II CZ 148/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:03-04-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CZ 112/08 I CZ 9/12 I CZ 9/12 II CZ 110/05 III CZ 28/01 III CZP 121/06 III CZP 126/10 C 4 2011/11 I CKN 368/97 I CZ 107/00 II CK 268/2003 II CZ 49/97 II PK 240/08 III CK 562/2004 III CKN 568/01 III CSK 246/2009 III CZ 82/02 III CZP 161/94 IV CZ 108/01
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 148/12
POSTANOWIENIE
Dnia 19 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa T. P.
przeciwko Wojskowym Zakładom Motoryzacyjnym Spółce Akcyjnej w P.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 grudnia 2012 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 17 lipca 2012 r.,
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 17 lipca 2012 r., Sąd Okręgowy odrzucił skargę
kasacyjną powoda T. P., wniesioną od wyroku tego Sądu z dnia 3 kwietnia 2012 r.,
oddalającego apelację powoda od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 29 listopada
2011 r., którym oddalone zostało powództwo skierowane przeciwko Wojskowym
Zakładom Motoryzacyjnym Spółce Akcyjnej z siedzibą w P. o ustalenie prawa
pierwszeństwa nabycia bliżej określonego lokalu mieszkalnego. Sąd Okręgowy
przyjął, że skarga kasacyjna podlegała odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 2 w zw.
z 3982
§ 1 k.p.c., albowiem sprawa niniejsza kwalifikuje się jako sprawa o prawo
majątkowe, w której wartość przedmiotu zaskarżenia nie przekracza 50.000 zł. W
toku postępowania powód określał wartość przedmiotu sprawy na kwotę 5.000 zł.
Wbrew twierdzeniom powoda Sąd Okręgowy uznał, że prawo pierwszeństwa
nabycia lokalu mieszkalnego, przysługujące na podstawie przepisów ustawy z dnia
15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością
przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu
Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących
własnością Skarbu Państwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 24 ze zm.), nie stanowi
uprawnienia osobistego o charakterze niemajątkowym. Ustalenie tego prawa
wpływa bowiem na stosunki majątkowe stron i związane jest z interesem
ekonomicznym powoda, skoro dotyczy prawa pierwokupu, będącego uprawnieniem
o charakterze majątkowym. Natomiast niepieniężny charakter żądania powoda nie
może być decydujący.
Postanowienie odrzucające skargę kasacyjną powód zaskarżył zażaleniem,
zarzucając błędne utożsamienie prawa pierwszeństwa, o którym mowa w art. 4 ust.
1 wymienionej ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r., z prawem pierwokupu,
przewidzianym w art. 596 k.c. oraz błędne ustalenie, jakoby roszczenie powoda
miało bezpośredni wpływ na stosunki majątkowe stron. W uzasadnieniu powód
podniósł, że jego żądanie dotyczy jedynie przywileju pierwszeństwa nabycia lokalu
w przypadku przeznaczenia go do sprzedaży oraz że względem pozwanego nie
przysługuje mu żadne roszczenie majątkowe, w szczególności roszczenie
3
o zawarcie umowy sprzedaży lokalu na warunkach preferencyjnych. Na obecnym
etapie żądanie powoda nie jest skierowane bezpośrednio na zaspokojenie interesu
ekonomicznego. Wspomniane pierwszeństwo jest prawem osobistym, przypisanym
do określonej osoby i nie podlega dziedziczeniu. Z tych względów ma charakter
niemajątkowy, czego konsekwencją jest niewłaściwość rzeczowa sądu
w postępowaniu rozpoznawczym i naruszenie art. 379 pkt 6 k.p.c. Z tych przyczyn
powód wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Trafnie wskazuje się w zażaleniu, że Sąd Okręgowy nieprawidłowo utożsamił
prawo pierwokupu z przewidzianym w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
prawem pierwszeństwa w nabyciu mieszkania w rozumieniu ustawy z dnia
21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz.
543) na preferencyjnych zasadach. Są to bowiem odrębne instytucje, z którymi
wiążą się odmienne skutki prawne (por. uchwała SN z dnia 21 lutego 1995 r.,
III CZP 161/94, OSNC 1995/5/71; wyrok SN z dnia 20 stycznia 1998 r., I CKN
368/97, OSNC 1998/9/143; wyrok SN z dnia 25 marca 2004 r., II CK 268/2003,
niepubl.; wyrok SN z dnia 11 maja 2005 r., III CK 562/2004, Rejent 2005/10/178;
uchwała SN z dnia 21 grudnia 2006 r., III CZP 121/06, OSNC 2007/10/149; wyrok
SN z dnia 7 maja 2010 r., III CSK 246/2009, OSNC 2011/A/5). Niemniej jednak
uchybienie to nie miało wpływu na prawidłowość odrzucenia skargi kasacyjnej
wniesionej przez powoda. Sąd Okręgowy trafnie bowiem przyjął, że o majątkowym
albo niemajątkowym charakterze prawa będącego przedmiotem sporu decyduje
to, czy roszczenie bezpośrednio wpływa na stosunki majątkowe stron (por.
