Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 77/12
POSTANOWIENIE
Dnia 25 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
SSA Władysław Pawlak
w sprawie z powództwa B. G.
przeciwko Z. K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 października 2012 r.,
zażalenia pozwanej
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim wyroku
Sądu Okręgowego w T.
z dnia 15 lutego 2012 r.,
1) oddala zażalenie;
2) zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 137
(sto trzydzieści siedem) zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 15 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy w T. oddalił apelację
pozwanej wniesioną od wyroku Sądu Rejonowego w G. oraz zasądził od pozwanej
na rzecz powoda kwotę 2.500,29 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję
odwoławczą. Podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowił art. 98
§ 1 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 5 w zw. z § 2 pkt 1 i § 12 ust. 1 pkt 1
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z
urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349, dalej: „rozporządzenie") przy uwzględnieniu
zestawienia kosztów przedłożonego przez pełnomocnika powoda.
Od postanowienia dotyczącego rozstrzygnięcia o kosztach procesu,
zawartego w punkcie drugim wyroku Sądu Okręgowego, zażalenie wniosła
pozwana, która zaskarżyła go w części przewyższającej kwotę 1.200 zł. Zarzuciła
dokonanie błędnych ustaleń faktycznych w zakresie poniesionych przez powoda
kosztów procesu, powodujące w konsekwencji naruszenie art. 98 k.p.c. oraz § 6
pkt 5 w zw. z § 2 pkt 1 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia, nadto naruszenie art.
1302
§ 1 k.p.c. poprzez niezwrócenie powodowi pisma procesowego (zestawienia
kosztów), a następnie w oparciu o to pismo zasądzenie od pozwanej na rzecz
powoda kosztów procesu w kwocie 2.500,29 zł, pomimo, iż w myśl normy zawartej
w art. 1302
§ 1 k.p.c. do pisma procesowego wniesionego przez radcę prawnego
w toku sprawy do sądu dołącza się dowód doręczenia drugiej stronie odpisu albo
dowód jego wysłania przesyłką poleconą. Pisma, do których nie dołączono dowodu
doręczenia albo dowodu wysłania przesyłką poleconą, podlegają zwrotowi bez
wzywania do usunięcia tego braku oraz art. 328 § 2 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.
poprzez niewskazanie przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku przyczyn
zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda kwoty 2.500,29 zł tytułem zwrotu
kosztów procesu za instancję odwoławczą. Pozwana wniosła o uchylenie
zaskarżonego postanowienia w części zasądzającej od pozwanej na rzecz powoda
zwrot kosztów procesu za instancję odwoławczą ponad kwotę 1.200 zł.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art. 328 § 2 w zw. z art. 391 § 1
k.p.c. Wprawdzie w uzasadnieniu wyroku zawierającego zaskarżone
postanowienie brak jest szerszej motywacji dotyczącej wysokości zasądzonych
kosztów procesu, jednakże jednoznacznie z niego wynika, iż na zasądzone koszty
procesu składały się koszty ujęte w spisie kosztów procesu (k. 412) złożonym
przez pełnomocnika powoda na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku.
Ze spisu tego wynika, iż na koszty te składały się: wynagrodzenie pełnomocnika
powoda w kwocie 2.400 zł oraz koszty dojazdu pełnomocnika powoda do Sądu
z G. do T. w dniu 15 lutego 2012 r. w kwocie 100,29 zł wyliczone przy
zastosowaniu tzw. kilometrówki. Nie ma więc jakichkolwiek wątpliwości, jakie kwoty
zasądził Sąd Okręgowy tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.
Bezzasadny jest przy tym zarzut naruszenia art. 1302
§ 1 k.p.c., według
którego pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika
patentowego, które nie zostało należycie opłacone, przewodniczący zwraca bez
wezwania o uiszczenie opłaty, jeżeli pismo podlega opłacie w wysokości stałej lub
stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu.
Przepis ten nie miał zastosowanie do pisma procesowego zawierającego spis
kosztów procesu, które nie podlega opłacie sądowej. Ponadto uzasadnienie tego
zarzutu nie koresponduje z treścią powołanego przepisu i nawiązuje do przepisu
zawartego w art. 132 § 1 k.p.c., nakładającego na profesjonalnych pełnomocników
obowiązek bezpośredniego wzajemnego doręczania sobie odpisów pism
procesowych z załącznikami, pod rygorem zwrotu pisma bez wzywania do
usunięcia tego braku w razie złożenia pisma sądowi bez dowodu doręczenia
drugiej stronie jego odpisu albo dowodu jego wysłania przesyłką poleconą.
