II CZ 154/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:03-04-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 154/12
POSTANOWIENIE
Dnia 16 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
w sprawie z powództwa A. Z.
przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w Ł.
o zapłatę kwoty 60000 zł,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 16 stycznia 2013 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie o kosztach zawarte w pkt.2 wyroku
Sądu Okręgowego
z dnia 10 kwietnia 2012 r.,
1. oddala zażalenie i przyznaje od Skarbu Państwa - Sądu
Okręgowego adwokat E. K. kwotę 300 (trzysta) zł,
powiększoną o należny podatek od towarów i usług,
tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
powodowi z urzędu w postępowaniu zażaleniowym,
2. zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa kwotę 450 (czterysta
pięćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2011 r. oddalił apelację powoda
A. Z. od wyroku Sądu Rejonowego oddalającego powództwo przeciwko Skarbowi
Państwa - Zakładowi Karnemu w Ł. o zapłatę kwoty 30.000 zł tytułem
zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych wskutek umieszczenia
w zadymionej celi i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1800 zł
tytułem kosztów postępowania odwoławczego.
To ostatnie rozstrzygnięcie zaskarżył zażaleniem powód. Zarzucając Sądowi
Okręgowemu naruszenia art. 102 k.p.c., wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i nieobciążanie go kosztami postępowania za drugą instancję oraz
postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Przytoczony przepis,
realizujący zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron
kosztami procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana
zwrócić przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.). Artykuł. 102 k.p.c.,
odwołując się do „wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawia sądowi
orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak
i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nie obciążania jej
kosztami procesu (por. postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07,
niepubl.). Do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych” należą okoliczności
zarówno związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz.
Do pierwszych zalicza się np. charakter żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego
znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń,
przedawnienie, do drugich - sytuację majątkowe i życiową strony, z zastrzeżeniem,
że nie jest wystarczające powołanie się jedynie na trudną sytuację majątkowa,
nawet jeśli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia
pełnomocnika z urzędu. Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać
zastosowanie tego wyjątku powinny być ocenione z uwzględnieniem zasad
3
współżycia społecznego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia
2011 r., I CZ 26/11, niepubl., z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, niepubl.).
Sąd Okręgowy stwierdził, że nie ma podstawy do odstąpienia od obciążenia
powoda kosztami postępowania apelacyjnego. O ile bowiem można było uznać, że
wnosząc powództwo mógł on - ewentualnie - być subiektywnie przekonany
o zasadności dochodzonego roszczenia, o tyle nie sposób przyjąć, iż przekonanie
takie miał również zaskarżając wyrok Sądu pierwszej instancji, po zapoznaniu się
z pisemnymi motywami rozstrzygnięcia. Apelację powoda została oddalona jako
oczywiście bezzasadna, przy czym w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji
korzystał on z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.
W orzecznictwie podkreśla się, że ustalenie, czy w sprawie zachodzi
„wypadek szczególnie uzasadniony”, zależy od swobodnej oceny sądu
orzekającego a ingerencja w powyższe uprawnienie jurysdykcyjne, w ramach
rozpoznawania środka zaskarżenia, może być usprawiedliwiona jedynie w razie
stwierdzenia, że dokonana w zaskarżonym postanowieniu ocena jest dowolna,
oczywiście pozbawiona uzasadnionych podstaw (por. postanowienie SN z dnia
15 czerwca 2011 r., V CZ 23/11, niepubl.). Odnosząc powyższe zapatrywanie do
sprawy niniejszej, nie można zgodzić się ze stanowiskiem skarżącego, że
dokonana przez Sąd Okręgowy ocena w kwestii wystąpienia szczególnie
uzasadnionego wypadku jest dowolna i oczywiście pozbawiona uzasadnionych
podstaw. Kontynuując proces przegrany w pierwszej w następstwie wniesienia
oczywiście bezzasadnego środka odwoławczego strona powinna liczyć się
z obowiązkiem pokrycia kosztów obrony strony przeciwnej. Sąd Okręgowy,
dokonując takiej oceny - wbrew odmiennemu zapatrywaniu skarżącego - nie
naruszył art. 102 k.p.c.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
w związku z art. 39814
k.p.c. orzekł, jak w sentencji, rozstrzygając o kosztach
postępowania zażaleniowego stosownie do § 19 w związku z § 6 pkt 3 i § 13 ust.
2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.
1348) oraz art. 98 § 1 w związku z art. 108 §1 zdanie pierwsze k.p.c. i § 6 pkt 3
4
w związku z § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez
radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.).
