Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 308/12
POSTANOWIENIE
Dnia 18 lutego 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Romualda Spyt
w sprawie z wniosku J. F.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 18 lutego 2013 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 19 stycznia 2012 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;
2. zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w O. na rzecz
adwokata A. R. kwotę 120 zł, powiększoną o stawkę podatku od
towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej wnioskodawcy z urzędu.
UZASADNIENIE
J. F. wniósł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 stycznia 2012 r.
Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów postępowania w
sposób, który miał istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 217 k.p.c.,
art. 224 § 1 w związku z art. 382 k.p.c., polegające na nierozpoznaniu wniosków
dowodowych przedstawionych na rozprawie przez pełnomocnika powoda dnia 19
2
stycznia 2012 r. oraz naruszenie przepisów prawa materialnego: art. 12 ust. 3
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), przez
niewłaściwe jego zastosowanie polegające na przyjęciu, że J. F. jest zdolny do
pracy w sytuacji, gdy tak nie jest, z uwagi na to, „iż utracił on w wyniku wypadku
przy pracy całkowicie wzrok w jednym oku, co wyklucza całkowicie możliwość
wykonywania przez niego jakiejkolwiek pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami,
nadto w sytuacji gdy nie został przez lekarza medycyny pracy dopuszczony do
jakiejkolwiek pracy”.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania uzasadniono tym, że
jest ona oczywiście uzasadniona, podnosząc także, że „zaskarżone orzeczenie
Sądu Okręgowego w sposób oczywisty narusza bowiem przepisy postępowania, a
mianowicie art. 217 k.p.c., art. 224 § 1 k.p.c. i art. 382 k.p.c., poprzez
nierozpoznanie przez Sąd Apelacyjny wniosków dowodowych złożonych przez
pełnomocnika powoda na rozprawie. Nadto zaskarżony wyrok w sposób oczywisty
narusza przepisy prawa materialnego, a to 12 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia
1998r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych”.
Wskazano ponadto, że „skarga kasacyjna zasługuje na przyjęcie do
rozpoznania ponieważ występują w niej dwa zagadnienia prawne, które nie zostały
rozstrzygnięte w orzecznictwie i w doktrynie: Czy w związku z treścią art. 12 ust. 3
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych za osobę niezdolną częściowo do pracy należy uznać osobę, która
utraciła całkowicie wzrok w jednym oku w sytuacji gdy praca dla osób jednoocznych
bez specjalistycznego wykształcenia nie istnieje, a lekarz medycyny pracy nie
dopuszcza takiej osoby do pracy? Czy dokumenty przedstawione przez stronę nie
reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika i bez sformowania wniosku
dowodowego w toku rozprawy Apelacyjnej Sąd powinien potraktować jako wnioski
dowodowe zgodnie z art. 217 k.p.c. i rozpoznać je, czy też może je przyjąć do akt
sprawy bez wydania stosownego postanowienia?”
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
3
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne (pkt 1), istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów (pkt 2), zachodzi nieważność
postępowania (pkt 3) lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona (pkt 4). W
związku z tym wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powinien
wskazywać, że zachodzi przynajmniej jedna z okoliczności wymienionych w
powołanym przepisie, a jego uzasadnienie zawierać argumenty świadczące o tym,
że rzeczywiście, biorąc pod uwagę sformułowane w ustawie kryteria, istnieje
potrzeba rozpoznania skargi przez Sąd Najwyższy.
Odnosząc się do kwestii oczywistej zasadności skargi, trzeba przypomnieć,
że w świetle utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego należy uznać, że
przesłanka ta wynika zwykle z oczywistego, widocznego prima facie naruszenia
przepisów prawa polegającego na sprzeczności wykładni lub stosowania prawa z
jego brzmieniem lub powszechnie przyjętymi regułami interpretacji. Nie chodzi
zatem o takie naruszenie prawa, które może stanowić podstawę skargi w
rozumieniu art. 3984
k.p.c., lecz o naruszenie kwalifikowane (por. postanowienia
Sądu Najwyższego: z dnia 26 lutego 2008 r., II UK 317/07, LEX nr 453107, z dnia
25 lutego 2008 r., I UK 339/07, LEX nr 453109, z dnia 26 lutego 2001 r., I PKN
15/01, OSNAPiUS 2002 nr 20 poz. 494, z dnia 17 października 2001 r., I PKN
157/01, OSNAPiUS 2003 nr 18, poz. 437, z dnia 8 marca 2002 r., I PKN 341/01,
OSNP 2004 nr 6, poz. 100, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2008 r.,
I UK 218/07, LEX nr 375616). Jeżeli więc przesłanką wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania jest twierdzenie skarżącego, że skarga jest oczywiście
uzasadniona (art. 3984
§ 1 w związku z art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c.), powinien on w
uzasadnieniu wniosku zawrzeć wywód prawny wskazujący, w czym wyraża się ta
"oczywistość" i przedstawić argumenty na poparcie tego twierdzenia, koncentrując
się na wykazaniu kwalifikowanej postaci naruszenia przepisów prawa materialnego
lub procesowego polegającej na jego oczywistości, widocznej prima facie, przy
wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 16 września 2003 r., IV CZ 100/03, LEX nr 82274). Wywód
przedstawiony na uzasadnienie naruszenia prawa materialnego – art. 12 ust. 3
4
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych - nie potwierdza oczywistej, widocznej prima facie sprzeczności
wykładni lub stosowania prawa z jego brzmieniem lub powszechnie przyjętymi
regułami interpretacji. Odnosząc się zaś do naruszenia art. 217 k.p.c., art. 224 § 1
k.p.c. i art. 382 k.p.c., przez nierozpoznanie przez Sąd Apelacyjny wniosków
dowodowych złożonych na rozprawie, to wskazać należy, że jedynym dowodem
przedłożonym przez pełnomocnika wnioskodawcy na rozprawie apelacyjnej był
wynik badania TK kręgosłupa z dni 11 października 2011 r., a zaskarżona decyzja
odmawiająca prawa do renty zapadła 21 czerwca 2010 r. (przeszło rok wcześniej).
Na gruncie spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych reguła wynikająca z art. 316
§ 1 k.p.c. doznaje weryfikacji z tego względu, że postępowanie sądowe w tych
sprawach wszczynane jest na skutek odwołania wniesionego od decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych, które zastępuje pozew. Postępowanie to ma zatem
charakter odwoławczy, a jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem
wydanej decyzji. Co do zasady więc, kontrolna rola postępowania sądowego przed
sądem ubezpieczeń społecznych dotyczy stanu rzeczy na dzień wydania decyzji
przez organ rentowy (por. między innymi wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10
marca 1998 r., II UKN 555/97, OSNAPiUS 1999, Nr 5, poz. 181; z dnia 20 maja
2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005, Nr 3, poz. 43; z dnia 25 stycznia 2005 r., I UK
152/04, OSNP 2005, Nr 17, poz. 273; z dnia 2 sierpnia 2007 r., III UK 25/07, OSNP
2008 nr 19-20, poz. 293). Wynik badania lekarskiego przeprowadzonego po
przeszło roku od wydania decyzji odmawiającej prawa do renty nie może być co do
zasady uznany za dowód na okoliczność mającą istotne znaczenie w sprawie
(art. 227 k.p.c.).
Gdy idzie natomiast o przesłankę występowania w sprawie istotnych
zagadnień prawnych, to skarżący takiego zagadnień tych prawidłowo nie formułuje.
Należy przypomnieć, że zagadnienie prawne jest to zagadnienie, które wiąże się z
określonym przepisem prawa materialnego lub procesowego lub uregulowaniem
prawnym, których wyjaśnienie ma nie tylko znaczenie dla rozstrzygnięcia
przedmiotowej sprawy, ale także dla rozstrzygnięcia innych podobnych spraw.
Sformułowanie istotnego zagadnienia prawnego w rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1
k.p.c. powinno przybrać postać porównywalną z formułowaniem zagadnienia
5
prawnego budzącego poważne wątpliwości, o którym stanowi na przykład art. 390
§ 1 k.p.c. Chodzi więc o przedstawienie wyraźnych wątpliwości co do określonego
przepisu (normy) lub zespołu przepisów (norm), albo szerzej i bardziej ogólnie –
wątpliwości co do pewnego uregulowania prawnego (instytucji prawnej). Z
przedstawionego przez wnoszącego skargę istotnego zagadnienia prawnego musi
jednak wynikać, jaki jest konkretny problem prawny, na czym polegają istotne
wątpliwości (na przykład interpretacyjne). Sformułowane zagadnienie winno zatem
odwoływać się w sposób generalny i abstrakcyjny do treści przepisu, który nie
podlega jednoznacznej wykładni, a którego wyjaśnienie przez Sąd Najwyższy
przyczyni się do rozwoju jurysprudencji i prawa pozytywnego. Rolą Sądu
Najwyższego, jako najwyższego organu sądowego w Rzeczypospolitej Polskiej, nie
jest bowiem działanie w interesie indywidualnym, lecz powszechnym, poprzez
ochronę obowiązującego porządku prawnego przed dowolnością orzekania i
ujednolicanie praktyki stosowania prawa pozytywnego (por. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 4 lutego 2000 r., sygn. akt II CZ 178/99, OSNC 2000, nr 7-8,
poz. 147, z dnia 16 kwietnia 2008 r., I CZ 11/08, LEX nr 393883). Nie spełnia tych
wymagań przedstawiane w niniejszej skardze zagadnienie prawne, odnoszące się
do art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bowiem postawione pytanie dotyczy
zastosowania w sprawie tego przepisu, a nie abstrakcyjnego problemu związanego
z jego wykładnią (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2007 r.,
I UZ 47/06, OSNP 2008 nr 7-8, poz. 11). Również pytanie: „Czy dokumenty
przedstawione przez stronę nie reprezentowaną przez profesjonalnego
pełnomocnika i bez sformułowania wniosku dowodowego w toku rozprawy
Apelacyjnej Sąd powinien potraktować jako wnioski dowodowe zgodnie z art. 217
k.p.c. i rozpoznać je, czy też może je przyjąć do akt sprawy bez wydania
stosownego postanowienia?”, nie zostało wsparte jakąkolwiek argumentacją
jurydyczną pozwalającą na przyjęcie, że dotyczy ono abstrakcyjnego zagadnienia
prawnego.
Skarżący nie zdołał zatem wykazać, że zachodzi potrzeba rozpoznania jego
skargi przez Sąd Najwyższy, wobec czego z mocy art. 3989
k.p.c. należało
postanowić jak w sentencji. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
6
ubezpieczonemu z urzędu w postępowaniu kasacyjnym rozstrzygnięto po myśli
§ 19 i 20 w związku z § 13 ust. 4 pkt 2 w związku z § 12 ust. 2 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).