II CZ 54/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-12-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 54/12
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa Gminy Miasto S.
przeciwko W. K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lipca 2012 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienia o kosztach
zawarte w wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 30 grudnia 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienia zawarte w punkcie 1. III
i w punkcie 3. wyroku i w tym zakresie przekazuje sprawę
Sądowi Okręgowemu w S. do ponownego rozpoznania
i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Sąd drugiej instancji, postanowieniami zawartymi w punktach: 1. III i 3.
sentencji wyroku z dnia 30 grudnia 2011 r., rozstrzygnął na podstawie art. 102
k.p.c. o kosztach postępowania w ten sposób, że w pkt 1. III odstąpił od obciążania
pozwanej kosztami procesu, a w pkt 3 odstąpił od obciążania pozwanej kosztami
postępowania apelacyjnego. Pierwsze z przytoczonych rozstrzygnięć Sąd ten
uzasadnił odwołaniem się do aktualnej sytuacji osobistej i majątkowej pozwanej,
w szczególności do niskich dochodów, a także do całokształtu okoliczności
ujawnionych w sprawie.
Natomiast tożsame orzeczenie tyle, że o kosztach postępowania
apelacyjnego Sąd odwoławczy oparł również na art. 102 k.p.c., odwołując się do
argumentów podanych powyżej przy uzasadnieniu rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania pierwszoinstancyjnego.
Powódka zaskarżyła zażaleniem oba powyższe postanowienia
rozstrzygające o kosztach postępowania, zarzucając, że Sąd odwoławczy nie
wskazał przesłanek uzasadniających ocenę sytuacji pozwanej jako szczególnego
przypadku, a w szczególności nie uzasadnił swojej oceny o niekorzystnej aktualnie
sytuacji osobistej i majątkowej pozwanej ani nie wyjaśnił dlaczego niskie dochody
pozwanej są wyjątkową okolicznością w sprawie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Przywołany przepis, realizujący
zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami
procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić
przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) (tzw. zasada
odpowiedzialności za wynik procesu).
Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania
„wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawia sądowi swobodę oceny, czy
fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony,
stanowią podstawę do nie obciążania jej kosztami procesu (por. postanowienie SN
3
z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl.). Ze względu jednak na fakt,
że przepis art. 102 k.p.c. jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 98 § 1
k.p.c. w uzasadnieniu rozstrzygnięcia w przedmiocie nieobciążania strony kosztami
procesu powinny być precyzyjnie wskazane okoliczności mające stanowić –
w ocenie Sądu - „wypadek szczególnie uzasadniony" w rozumieniu art. 102 k.p.c.
(postanowienie SN z dnia 10 grudnia 2009 r., III CZ 47/09, niepubl., postanowienie
SN z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 111/09, niepubl.). Zarazem, brak precyzyjnego
przywołania w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia okoliczności stanowiących,
w ocenie Sądu drugiej instancji, podstawę do nieobciążania strony pozwanej
kosztami postępowania (art. 102 k.p.c.) uniemożliwia Sądowi Najwyższemu
dokonanie kontroli takiego postanowienia w oparciu o przepis art. 3941
§ 1 pkt 2
k.p.c. i stanowi naruszenie dyspozycji art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
k.p.c. w zw. z art. 39815
§ 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa Gminy Miasto S.
przeciwko W. K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lipca 2012 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienia o kosztach
zawarte w wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 30 grudnia 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienia zawarte w punkcie 1. III
i w punkcie 3. wyroku i w tym zakresie przekazuje sprawę
Sądowi Okręgowemu w S. do ponownego rozpoznania
i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Sąd drugiej instancji, postanowieniami zawartymi w punktach: 1. III i 3.
sentencji wyroku z dnia 30 grudnia 2011 r., rozstrzygnął na podstawie art. 102
k.p.c. o kosztach postępowania w ten sposób, że w pkt 1. III odstąpił od obciążania
pozwanej kosztami procesu, a w pkt 3 odstąpił od obciążania pozwanej kosztami
postępowania apelacyjnego. Pierwsze z przytoczonych rozstrzygnięć Sąd ten
uzasadnił odwołaniem się do aktualnej sytuacji osobistej i majątkowej pozwanej,
w szczególności do niskich dochodów, a także do całokształtu okoliczności
ujawnionych w sprawie.
Natomiast tożsame orzeczenie tyle, że o kosztach postępowania
apelacyjnego Sąd odwoławczy oparł również na art. 102 k.p.c., odwołując się do
argumentów podanych powyżej przy uzasadnieniu rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania pierwszoinstancyjnego.
Powódka zaskarżyła zażaleniem oba powyższe postanowienia
rozstrzygające o kosztach postępowania, zarzucając, że Sąd odwoławczy nie
wskazał przesłanek uzasadniających ocenę sytuacji pozwanej jako szczególnego
przypadku, a w szczególności nie uzasadnił swojej oceny o niekorzystnej aktualnie
sytuacji osobistej i majątkowej pozwanej ani nie wyjaśnił dlaczego niskie dochody
pozwanej są wyjątkową okolicznością w sprawie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Przywołany przepis, realizujący
zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami
procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić
przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) (tzw. zasada
odpowiedzialności za wynik procesu).
Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania
„wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawia sądowi swobodę oceny, czy
fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony,
stanowią podstawę do nie obciążania jej kosztami procesu (por. postanowienie SN
3
z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl.). Ze względu jednak na fakt,
że przepis art. 102 k.p.c. jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 98 § 1
k.p.c. w uzasadnieniu rozstrzygnięcia w przedmiocie nieobciążania strony kosztami
procesu powinny być precyzyjnie wskazane okoliczności mające stanowić –
w ocenie Sądu - „wypadek szczególnie uzasadniony" w rozumieniu art. 102 k.p.c.
(postanowienie SN z dnia 10 grudnia 2009 r., III CZ 47/09, niepubl., postanowienie
SN z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 111/09, niepubl.). Zarazem, brak precyzyjnego
przywołania w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia okoliczności stanowiących,
w ocenie Sądu drugiej instancji, podstawę do nieobciążania strony pozwanej
kosztami postępowania (art. 102 k.p.c.) uniemożliwia Sądowi Najwyższemu
dokonanie kontroli takiego postanowienia w oparciu o przepis art. 3941
§ 1 pkt 2
k.p.c. i stanowi naruszenie dyspozycji art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
k.p.c. w zw. z art. 39815
§ 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
jw