POSTANOWIENIE
Dnia 16 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
w sprawie z powództwa A. Z.
przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w Ł.
o zapłatę kwoty 60000 zł,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 16 stycznia 2013 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie o kosztach zawarte w pkt.2 wyroku
Sądu Okręgowego
z dnia 10 kwietnia 2012 r.,
1. oddala zażalenie i przyznaje od Skarbu Państwa - Sądu
Okręgowego adwokat E. K. kwotę 300 (trzysta) zł,
powiększoną o należny podatek od towarów i usług,
tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
powodowi z urzędu w postępowaniu zażaleniowym,
2. zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa kwotę 450 (czterysta
pięćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2011 r. oddalił apelację powoda
A. Z. od wyroku Sądu Rejonowego oddalającego powództwo przeciwko Skarbowi
Państwa - Zakładowi Karnemu w Ł. o zapłatę kwoty 30.000 zł tytułem
zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych wskutek umieszczenia
w zadymionej celi i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1800 zł
tytułem kosztów postępowania odwoławczego.
To ostatnie rozstrzygnięcie zaskarżył zażaleniem powód. Zarzucając Sądowi
Okręgowemu naruszenia art. 102 k.p.c., wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i nieobciążanie go kosztami postępowania za drugą instancję oraz
postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Przytoczony przepis,
realizujący zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron
kosztami procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana
zwrócić przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.). Artykuł. 102 k.p.c.,
odwołując się do „wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawia sądowi
orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak
i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nie obciążania jej
kosztami procesu (por. postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07,
niepubl.). Do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych” należą okoliczności
zarówno związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz.
Do pierwszych zalicza się np. charakter żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego
znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń,
przedawnienie, do drugich - sytuację majątkowe i życiową strony, z zastrzeżeniem,
że nie jest wystarczające powołanie się jedynie na trudną sytuację majątkowa,
nawet jeśli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia
pełnomocnika z urzędu. Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać
zastosowanie tego wyjątku powinny być ocenione z uwzględnieniem zasad
3
współżycia społecznego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia
2011 r., I CZ 26/11, niepubl., z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, niepubl.).
Sąd Okręgowy stwierdził, że nie ma podstawy do odstąpienia od obciążenia
powoda kosztami postępowania apelacyjnego. O ile bowiem można było uznać, że
wnosząc powództwo mógł on - ewentualnie - być subiektywnie przekonany
o zasadności dochodzonego roszczenia, o tyle nie sposób przyjąć, iż przekonanie
takie miał również zaskarżając wyrok Sądu pierwszej instancji, po zapoznaniu się
z pisemnymi motywami rozstrzygnięcia. Apelację powoda została oddalona jako
oczywiście bezzasadna, przy czym w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji
korzystał on z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.
W orzecznictwie podkreśla się, że ustalenie, czy w sprawie zachodzi
„wypadek szczególnie uzasadniony”, zależy od swobodnej oceny sądu
orzekającego a ingerencja w powyższe uprawnienie jurysdykcyjne, w ramach
rozpoznawania środka zaskarżenia, może być usprawiedliwiona jedynie w razie
stwierdzenia, że dokonana w zaskarżonym postanowieniu ocena jest dowolna,
oczywiście pozbawiona uzasadnionych podstaw (por. postanowienie SN z dnia
15 czerwca 2011 r., V CZ 23/11, niepubl.). Odnosząc powyższe zapatrywanie do
sprawy niniejszej, nie można zgodzić się ze stanowiskiem skarżącego, że
dokonana przez Sąd Okręgowy ocena w kwestii wystąpienia szczególnie
uzasadnionego wypadku jest dowolna i oczywiście pozbawiona uzasadnionych
podstaw. Kontynuując proces przegrany w pierwszej w następstwie wniesienia
oczywiście bezzasadnego środka odwoławczego strona powinna liczyć się
z obowiązkiem pokrycia kosztów obrony strony przeciwnej. Sąd Okręgowy,
dokonując takiej oceny - wbrew odmiennemu zapatrywaniu skarżącego - nie
naruszył art. 102 k.p.c.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
w związku z art. 39814
k.p.c. orzekł, jak w sentencji, rozstrzygając o kosztach
postępowania zażaleniowego stosownie do § 19 w związku z § 6 pkt 3 i § 13 ust.
2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.
1348) oraz art. 98 § 1 w związku z art. 108 §1 zdanie pierwsze k.p.c. i § 6 pkt 3
4
w związku z § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez
radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.).