Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZP 94/12
UCHWAŁA
Dnia 20 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa A. S.-B.
przeciwko Skarbowi Państwa-Ministrowi Skarbu Państwa
o zapłatę,
po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym
w dniu 20 grudnia 2012 r.,
zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Apelacyjny
postanowieniem z dnia 21 września 2012 r.,
„1. Czy art. 7 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu
narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju
(Dz. U. Nr 97, poz. 1051 z późn. zm.) stanowi źródło prawa
podmiotowego przyznanego osobom fizycznym, o których mowa
w tym przepisie?
2. w przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie zawarte
w punkcie 1 to: czy w sytuacji przyznania zaspokojenia, w formie
wypłaty rekompensat, roszczeń określonych osób fizycznych z tytułu
wskazanego w art. 7 powołanej wyżej ustawy, przy jednoczesnym
pozostawieniu trybu wypłaty rekompensat i określenia ich wysokości
do uregulowania w odrębnych przepisach, powstaje obowiązek
ustawodawcy wydania odrębnych przepisów, a w konsekwencji -
2
niewydanie odrębnych przepisów tworzy stan zaniechania
legislacyjnego?”
podjął uchwałę:
Artykuł 7 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu
narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych
kraju (Dz. U. Nr 97, poz. 1051 ze zm.) nie stanowi źródła prawa
podmiotowego dla osób fizycznych w nim wymienionych ani
obowiązku wydania odrębnych przepisów, o których mowa
w tym artykule.
Uzasadnienie
3
Sąd Okręgowy oddalił powództwo A. S.-B. o zasądzenie od Skarbu Państwa
– Ministra Skarbu Państwa kwoty 8.212.500 zł z ustawowymi odsetkami od dnia
wniesienia pozwu, tytułem odszkodowania za przejęte na własność Skarbu
Państwa grunty leśnie.
Ustalił, że nieruchomości ziemskie, objęte lwh nr […] dobro tabularne gm.
kat. T., w latach 40-tych stanowiły własność J. B. Wchodzące w skład tej
nieruchomości grunty leśne o pow. 657 ha zostały przejęte na rzecz Skarbu
Państwa na cele reformy rolnej, na podstawie art. 2 ust. 1 pkt e dekretu PKWN z
dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. Nr 4, poz. 17 ze
zm.). Powódka nabyła na podstawie ustawy część spadku po zmarłym w dniu 9
grudnia 1996 r. mężu J. B. W ocenie Sądu Okręgowego, nie zostało wykazane, że
przejęcie nieruchomości przez Skarb Państwa było bezprawne według przepisów
wymienionego dekretu PKWN. Natomiast art. 7 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o
zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (Dz.
U. Nr 97, poz. 1051 ze zm., dalej: „u.z.n.ch.s.z.n.k.”) nie stanowi samodzielnej
podstawy materialnej do zasądzenia odszkodowania z tytułu utraty nieruchomości
zakwalifikowanych obecnie do zasobów strategicznych, gdyż nie stanowi on
samoistnego źródła uprawnień dla kręgu osób w nim wymienionych. Nie było
również podstaw do uwzględnienia powództwa na podstawie art. 4171
§ 4 k.c.
Artykuł 7 u.z.n.ch.s.z.n.k nie zawiera bowiem delegacji ustawowej do wydania na
jego podstawie dalszych przepisów. Dla przyjęcia zaniechania legislacyjnego
konieczne jest istnienie konkretnie określonego obowiązku prawodawczego.
Rozpoznając apelację powódki wniesioną od wyroku Sądu Okręgowego,
Sąd Apelacyjny powziął poważne wątpliwości prawne, którym dał wyraz w
przytoczonym na wstępie postanowieniu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przedstawione do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne związane jest
z oceną zasadności roszczenia odszkodowawczego uzasadnionego zarzutem
zaniechania wykonania obowiązku wydania odpowiednich przepisów, o których
mowa w art. 7 u.z.n.ch.s.z.n.k. Ustawa ta, uchwalona w dniu 6 lipca 2001 r., weszła
4
w życie z dniem 11 września 2001 r. W tym czasie nie obowiązywał art. 4171
k.c.,
który wszedł w życie z dniem 1 września 2004 r. na podstawie ustawy z dnia
17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692) przewidujący (w § 4) odpowiedzialność
za szkodę wyrządzoną przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek
wydania przewiduje przepis prawa. Zgodnie z art. 5 powołanej ustawy
nowelizującej, do zdarzeń i stanów prawnych powstałych przed dniem wejścia
w życie niniejszej ustawy stosuje się m.in. przepisy art. 417, art. 419, art. 420, art.
