Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 47/12
POSTANOWIENIE
Dnia 5 września 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Gminy Miasta P.
przeciwko E. L. i in. ,
o ustalenie nieważności umowy sprzedaży,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 5 września 2012 r.,
zażalenia pozwanego Z. B.
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim wyroku
Sądu Okręgowego
z dnia 15 grudnia 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy zasądził od powoda Miasta P.
na rzez pozwanego Z. B. kwotę 626 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
odwoławczego. Z uzasadnienia wynika, że pełnomocnik tego pozwanego zawarł w
apelacji wniosek o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, w tym
kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję według norm
przepisanych, a za drugą instancję według spisu kosztów. Na rozprawie apelacyjnej
złożył spis kosztów, który obejmował dwie pozycje: koszty zastępstwa
procesowego - 1200 zł oraz koszty przejazdu na rozprawę apelacyjną – 26 zł.
Wobec tego przedmiotem orzekania były jedynie koszty wymienione w tym spisie,
ponieważ nie były objęte żądaniem pozwanego pozostałe koszty dotyczące opłaty
od apelacji i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Analizując przedmiot żądania na
gruncie przesłanek przewidzianych art. 109 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd
Okręgowy uznał, że niezbędny nakład pracy pełnomocnika i charakter sprawy nie
usprawiedliwiają wynagrodzenia w wysokości wyższej niż minimalna stawka
przewidziana § 2 ust. 1 i 2 oraz § 12 ust. 1 pkt 1 w związku z § 6 pkt 4
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z
urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.-dalej „wymienione rozporządzenie”). W tej
sytuacji celowymi kosztami były - wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 600 zł
i zwrot wydatków za przejazd w rozmiarze 26 zł.
Pozwany w zażaleniu domagał się zmiany postanowienia i zasądzenia
kosztów postępowania odwoławczego w sumie żądanej w spisie kosztów - 1226 zł
albo w sumie 926 zł, obejmującej opłatę od apelacji, wynagrodzenie pełnomocnika
i zwrot poniesionych wydatków. Zarzucił, że skoro Sąd nie uwzględnił wniosku
zawartego w spisie kosztów i orzekł o kosztach postępowania odwoławczego
według norm przepisanych, to obowiązany był uwzględnić również opłatę od
apelacji, bo taki wniosek złożony był w apelacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie znajduje usprawiedliwienia stwierdzenie żalącego się, że Sąd Okręgowy
orzekał o kosztach postępowania odwoławczego według norm przepisanych
i w apelacji zawarty był wniosek o zasądzenie kosztów według norm przepisanych.
Z treści wniosków zawartych w apelacji wynika, że powód żądał zasądzenia
3
kosztów procesu za pierwszą instancję według norm przepisanych, a za drugą
instancję według spisu kosztów. Z uzasadnienia Sądu Okręgowego wynika
jednoznacznie, że rozpatrywał wniosek o zasądzenie kosztów postępowania
odwoławczego, zgodnie z żądaniem apelującego, w oparciu o złożony spis
kosztów.
Z art. 98 § 1 i 3 w związku z art. 99 i art. 391 § 1 k.p.c. wynika, że strona
reprezentowana przez radcę prawnego, wygrywająca sprawę na tym etapie
postępowania, ma prawo żądać zasądzenia od przegrywającego przeciwnika
zwrotu celowo poniesionych kosztów postępowania, które obejmują wynagrodzenie
i wydatki jednego pełnomocnika, ustalone zgodnie z przepisami wymienionego
rozporządzenia, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego
stawiennictwa strony. Rozstrzygnięcie o kosztach procesu strony reprezentowanej
przez pełnomocnika - radcę prawnego dokonywane jest, także w instancji
odwoławczej, stosownie do art. 109 § 1 w związku z art. 391 § 1 k.p.c., na
podstawie złożonego przed zamknięciem rozprawy spisu kosztów albo
zgłoszonego wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych. Obie formy
określenia kosztów procesu są następstwem wysunięcia żądania ich zasądzenia.