postanowienie SN z dnia 11 lipca 2001 r., IV CZ 108/01, niepubl.; postanowienie
SN z dnia 8 listopada 2001 r., III CKN 568/01, niepubl.; postanowienie SN z dnia
8 grudnia 2005 r., II CZ 110/05, niepubl.; wyrok SN z dnia 9 lipca 2009 r.,
II PK 240/08, niepubl.). Sytuacja taka występuje wtedy, gdy roszczenie
uwarunkowane jest interesem ekonomicznym, ujmowanym obiektywnie
(por. postanowienie SN z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 9/12, OSNC 2012/7-8/99;
uzasadnienie uchwały 7 sędziów SN z dnia 10 maja 2011 r., III CZP 126/10, OSNC
4
2011/11/117). W sprawie, której przedmiotem jest żądanie ustalenia pierwszeństwa
nabycia lokalu mieszkalnego na zasadach preferencyjnych, niewątpliwie przeważa
interes ekonomiczny, podobnie jak w przypadku ustalenia wstąpienia w stosunek
najmu lokalu mieszkalnego (por. postanowienie SN z dnia 11 lipca 2001 r., IV CZ
108/01, niepubl.; postanowienie SN z dnia 26 września 2002 r., III CZ 82/02,
niepubl.) czy ustalenia prawa do lokalu socjalnego (por. postanowienie SN z dnia
8 stycznia 2009 r., I CZ 112/08; postanowienie SN z dnia 7 listopada 2000 r., I CZ
107/00, niepubl.; postanowienie SN z dnia 16 kwietnia 1997 r., II CZ 49/97, OSNC
1997/11/169). Niniejszą sprawę należało więc uznać za sprawę o prawo
majątkowe, w której zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna jest
niedopuszczalna, jeśli wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50.000 zł.
Już tylko na marginesie należy wskazać, że kognicją Sądu Najwyższego
w postępowaniu z zażalenia na postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające
skargę kasacyjną nie może być objęta kwestia nieważności postępowania przed
sądem drugiej instancji (por. postanowienie SN z dnia 11 maja 2001 r., III CZ 28/01,
OSNC 2002/1/12), stąd związany z tym zarzut żalącego nie mógł być skuteczny.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy, uznając, że mimo częściowo błędnego
uzasadnienia, zaskarżone postanowienie odpowiada prawu, na podstawie art.
39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 19 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa T. P.
przeciwko Wojskowym Zakładom Motoryzacyjnym Spółce Akcyjnej w P.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 grudnia 2012 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 17 lipca 2012 r.,
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 17 lipca 2012 r., Sąd Okręgowy odrzucił skargę
kasacyjną powoda T. P., wniesioną od wyroku tego Sądu z dnia 3 kwietnia 2012 r.,
oddalającego apelację powoda od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 29 listopada
2011 r., którym oddalone zostało powództwo skierowane przeciwko Wojskowym
Zakładom Motoryzacyjnym Spółce Akcyjnej z siedzibą w P. o ustalenie prawa
pierwszeństwa nabycia bliżej określonego lokalu mieszkalnego. Sąd Okręgowy
przyjął, że skarga kasacyjna podlegała odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 2 w zw.
z 3982
§ 1 k.p.c., albowiem sprawa niniejsza kwalifikuje się jako sprawa o prawo
majątkowe, w której wartość przedmiotu zaskarżenia nie przekracza 50.000 zł. W
toku postępowania powód określał wartość przedmiotu sprawy na kwotę 5.000 zł.
Wbrew twierdzeniom powoda Sąd Okręgowy uznał, że prawo pierwszeństwa
nabycia lokalu mieszkalnego, przysługujące na podstawie przepisów ustawy z dnia
15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością
przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu
Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących
własnością Skarbu Państwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 24 ze zm.), nie stanowi
uprawnienia osobistego o charakterze niemajątkowym. Ustalenie tego prawa
wpływa bowiem na stosunki majątkowe stron i związane jest z interesem
ekonomicznym powoda, skoro dotyczy prawa pierwokupu, będącego uprawnieniem
o charakterze majątkowym. Natomiast niepieniężny charakter żądania powoda nie
może być decydujący.
Postanowienie odrzucające skargę kasacyjną powód zaskarżył zażaleniem,
zarzucając błędne utożsamienie prawa pierwszeństwa, o którym mowa w art. 4 ust.