4201
, art. 4202
i art. 421 k.c., w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie
niniejszej ustawy. Mimo, że do dnia 1 września 2004 r. nie było przepisu
ustawowego, który regulowałby odpowiedzialność odszkodowawczą za tzw.
zaniechanie legislacyjne, w judykaturze przyjęto, że taka odpowiedzialność mogła
powstać w związku z niewydaniem aktu normatywnego także przed dniem
1 września 2004 r. W uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 19 maja 2009 r., III CZP 139/08 (OSNC 2009, nr 11, poz. 144)
wyjaśniono, że Skarb Państwa odpowiada za szkodę wyrządzoną niewydaniem
aktu normatywnego, którego obowiązek wydania powstał po wejściu w życie
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. O tym, czy Skarb Państwa odpowiada
za szkodę wyrządzoną przez niewydanie aktu normatywnego przed wejściem
w życie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r., nie decyduje art. 5 tej ustawy, lecz
wykładnia art. 417 k.c. w zw. z art. 77 ust. 1 Konstytucji interpretowanego
z uwzględnieniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r.,
SK 18/00 (OTK-A ZU 2001, nr 8, poz. 256). Te ostatnie przepisy stanowią więc
podstawę odpowiedzialności za zaniechanie legislacyjne, jeżeli obowiązek wydania
przepisów powstał po wejściu w życie Konstytucji, a przed dniem 1 września
2004 r. W takich przypadkach, bez znaczenia jest okoliczność, że stan zaniechania
legislacyjnego trwa nadal po dniu 1 września 2004 r.
Zgodnie z art. 1 pkt 3 u.z.n.ch.s.z.n.k., do strategicznych zasobów
naturalnych kraju zalicza się lasy państwowe. Natomiast art. 7 tej ustawy stanowi,
że roszczenia osób fizycznych, byłych właścicieli lub ich spadkobierców, z tytułu
utraty własności zasobów wymienionych w art. 1, zaspokojone zostaną w formie
rekompensat wypłaconych ze środków budżetu państwa na podstawie odrębnych
5
przepisów. Dla rozstrzygnięcia, czy art. 7, jest źródłem prawa podmiotowego należy
odnieść się do tego pojęcia. Pojęcie prawa podmiotowego nie jest kategorią
zdefiniowaną w przepisach prawa, lecz zostało wykształcone w nauce prawa,
w której nie ma zgodności stanowisk co do definicji tego pojęcia. Ze względu
na funkcje wymiaru sprawiedliwości nie jest rolą sądów rozsądzanie teoretycznych
problemów dotyczących wyróżnianych w nauce prawa pojęć prawnych. Istotne
znaczenie mają natomiast normatywne postaci prawa podmiotowego. Stwierdzenie
istnienia prawa podmiotowego ma bowiem tę konsekwencję, że prawo to powinno
doznać ochrony, chociażby poprzez zastosowanie przepisów o odpowiedzialności
odszkodowawczej, która jest jedną z form ochrony praw podmiotowych.
Wyróżnianą cechą prawa podmiotowego jest m.in. to, że jest ono nie tylko
przyznane przez normę prawną, ale także przez nią zabezpieczone.
Jedną z postaci prawa podmiotowego jest roszczenie, które polega
na możliwości domagania się od konkretnej osoby oznaczonego zachowania się.
Występuje ono wtedy, gdy z jednej strony zachodzi uprawnienie skonkretyzowane
pod względem treści i podmiotu, z drugiej strony, bezpośrednio przyporządkowany
jest mu obowiązek innego określonego podmiotu. Konstruując roszczenie,
ustawodawca może określić albo treść prawa uprawnionego albo treść obowiązku
zobowiązanego do spełnienia roszczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
6 września 2012 r., I CSK 96/12 nie publ.). Ponadto, niekiedy, ze względu
na cechy prawa podmiotowego powinien zostać określony także sposób
przymusowego doprowadzenia do jego realizacji (sądowy, administracyjnoprawny).
