Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 58/12
POSTANOWIENIE
Dnia 29 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Anna Kozłowska
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa T. M.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prokuratorowi Okręgowemu w O.
o ochronę dóbr osobistych i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 29 listopada 2012 r.,
zażalenia powoda na wyrok Sądu Apelacyjnego
z dnia 29 grudnia 2011 r.,
oddala zażalenie; nie obciąża powoda kosztami postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 29 grudnia 2011 r. zawarł postanowienie, w
którym obciążył powoda kosztami postępowania apelacyjnego. W zażaleniu powód
zarzucił naruszenie art. 102 k.p.c. przez jego niezastosowanie w sytuacji, która to
uzasadniała. Podał, że jest w wyjątkowo trudnej sytuacji majątkowej, będącej
podstawą zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia pełnomocnika z urzędu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rację ma powód jedynie o tyle, o ile twierdzi, że zgodnie z art. 99 k.p.c.
Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu
Państwa zwraca się koszty w wysokości należnej według przepisów
o wynagrodzeniu adwokata, a nie radcy prawnego, jak to uczynił Sąd Apelacyjny.
Uchybienie to nie miało jednak wpływu na treść rozstrzygnięcia.
Zgodnie z art. 102 k.p.c., wprowadzającym wyjątek od zasady
odpowiedzialności za wynik sprawy, sąd może zasądzić od strony przegrywającej
tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami, gdy zachodzi wypadek
szczególnie uzasadniony. W ten sposób ustawodawca - w określonych
okolicznościach - przyznał prymat zasadzie słuszności, nie sprecyzował jednak
pojęcia "wypadku szczególnie uzasadnionego" i nie podał jego przykładów,
podobnie jak nie uczynił tego w innych przepisach kodeksu postępowania
cywilnego, w których odwołał się do takich lub podobnych przypadków (np. art. 134
§ 1, art. 169 § 4, art. 320, 4241
§ 2 i art. 554 § 1). Z tego względu ocena stanów
faktycznych pod kątem dopuszczalności zastosowania zasady słuszności odnośnie
do obowiązku zwrotu kosztów procesu pozostawiona została sądowi, który
powinien kierować się w tym zakresie własnym poczuciem sprawiedliwości.
Ocena sądu, czy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa
w art. 102 k.p.c., ma zatem charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym
uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności
rozpoznawanej sprawy, w związku z czym w zasadzie nie podlega kontroli
instancyjnej i może być podważona przez sąd wyższej instancji tylko wtedy, gdy
jest rażąco niesprawiedliwa (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
23 maja 2912 r., III CZ 25/12 nie publ.). Należy przy tym dodać, że ocena
3
ta dokonywana jest niezależnie od przyznanego stronie zwolnienia od kosztów
sądowych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2010 r.,
II CZ 88/09, nie publ.).
W sprawie nie występuje sytuacja uzasadniająca odstąpienie od zasady
odpowiedzialności za wynik procesu. Wprawdzie warunki życiowe i materialne
powoda uzasadniały zwolnienie od kosztów sądowych i korzystanie z pomocy
prawnej świadczonej z urzędu, niemniej jednak powód wytoczył powództwo
oczywiście bezzasadne, a następnie - po jego oddaleniu z przekonywającym
uzasadnieniem - równie bezzasadną apelację, która także została oddalona. Jest
oczywiste, że w tej sytuacji strona pozwana miała prawo podjąć obronę i ponieść jej
koszty, które powinny zostać zwrócone; swoiste dodatkowe premiowanie powoda
odstąpieniem od obciążania jej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu nie znajduje
uzasadnienia w okolicznościach sprawy.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w postanowieniu.
jw

V CZ 58/12

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia