M. F. na rzecz Polskiego Towarzystwa
Ubezpieczeń S.A. kwotę 895 zł (osiemset
dziewięćdziesiąt pięć) tytułem zwrotu kosztów
postępowania skargowego.
Uzasadnienie
2
W postępowaniu przed Sądem Rejonowym powodowie C. F. i M. F. wnieśli o
zasądzenie od pozwanego Polskiego Towarzystwa Ubezpieczeń S.A. kwoty
6 032,07 zł z odsetkami od dnia 14 października 2008 r. i kosztami procesu tytułem
odszkodowania ubezpieczeniowego będącego następstwem wypadku
komunikacyjnego z dnia 3 września 2008 r., zawinionego przez kierowcę, który
ubezpieczył swoja odpowiedzialność cywilną u pozwanego ubezpieczyciela.
Pozwany w odpowiedzi na pozew uznał powództwo do kwoty 5 132,85 zł,
którą przekazał powodom przelewem z dnia 14 maja 2010 r.
Powodowie potwierdzili wpłatę pismem z dnia 25 maja 2010 r., ograniczając
powództwo do kwoty 899,22 zł.
Wyrokiem z dnia 16 lipca 2010 r. Sąd Rejonowy zasądził od strony pozwanej
na rzecz powodów odsetki od kwoty 5 132,85 zł za okres od 14 października 2008
r. do dnia 10 maja 2010 r., oddalił powództwo w części pozostałej i orzekł o
kosztach procesu.
W apelacji powodowie zaskarżyli ten wyrok w części oddalającej powództwo
o zapłatę 899,22 zł zarzucając, że udokumentowali szkodę komunikacyjną
w wysokości podanej w pozwie.
Wyrokiem z dnia 1 grudnia 2010 r. Sąd Okręgowy w G. zmienił zaskarżony
wyrok w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę
6 032,07 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 14 października 2008 r. oraz orzekł o
kosztach procesu za I i II instancję.
Sąd odwoławczy stwierdził, że dokonana zmiana zaskarżonego wyroku
wynikała z aprobaty wysokości szkody wykazanej przez powodów.
Wyrok ten był prawomocny i nie podlegał zaskarżeniu.
Pozwany ubezpieczyciel złożył skargę przewidzianą w art. 4241
k.p.c.,
wnosząc o stwierdzenie, że wyrok Sądu Okręgowego z dnia 1 grudnia 2010 r.
w części zasądzającej od pozwanego na rzecz powodów kwotę 5 132,85 zł
z odsetkami od dnia 14 października 2008 r. oraz w części zasądzającej kwotę
3
407,94 zł tytułem kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego jest niezgodny
z prawem.
Wyrok ten w części zaskarżonej rażąco narusza – zdaniem skarżącego –
art. 378 k.p.c., gdyż rozstrzyga poza granice apelacji oraz art. 98 § 1 k.p.c.,
ponieważ nie uwzględnia faktu oddalenia powództwa w znacznej części.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżący zasadnie powołał się na oczywiste i rażące naruszenie przez Sąd
Okręgowy art. 378 § 1 k.p.c., ponieważ przedmiotem zaskarżenia apelacyjnego
było tylko oddalenie powództwa o zapłatę 899,22 zł (6 032,07 zł – 5 132,85 zł).
Wiąże się to z ogólną procesową zasadą, że sąd nie może wyrokować co do
przedmiotu nieobjętego żądaniem ani wyrokować ponad żądanie (art. 321 k.p.c.).
Należy też podkreślić, że wyrok w kwestionowanej części rażąco naruszył
inne ustawowe przepisy. Wyrok Sądu Rejonowego z dnia 16 lipca 2010 r. był już
prawomocny w części rozstrzygającej o żądaniu zapłaty kwoty 5 132,85 zł
z odsetkami od dnia 14 października 2008 r. do dnia 10 maja 2010 r. W tej części,
z uwagi na powagę rzeczy osądzonej (art. 365 § 1 k.p.c.), Sąd II instancji był
wyrokiem związany (art. 366 k.p.c.). Tylko Sąd Najwyższy ma uprawnienia do
instancyjnego korygowania prawomocnych orzeczeń w zakresie wskazanym przez
ustawę.
Rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego było też bezzasadne według
przepisów prawa materialnego, ponieważ w sposób nieuprawniony zwiększyło
odpowiedzialność ubezpieczyciela poza granice szkody ubezpieczeniowej (art. 822
§ 2 k.c. i 8241
§ 1 k.c.). Sąd ten miał obowiązek uwzględnić stan rzeczy z chwili
wyrokowania (art. 316 k.p.c.), a wiadomo, że wówczas szkoda w przeważającej
części (co do 5 132,85 zł) była już zaspokojona. Także bezterminowe zasądzenie
odsetek nie uwzględniało ich zasądzenia – w oznaczonym zakresie – w wyroku
Sądu Rejonowego.
Z przedstawionych przyczyn należało stwierdzić, że wyrok Sądu
Okręgowego z dnia 1 grudnia 2010 r. w części zasądzającej kwotę 5 132,85 zł
z odsetkami jest niezgodny z prawem (art. 4241
§ 1 k.p.c.).
4
Nie może być natomiast uwzględniona skarga w części dotyczącej
orzeczenia o kosztach procesu. W judykaturze utrwalony jest pogląd, że koszty
postępowania sądowego nie stanowią szkody w rozumieniu art. 4241
k.p.c. (zob.
orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2010 r., II CNP 33/10, z dnia
10 grudnia 2010 r., III CNP 48/10, z dnia 27 maja 2011 r., IV CNP 11/11 i z dnia
18 stycznia 2012 r., IV CNP 90/11, niepubl.).
Powyższy pogląd został potwierdzony w ustawie nowelizującej z dnia
22 lipca 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U.
Nr 155, poz. 1037), która weszła w życie z dniem 25 września 2010 r. Aktualnie
skarga z art. 4241
k.p.c. nie przysługuje od postanowień wydanych w postępowaniu
procesowym (zob. art. 4241
k.p.c. po nowelizacji). Orzeczenia o kosztach procesu
zapadają w formie postanowień, chociażby były zamieszczone w wyroku, dlatego
skargę w tej części należało odrzucić (art. 4248
§ 1 k.p.c.).
O kosztach postępowania skargowego orzeczono zgodnie z art. 100 k.p.c.,
uznając że skarżącemu przysługuje zwrot wszystkich poniesionych kosztów,
ponieważ nieuwzględnienie skargi nastąpiło tylko w nieznacznej części.
md