Bez spełnienia wyżej wymienionych warunków nie sposób określić uprawnionego
do dochodzenia roszczenia albo zobowiązanego do jego spełnienia, jak również
treści uprawnienia i skorelowanego z nim obowiązku. W konsekwencji, ze względu
na brak tych cech prawa podmiotowego w postaci roszczenia nie można prawu
temu zapewnić skutecznej ochrony prawnej.
Analiza treści art. 7 u.z.n.ch.s.z.n.k. – w oderwaniu od zagadnienia
ewentualnego obowiązku wydania odrębnych przepisów - uzasadnia wniosek,
że nie zawiera on wszystkich niezbędnych elementów decydujących o powstaniu
prawa podmiotowego w postaci roszczenia. Odnośnie do elementów podmiotowych
roszczenia z art. 7 można tylko precyzyjnie określić podmiot zobowiązany, tj. Skarb
6
Państwa. Przepis ten nie wskazuje jednak precyzyjnie adresatów uprawnienia.
Prima facie, wydaje się, że art. 7 w sposób wyraźny określa, iż ewentualne
roszczenie o zapłatę rekompensaty przysługuje wskazanym w nim podmiotom,
tj. osobom fizycznym, byłym właścicielom lub ich spadkobiercom zasobów
obejmujących utracone lasy państwowe. Ustawodawca nie sprecyzował jednak
bliżej tej kategorii uprawnionych, w szczególności przez wskazanie, czy dotyczy to
wszystkich właścicieli i ich spadkobierców lasów, które kiedykolwiek i bez względu
na podstawę prawną i inne okoliczności (np. obszar nieruchomości, narodowość
właścicieli itp. cechy), przeszły na własność państwa. Nie określono, czy chodzi
o przejęcie tych zasobów w sposób sprzeczny z prawem, czy też w sposób legalny
(wówczas, w odniesieniu do ostatniej kategorii osób, przepis ten miałby charakter
quasi reprywatyzacyjny). Pojęcie roszczenia, jak już wcześniej wyjaśniono, dotyczy
sytuacji, gdy z obowiązujących w systemie prawa przepisów wynika norma,
przyznająca prawo żądania przez podmiot uprawniony od podmiotu zobowiązanego
oznaczonego postępowania zabezpieczone możliwością przymusowej jego
realizacji. Konsekwentnie, należałoby wobec tego przyjąć, że pojęcie roszczeń
osób fizycznych, byłych właścicieli lub ich spadkobierców, z tytułu utraty własności
zasobów wymienionych w art. 1, mogłoby obejmować jedynie takich z nich, którym
w chwili wejścia w życie ustawy, przysługuje roszczenie z tytułu utraty własności
tych zasobów. Oznaczałoby to, iż w istocie przepis ten jedynie zmienia treść
dotychczasowych roszczeń byłych właścicieli lub ich spadkobierców w ten sposób,
że w miejsce przysługujących im dotychczas roszczeń odszkodowawczych
w stosunku do Skarbu Państwa wprowadza roszczenie o zapłatę rekompensaty.
Należy wykluczyć jednak taki sens tej regulacji. Ustawa została bowiem przyjęta
w czasie, gdy równolegle toczyły się prace nad ustawą reprywatyzacyjną.
Beneficjentem rekompensaty, o której mowa w art. 7 u.z.n.ch.s.z.n.k., miały więc
być osoby, które w okresie poprzedzającym uchwale tej ustawy zgłaszały do
Skarbu Państwa żądania o charakterze reprywatyzacyjnym z tytułu przejęcia –
także w sposób legalny - przez Państwo lasów, i które nie mogły zostać
zaspokojone w ramach obowiązujących przepisów. Użyte w art. 7 ustawy
określenie „roszczenie” nie jest więc w pełni adekwatne do przyjmowanego
znaczenia tego terminu, gdyż w istocie obejmuje, bez bliższego sprecyzowania,
7
kategorię osób fizycznych zgłaszających wobec ustawodawcy żądania w związku
z utratą własności zasobów określonych w art. 1 ustawy, a nie osoby, którym
system obowiązującego wówczas prawa przyznawał określone roszczenia.