Niedopełnienie jednej z tych czynności powoduje wygaśnięcie roszczenia o te
koszty. Przyjęte zostało w orzecznictwie Sądu Najwyższego, podzielone
w rozpoznawanej sprawie, stanowisko, że spis kosztów powinien być złożony na
piśmie i zawierać wyszczególnienie pozycji i ich wysokości, składających się na
dochodzoną sumę (por. wyrok z dnia 10 lipca 2002r., II CKN 826/00, niepubl.;
z dnia 15 listopada 2002 r., II CK 134/02, M.Praw. 2003 r., nr 10, str.472; z dnia 6
maja 2011 r., III PZ 4/11, niepubl.). Za nietrafny uznany został pogląd
dopuszczający możliwość „złożenia” spisu ustnie do protokołu rozprawy.
Pełnomocnik strony nie ma obowiązku wykazywania wysokości poszczególnych
składników kosztów objętych spisem kosztów, ale określone w nim kwoty mogą być
korygowane przez sąd na ogólnych zasadach (art. 233 k.p.c.) z urzędu lub na
wniosek strony przeciwnej, jeżeli wzbudzają wątpliwości (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 24 marca 2000 r., I PKN 546/99, OSNCP 2001 r., nr 15,
poz.482; postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27
listopada 2002 r., III CZP 13/02, OSNC 2004 r. nr 1, poz. 6). Niezłożenie spisu
w ogóle albo w wymaganej formie, mimo zgłoszenia wniosku o ich zasądzenie,
4
skutkuje przyznaniem kosztów według norm przepisanych. W razie złożenia spisu
kosztów sąd nie może, dokonując oceny wymienionych w spisie składników pod
względem ich celowości (art. 98 § 1 i 3 k.p.c.) oraz kryteriów wpływających na
wysokość wynagrodzenia pełnomocnika, przewidzianych art. 109 § 2 i § 2 ust. 1 i 2
wymienionego rozporządzenia, uwzględnić składników kosztów nim nieobjętych,
czy też określić ich wysokości powyżej żądanej. W przeciwnym wypadku doszłoby
do orzekania o niezgłoszonym żądaniu. Oznacza to, że w odniesieniu do
pominiętego w spisie kosztów ich składnika, jeśli spis nie zostanie uzupełniony
przed zamknięciem rozprawy, dojdzie do wygaśnięcia roszczenia o te koszty,
stosownie do art. 109 § 1 k.p.c. Nie ma również podstaw, co zdaje się sugerować
pozwany w zażaleniu, do uwzględnienia pominiętego w spisie kosztów ich
składnika w oparciu o przepisane normy, skoro żądanie w tym zakresie w ogóle nie
zostało zgłoszone.
Zgodnie z treścią art. 109 § 2 k.p.c., wprowadzoną art. 126 pkt 6 ustawy
z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 176,
poz. 1398), która weszła w życie z dniem 2 marca 2006 r. oraz § 1 i 2
wymienionego rozporządzenia w brzmieniu nadanym § 1 pkt 1 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 października 2005 r., zmieniającego to
rozporządzenie z dniem 15 listopada 2005 r., określenie wysokości wynagrodzenia
pełnomocnika - radcy prawnego w rozmiarze nie niższym od minimalnej i nie
wyższym od maksymalnej stawki, uwzględniać powinno niezbędny nakład pracy
pełnomocnika, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się
do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Ustalenie tego wynagrodzenia w umowie
zawartej przez stronę i pełnomocnika nie wiąże sądu, który rozstrzygając
o kosztach procesu kieruje się tymi ustawowo określonymi kryteriami (por.
postanowienie Sądu najwyższego z dnia 16 lutego 2012 r., IV CZ 107/11, niepubl.).
Kwestionując obniżenie przez Sąd Okręgowy żądanego wynagrodzenia, żalący się
nie przedstawił żadnych argumentów, które miałyby przemawiać za
nieadekwatnością oceny dokonanej w zaskarżonym postanowieniu. Nie było zatem
podstaw do odstępstwa od stawki minimalnej.
Z powyższych względów zażalenie jako pozbawione uzasadnionych
podstaw podlegało oddaleniu w oparciu o art. 3941
§ 3 w związku z art. 398 14
k.p.c.
5
es