III CZ 74/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:31-01-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZ 74/12
POSTANOWIENIE
Dnia 11 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
SSN Maria Szulc
w sprawie z powództwa Staromiejskiej Spółdzielni Mieszkaniowej w K.
przeciwko D. C.
o nakazanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 11 października 2012 r.,
zażalenia pozwanej na postanowienie o kosztach zawarte
w wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 10 czerwca 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy w K. w punkcie pierwszym wyroku z dnia 10 czerwca 2011
r. oddalił apelację pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego, a w punkcie drugim
zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 300 zł tytułem kosztów
postępowania odwoławczego.
Pozwana wniosła zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach zamieszczone
w punkcie drugim wyroku Sądu Okręgowego wraz z wnioskiem o przywrócenie
terminu do złożenia tego zażalenia, zarzucając naruszenie art. 102 k.p.c. przez
jego niezastosowanie. Podkreśliła, że jako osoba niedosłysząca nie została
skutecznie pouczona przez Sąd o uprawnieniu do wystąpienia o uzasadnienie
wyroku. Dnia 12 lipca 2012 r. złożyła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych
i przyznanie pełnomocnika z urzędu w celu złożenia skargi o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia oraz zażalenia
na postanowienie o kosztach zawarte w wyroku Sądu Okręgowego. Pełnomocnik
z urzędu został zawiadomiony o wyznaczeniu przez Okręgową Radę Adwokacką
w K. dnia 15 lutego 2012 r., a z aktami sprawy zapoznał się dnia 21 lutego 2012 r.
Zastosowanie w niniejszej sprawie art. 102 k.p.c. pozwana uzasadniła tym, że jej
sytuacja majątkowa jest trudna i choruje ona przewlekle, przy czym również
specyfika i przebieg sprawy wskazują na zasadność zastosowania art. 102 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest
zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie niezbędne koszty procesu, do których
zalicza się – w wypadku strony reprezentowanej przez adwokata – wynagrodzenie,
jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki
jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego
stawiennictwa strony (art. 98 § 3 k.p.c.). Wyjątek od tej reguły przewiduje m.in. art.
102 k.p.c., realizujący zasadę słuszności, stosownie do którego w wypadkach
szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko
część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten pozostawia
sądowi orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu,
jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nieobciążania jej
3
kosztami procesu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia
2007 r., I CZ 110/07, niepubl.). Do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych”
należą zarówno okoliczności związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące
na zewnątrz. Do pierwszych zaliczane są sytuacje wynikające z charakteru żądania
poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie
strony o zasadności roszczeń, przedawnienie, prekluzja. Drugie natomiast
wyznacza sytuacja majątkowa i życiowa strony, z tym zastrzeżeniem,
że niewystarczające jest powoływanie się jedynie na trudną sytuację majątkową,
nawet jeśli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia
pełnomocnika z urzędu. Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać
zastosowanie tego wyjątku, powinien być oceniony z uwzględnieniem zasad
współżycia społecznego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia
2011 r., I CZ 26/11, niepubl. oraz z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, niepubl.).
W niniejszej sprawie skarżąca, uzasadniając celowość zastosowania art. 102 k.p.c.,
wskazała na swoją niekorzystną sytuację majątkową i przewlekłą chorobę,
a ponadto na specyfikę i przebieg sprawy. Jak wyżej wskazano, zła sytuacja
finansowa i majątkowa powoda nie może stanowić okoliczności wyłącznie
decydującej o zwolnieniu od obowiązku zwrotu kosztów procesu w pełnym
zakresie. O ile bowiem taki stan może uzasadniać zwolnienie strony - całkowicie
lub częściowo - od kosztów sądowych, co wiąże się z zagwarantowaniem jej prawa
do sądu, to w przypadku kontynuowania przegranego w pierwszej instancji procesu
strona powinna liczyć się z obowiązkiem pokrycia kosztów obrony strony
przeciwnej. Również wskazana w zażaleniu specyfika i przebieg sprawy nie
przekonują do nieobciążania powódki kosztami postępowania. Przyjąć zatem
należało, że powódka nie wykazała okoliczności, które uzasadniałyby zastosowanie
art. 102 k.p.c.
Z przedstawionych powodów orzeczono, jak w sentencji (art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
es
POSTANOWIENIE
Dnia 11 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
SSN Maria Szulc
w sprawie z powództwa Staromiejskiej Spółdzielni Mieszkaniowej w K.
przeciwko D. C.
o nakazanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 11 października 2012 r.,
zażalenia pozwanej na postanowienie o kosztach zawarte
w wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 10 czerwca 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy w K. w punkcie pierwszym wyroku z dnia 10 czerwca 2011
r. oddalił apelację pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego, a w punkcie drugim
zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 300 zł tytułem kosztów
postępowania odwoławczego.
Pozwana wniosła zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach zamieszczone
w punkcie drugim wyroku Sądu Okręgowego wraz z wnioskiem o przywrócenie
terminu do złożenia tego zażalenia, zarzucając naruszenie art. 102 k.p.c. przez
jego niezastosowanie. Podkreśliła, że jako osoba niedosłysząca nie została
skutecznie pouczona przez Sąd o uprawnieniu do wystąpienia o uzasadnienie
wyroku. Dnia 12 lipca 2012 r. złożyła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych
i przyznanie pełnomocnika z urzędu w celu złożenia skargi o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia oraz zażalenia
na postanowienie o kosztach zawarte w wyroku Sądu Okręgowego. Pełnomocnik
z urzędu został zawiadomiony o wyznaczeniu przez Okręgową Radę Adwokacką
w K. dnia 15 lutego 2012 r., a z aktami sprawy zapoznał się dnia 21 lutego 2012 r.
Zastosowanie w niniejszej sprawie art. 102 k.p.c. pozwana uzasadniła tym, że jej
sytuacja majątkowa jest trudna i choruje ona przewlekle, przy czym również
specyfika i przebieg sprawy wskazują na zasadność zastosowania art. 102 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest
zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie niezbędne koszty procesu, do których
zalicza się – w wypadku strony reprezentowanej przez adwokata – wynagrodzenie,
jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki
jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego
stawiennictwa strony (art. 98 § 3 k.p.c.). Wyjątek od tej reguły przewiduje m.in. art.
102 k.p.c., realizujący zasadę słuszności, stosownie do którego w wypadkach
szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko
część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten pozostawia
sądowi orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu,
jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nieobciążania jej
3
kosztami procesu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia
2007 r., I CZ 110/07, niepubl.). Do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych”
należą zarówno okoliczności związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące
na zewnątrz. Do pierwszych zaliczane są sytuacje wynikające z charakteru żądania
poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie
strony o zasadności roszczeń, przedawnienie, prekluzja. Drugie natomiast
wyznacza sytuacja majątkowa i życiowa strony, z tym zastrzeżeniem,
że niewystarczające jest powoływanie się jedynie na trudną sytuację majątkową,
nawet jeśli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia
pełnomocnika z urzędu. Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać
zastosowanie tego wyjątku, powinien być oceniony z uwzględnieniem zasad
współżycia społecznego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia
2011 r., I CZ 26/11, niepubl. oraz z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, niepubl.).
W niniejszej sprawie skarżąca, uzasadniając celowość zastosowania art. 102 k.p.c.,
wskazała na swoją niekorzystną sytuację majątkową i przewlekłą chorobę,
a ponadto na specyfikę i przebieg sprawy. Jak wyżej wskazano, zła sytuacja
finansowa i majątkowa powoda nie może stanowić okoliczności wyłącznie
decydującej o zwolnieniu od obowiązku zwrotu kosztów procesu w pełnym
zakresie. O ile bowiem taki stan może uzasadniać zwolnienie strony - całkowicie
lub częściowo - od kosztów sądowych, co wiąże się z zagwarantowaniem jej prawa
do sądu, to w przypadku kontynuowania przegranego w pierwszej instancji procesu
strona powinna liczyć się z obowiązkiem pokrycia kosztów obrony strony
przeciwnej. Również wskazana w zażaleniu specyfika i przebieg sprawy nie
przekonują do nieobciążania powódki kosztami postępowania. Przyjąć zatem
należało, że powódka nie wykazała okoliczności, które uzasadniałyby zastosowanie
art. 102 k.p.c.
Z przedstawionych powodów orzeczono, jak w sentencji (art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
es