Ponadto w art. 7 odnośnie do treści roszczenia, wskazano jedynie,
że obejmuje ono świadczenie w formie pieniężnej w postaci rekompensaty, która
miała być wypłacona ze środków budżetu państwa. W przepisie nie sprecyzowano
jednak bliżej zakresu tego świadczenia. Ustawa nie zawiera definicji użytego w niej
pojęcia rekompensaty, przesądza jedynie o tym, że jest to świadczenie pieniężne.
Nie jest to również pojęcie, które definiują przepisy kodeksu cywilnego. Analiza
tego pojęcia w dotychczasowych regulacjach dotyczących rekompensat –
zawartych w ustawie z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat
na samochody osobowe (Dz. U. Nr 156, poz. 776) oraz w ustawie z dnia 8 lipca
2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości
poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 169, poz. 1418
ze zm.) - prowadzi do wniosku, że ustawodawca, przyznając tego rodzaju prawo
podmiotowe czyni to w sposób pełny, w szczególności zaś określając w sposób
precyzyjny nie tylko krąg osób uprawnionych do tego roszczenia, ale także
wysokość należnej rekompensaty. W przypadku tego rodzaju świadczeń,
ustawodawca określał ponadto szczególny tryb ustalania uprawnienia do uzyskania
rekompensat, określania ich wysokości, terminy zgłasza roszczeń z tego tytułu,
termin wypłaty rekompensat, termin przedawnienia bądź wygaśnięcia roszczeń
z tego tytułu, tworzył określony fundusz służący realizacji rekompensat.
Rekompensata, odnośnie do jej wysokości, stanowiła określony arbitralnie przez
ustawodawcę, ułamek pełnego odszkodowania. Żadnych z tych elementów
nie zawiera art. 7 u.z.n.ch.s.z.n.k.
Istota przedstawionego zagadnienia prawnego sprowadza się jednak
do rozstrzygnięcia, czy mimo powyższych braków w konstrukcji roszczenia, można
pomimo tego przyjąć, że z art. 7 wynika prawo podmiotowe przy uwzględnieniu,
że z przepisu tego wynika także obowiązek wydania przez ustawodawcę
odrębnych przepisów uzupełniających brakujące elementy analizowanego prawa
podmiotowego. W takim przypadku, zaniechanie wykonania tego obowiązku przez
ustawodawcę, mogłoby powodować odpowiedzialność Skarbu Państwa
8
za zaniechanie legislacyjne. W orzecznictwie Sądu Najwyższego uznano, bowiem
że przyjęcie rozwiązań niepełnych, fragmentarycznych, może uzasadniać przyjęcie
bezprawia legislacyjnego (por. wyrok z dnia 24 września 2003 r., I CK 143/03,
OSNC 2004, nr 11, poz. 179). Odpowiedzialność odszkodowawcza za zaniechanie
legislacyjne staje się w przypadku stworzenia prawa podmiotowego o ułomnych
cechach formą ochrony tego prawa, którego nie można w pełni bądź w ogóle
realizować.
Odpowiedzialność odszkodowawczą państwa za zaniechanie legislacyjne
- zarówno na podstawie obecnie obowiązującego art. 4171
§ 4 k.c., jak również,
mającego zastosowanie w sprawie, art. 417 k.c. w zw. z art. 77 ust. 1 Konstytucji
interpretowanego z uwzględnieniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
4 grudnia 2001 r., SK 18/00 - można przyjąć wówczas, gdy z przepisów wynika
skonkretyzowany obowiązek wydania aktu normatywnego. W takim przypadku
wymagane jest także, aby przepis, nakładający obowiązek wydania odpowiednich
przepisów, określał pewną minimalną treść składającą się na prawo podmiotowe,
w szczególności adresatów uprawnionych do dochodzenia roszczenia
i zobowiązanych do spełnienia świadczenia składającego się na treść roszczenia,
jak również jego zakres. Wykładnia logiczno-językowa art. 7 u.z.n.ch.s.z.n.k.