1 wymienionej ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r., z prawem pierwokupu,
przewidzianym w art. 596 k.c. oraz błędne ustalenie, jakoby roszczenie powoda
miało bezpośredni wpływ na stosunki majątkowe stron. W uzasadnieniu powód
podniósł, że jego żądanie dotyczy jedynie przywileju pierwszeństwa nabycia lokalu
w przypadku przeznaczenia go do sprzedaży oraz że względem pozwanego nie
przysługuje mu żadne roszczenie majątkowe, w szczególności roszczenie
3
o zawarcie umowy sprzedaży lokalu na warunkach preferencyjnych. Na obecnym
etapie żądanie powoda nie jest skierowane bezpośrednio na zaspokojenie interesu
ekonomicznego. Wspomniane pierwszeństwo jest prawem osobistym, przypisanym
do określonej osoby i nie podlega dziedziczeniu. Z tych względów ma charakter
niemajątkowy, czego konsekwencją jest niewłaściwość rzeczowa sądu
w postępowaniu rozpoznawczym i naruszenie art. 379 pkt 6 k.p.c. Z tych przyczyn
powód wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Trafnie wskazuje się w zażaleniu, że Sąd Okręgowy nieprawidłowo utożsamił
prawo pierwokupu z przewidzianym w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
prawem pierwszeństwa w nabyciu mieszkania w rozumieniu ustawy z dnia
21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz.
543) na preferencyjnych zasadach. Są to bowiem odrębne instytucje, z którymi
wiążą się odmienne skutki prawne (por. uchwała SN z dnia 21 lutego 1995 r.,
III CZP 161/94, OSNC 1995/5/71; wyrok SN z dnia 20 stycznia 1998 r., I CKN
368/97, OSNC 1998/9/143; wyrok SN z dnia 25 marca 2004 r., II CK 268/2003,
niepubl.; wyrok SN z dnia 11 maja 2005 r., III CK 562/2004, Rejent 2005/10/178;
uchwała SN z dnia 21 grudnia 2006 r., III CZP 121/06, OSNC 2007/10/149; wyrok
SN z dnia 7 maja 2010 r., III CSK 246/2009, OSNC 2011/A/5). Niemniej jednak
uchybienie to nie miało wpływu na prawidłowość odrzucenia skargi kasacyjnej
wniesionej przez powoda. Sąd Okręgowy trafnie bowiem przyjął, że o majątkowym
albo niemajątkowym charakterze prawa będącego przedmiotem sporu decyduje
to, czy roszczenie bezpośrednio wpływa na stosunki majątkowe stron (por.
postanowienie SN z dnia 11 lipca 2001 r., IV CZ 108/01, niepubl.; postanowienie
SN z dnia 8 listopada 2001 r., III CKN 568/01, niepubl.; postanowienie SN z dnia
8 grudnia 2005 r., II CZ 110/05, niepubl.; wyrok SN z dnia 9 lipca 2009 r.,
II PK 240/08, niepubl.). Sytuacja taka występuje wtedy, gdy roszczenie
uwarunkowane jest interesem ekonomicznym, ujmowanym obiektywnie
(por. postanowienie SN z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 9/12, OSNC 2012/7-8/99;
uzasadnienie uchwały 7 sędziów SN z dnia 10 maja 2011 r., III CZP 126/10, OSNC
4
2011/11/117). W sprawie, której przedmiotem jest żądanie ustalenia pierwszeństwa
nabycia lokalu mieszkalnego na zasadach preferencyjnych, niewątpliwie przeważa
interes ekonomiczny, podobnie jak w przypadku ustalenia wstąpienia w stosunek
najmu lokalu mieszkalnego (por. postanowienie SN z dnia 11 lipca 2001 r., IV CZ
108/01, niepubl.; postanowienie SN z dnia 26 września 2002 r., III CZ 82/02,
niepubl.) czy ustalenia prawa do lokalu socjalnego (por. postanowienie SN z dnia
8 stycznia 2009 r., I CZ 112/08; postanowienie SN z dnia 7 listopada 2000 r., I CZ
107/00, niepubl.; postanowienie SN z dnia 16 kwietnia 1997 r., II CZ 49/97, OSNC
1997/11/169). Niniejszą sprawę należało więc uznać za sprawę o prawo
majątkowe, w której zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna jest
niedopuszczalna, jeśli wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50.000 zł.
Już tylko na marginesie należy wskazać, że kognicją Sądu Najwyższego
w postępowaniu z zażalenia na postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające
skargę kasacyjną nie może być objęta kwestia nieważności postępowania przed
sądem drugiej instancji (por. postanowienie SN z dnia 11 maja 2001 r., III CZ 28/01,
OSNC 2002/1/12), stąd związany z tym zarzut żalącego nie mógł być skuteczny.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy, uznając, że mimo częściowo błędnego
uzasadnienia, zaskarżone postanowienie odpowiada prawu, na podstawie art.
39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., postanowił jak w sentencji.