Przepisu tego nie można jednak stosować do spisu kosztów procesu, o którym
mowa w art. 109 k.p.c. Wynika to z charakteru tego spisu, jako specyficznego
i odrębnego pisma procesowego, który może obejmować koszty poniesione do
chwili jego złożenia, co może nastąpić najpóźniej przed zamknięciem rozprawy
bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia. W konsekwencji, spis ten może
obejmować - i zazwyczaj je obejmuje - także te koszty, które strona poniosła
w związku ze stawiennictwem na rozprawę poprzedzającą wydanie orzeczenia
4
w sprawie. Z oczywistych względów, w takim przypadku, spisu tego nie możnaby
więc doręczyć stronie przeciwnej przed posiedzeniem sądu, gdyż wówczas spis nie
mógłby obejmować kosztów rzeczywiście poniesionych przez stronę, lecz jedynie
koszty hipotetyczne, których poniesienia strona się spodziewa.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. postanowienie z dnia 8 kwietnia
2011 r., II CZ 137/10, Biul. SN 2011, nr 6) wyrażono zapatrywanie, że kosztów
dojazdu profesjonalnego pełnomocnika do sądu, nie można zaliczyć do kosztów
procesu niezbędnych do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, o których
mowa w art. 98 § 3 w zw. z § 1 k.p.c. Odmienne jednak stanowisko co do tej
kwestii, które podziela skład orzekający, zajął Sąd Najwyższy w uchwałach z dnia
12 czerwca 2012 r., III PZP 4/12 (Biul. SN 2012, nr 6) oraz z dnia 18 lipca 2012 r.,
III CZP 33/12 (Biul. SN 2012, nr 7), przyjmując, że koszty przejazdów
profesjonalnych pełnomocników do sądu zalicza się do wydatków, o których mowa
w art. 98 § 3 k.p.c. Nie oznacza to jednak automatycznego zaliczenia ich do
kosztów niezbędnych i celowych w rozumieniu art. 98 § 1 k.p.c.; ocena w tym
zakresie należy do sądu orzekającego, który powinien uwzględnić wszystkie
okoliczności konkretnej sprawy. Nie jest przy tym wykluczone posłużenie się do
ustalenia uzasadnionych wydatków kosztów przejazdu pełnomocnika strony
samochodem osobowym tzw. kilometrówką, tj. na podstawie właściwych przepisów
mających zastosowanie do rozliczeń kosztów podróży służbowych własnym
pojazdem przez pracowników. Istota tych przepisów polega bowiem na określeniu
pewnych zryczałtowanych kosztów przejazdu samochodem przy uwzględnieniu
jego pojemności i aktualnych cen rynkowych paliw i kosztów eksploatacji pojazdu.
Uwzględniając powyższe nie naruszył Sąd Okręgowy wskazanych w zażaleniu
przepisów, zasądzając w ramach zwrotu kosztów procesu od pozwanej na rzecz
powoda także zwrot kosztów dojazdu pełnomocnika powoda do sądu na rozprawę
apelacyjną w kwocie ujętej w spisie kosztów.
Zasądzenie wynagrodzenia w kwocie podwójnej stawki minimalnej
przewidzianej dla spraw o wartości przedmiotu zaskarżenia wskazanej w apelacji
nie naruszało art. 98 k.p.c. w zw. z przepisami § 6 pkt 5 w zw. z § 2 ust. 1 i § 12
ust. 1 pkt 1 rozporządzenia. W szczególności § 2 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że
zasądzając opłatę za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego,
5
sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a także charakter
sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia
i rozstrzygnięcia. Przepis § 2 ust. 2 rozporządzenia, w zależności od wyników tej
oceny, pozwala na zasądzenie opłaty, na podstawie stawek minimalnych
określonych w tym rozporządzeniu, w granicach do sześciokrotności właściwej
stawki, w kwocie nie wyższej jednak od wartości przedmiotu sporu. Brak jest
podstaw do kwestionowania wysokości zasądzonej od pozwanej na rzecz powoda
przez Sąd Okręgowy opłaty w ramach zwrotu kosztów procesu przy uwzględnieniu
czynności pełnomocnika powoda, jakie podjął on na etapie postępowania
apelacyjnego, w szczególności poprzez staranne przygotowanie obszernej
odpowiedzi na apelację oraz osobisty udział w rozprawie apelacyjnej.
Z tych względów zażalenie podlegało oddaleniu na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. O kosztach postępowania zażaleniowego, na wniosek
powoda zawarty w odpowiedzi na zażalenie, orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3
w zw. z art. 99, art. 391 § 1, art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c. przy uwzględnieniu
przepisów § 12 ust. 2 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 2 i § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia.
db