nie prowadzi do wniosku, aby został w tym przepisie wyartykułowany obowiązek
wydania określonych przepisów dotyczących rekompensat, skoro użyto w nim
sformułowania, że roszczenia wymienionych w nim osób fizycznych „zaspokojone
zostaną w formie rekompensat wypłacanych ze środków budżetu państwa
na podstawie odrębnych przepisów”. W przepisie tym nie zawarto także delegacji
ustawowej do wydania odpowiednich rozporządzeń wykonawczych z określeniem
zakresu tej regulacji. W orzecznictwie Sądu Najwyższego uznano za dopuszczalną
możliwość odpowiedzialności odszkodowawczej państwa za zaniechanie
legislacyjne polegające na niewydaniu ustawy, której obowiązek wydania
przewiduje inna ustawa (por. uchwała z dnia 6 lipca 2006 r., III CZP 37/06, OSNC
2007, nr 4, poz. 56). W wyroku z dnia 29 czerwca 2012 r., I CSK 547/11
(OSP 2012, nr 12, poz. 121) Sąd Najwyższy przyjął, iż użyte w art. 7 ustawy
pojęcie „odrębne przepisy” oznacza wydanie ich w formie ustawy. Należy jednak
zwrócić uwagę na to, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego zajęto stanowisko,
9
do którego przychyla się skład orzekający, według którego odpowiedzialność
za zaniechanie legislacyjne polegające na obowiązku wydania ustawy może
wchodzić w rachubę wyjątkowo, jedynie wówczas, gdy obowiązek wydania ustawy
jest wyrażony w sposób jednoznaczny (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia
z dnia 6 lipca 2006 r., III CZP 37/06). W orzeczeniu tym przyjęto, że wyłączona jest
możliwość ustalenia obowiązku wydania ustawy dopiero w drodze wykładni
dokonywanej przez sąd, gdyż stanowiłoby to wkroczenie władzy sądowniczej
w uprawnienia zastrzeżone dla ustawodawcy. Wprawdzie ustalenie obowiązku
wydania ustawy zawartego w normie prawnej jest zawsze konsekwencją wykładni
przepisów, w którym norma ta jest zawarta, jednakże istotne jest to, aby woli
ustawodawcy co do obowiązku wydania określonej ustawy nie domniemywać, musi
ona jednoznacznie wynikać z procesu wykładni przepisów obowiązującego prawa.
Nie można przyjąć, aby taki stan rzeczy zachodził w odniesieniu do obowiązku
wydania odrębnych przepisów, o których mowa w art. 7 u.z.n.ch.s.z.n.k.
Jak przyjęto w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2012 r.: I CSK
59/12, I CSK 59/12, I CSK 77/12 oraz I CSK 96/12 (nie publ.), wykładnia przepisów
prawa, w omawianym zakresie, nie może być prawotwórcza, gdyż musi
uwzględniać wyrażoną w art. 10 Konstytucji zasadę podziału i równowagi władzy
ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, na której opiera się ustrój
Rzeczypospolitej (por. również wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 sierpnia 2006 r.,
III CSK 138/05, OSNC 2007, nr 4, poz. 63, z dnia 7 listopada 2006 r., I CSK 159/06,
nie publ. i z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 438/06, nie publ.). Sądy nie mogą
bowiem w procesie odszkodowawczym za zaniechanie legislacyjne ustalać treści
niewydanych przepisów. Aby przyjąć istnienie obowiązku legislacyjnego, którego
zaniechanie skutkowałby odpowiedzialność odszkodowawczą państwa, niezbędne
jest, aby przepis nakładający obowiązek wydania innego aktu prawnego określał
minimalną jego treść w stopniu pozwalającym na określenie zakresu obowiązku
odszkodowawczego państwa. Taka sytuacja nie zachodzi w odniesieniu do art. 7
u.z.n.ch.s.z.n.k., według którego dopiero, odrębne i wydane w przyszłości, przepisy
miały określać treść prawa podmiotowego w postaci roszczenia o zapłatę
rekompensaty.
10
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto możliwość ustalenia istnienia
obowiązku wydania odpowiedniego aktu normatywnego również w sytuacji, gdy taki
obowiązek nie został wyrażony expressis verbis w przepisach, gdy prawa jednostek
- przyznane w sposób oczywisty i bezwarunkowy - nie mogą być realizowane
na skutek niewydania odpowiedniego aktu normatywnego (wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CSK 138/05). Także jednak w takim
przypadku, z tych samych przyczyn co wcześniej wskazanych, przepisy
przyznające te prawa muszą określać jego istotne cechy. Przyjęcie hipotetycznego
zaniechania legislacyjnego państwa – odnoszących się do przyznanych praw
podmiotowych o niesprecyzowanych cechach co do treści, czy niejasnego
określonego kręgu osób uprawnionych – powodowałoby, że również iluzoryczna
byłaby odpowiedzialność odszkodowawcza państwa na podstawie przepisów
prawa cywilnego z tytułu zaniechania legislacyjnego. Bez wchodzenia w rolę
prawotwórczą sądy nie mogłyby bowiem rozstrzygać ani o osobie legitymowanej
do wniesienia powództwa odszkodowawczego, ani o jego wysokości. Należy mieć
przy tym na względzie, że przepisy dotyczące odpowiedzialności
odszkodowawczej, w tym za zaniechanie legislacyjne, są formą ochrony
istniejących praw podmiotowych nie zaś źródłem ich kreacji, czy określania ich
zakresu. Również z tej perspektywy, art. 7 u.z.n.ch.s.z.n.k. nie określa w sposób
dostateczny treści prawa podmiotowego w postaci roszczenia, w szczególności
co do kręgu osób legitymowanych oraz wysokości świadczenia, aby można było
na tej podstawie przyjąć istnienie niewyartykułowanego wprost w przepisie
obowiązku wydania ustawy, skutkującego, w razie jego zaniechania,
odpowiedzialnością odszkodowawczą Skarbu Państwa.
Dotychczasowe rozważania uzasadniają konkluzję, że art. 7 u.z.n.ch.s.z.n.k.
nie zawiera normy prawnej, z której wynikają określone prawa bądź obowiązki
podmiotów prawa składające się na treść prawa podmiotowego w postaci
roszczenia, jak również nie zawiera normy nakładającej obowiązek wydania
przepisów, o których w nim mowa, dotyczących rekompensat. Należy więc
podzielić wyrażone w orzecznictwie stanowisko, że przepis ten ma charakter
blankietowy (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 6 września 2012 r.: I CSK 59/12,
I CSK 59/12, I CSK 77/12 i I CSK 96/12). Zawiera jedynie proklamację
11
ustawodawcy woli i sposobu zaspokojenia w przyszłości na podstawie odrębnych
przepisów żądań zgłaszanych przez właścicieli (osoby fizyczne) lasów lub ich
spadkobierców w stosunku do Skarbu Państwa z tytułu utraty ich własności.
Zgodnie z zasadami prawidłowej legislacji, mającymi swe źródło w art. 2
Konstytucji, w systemie prawnym nie powinno być jedynie proklamacji przyszłych
praw. Jednakże założenia te, jak wykazuje praktyka orzecznicza sądów, nie
zawsze są prawidłowo realizowane przez ustawodawcę. Należy mieć przy tym
dodatkowo na uwadze, że przepisy u.z.n.ch.s.z.n.k. miały swoje źródło w projekcie
obywatelskim (por. druk nr 1455/III kadencja Sejmu), nad którym prace toczyły się
równolegle do prac nad ustawą reprywatyzacyjną. W tej ostatniej ustawie miało
zostać określone prawo do rekompensaty w sposób, który nadawałby temu prawu
cechy prawa podmiotowego w postaci roszczenia. Sama ustawa o zachowaniu
narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju, bez ustawy
reprywatyzacyjnej – jak wykazuje analiza procesu legislacyjnego - nie miała rodzić
żadnych skutków finansowych i rozstrzygać rozwiązań dotyczących rekompensat.
Celem art. 7 tej ustawy było jedynie wyrażenie woli ustawodawcy, aby przyszła
realizacja żądań reprywatyzacyjnych byłych właścicieli lasów bądź ich
spadkobierców, realizowana na podstawie odrębnych przepisów, miała postać
pieniężnych rekompensat, a tym samym, aby odbyła się z zachowaniem zasobów
określonych w art. 1 ustawy, bez dokonywania zmian własnościowych, o czym
stanowi art. 2 tej ustawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października
2007 r., I CSK 223/07, OSNC-ZD 2008, nr B, poz. 47). Na taki, ograniczony, sens
analizowanego przepisu wskazuje także przedmiot regulacji tej ustawy.
Z tych względów, na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. podjęto uchwałę,
jak na wstępie.