Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 420/12
POSTANOWIENIE
Dnia 19 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Wojciech Katner
w sprawie z powództwa Stowarzyszenia Filmowców Polskich w W.
przeciwko L. D.
o ochronę praw autorskich i zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 19 czerwca 2013 r.,
na skutek skargi kasacyjnej pozwanego
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 25 kwietnia 2012 r.,
1) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej pozwanego do
rozpoznania
2) odmawia stronie powodowej zasądzenia kosztów
postępowania kasacyjnego od pozwanego.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2012 r. Sąd Apelacyjny na skutek apelacji
powoda zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w J., zakazując pozwanemu
reemisji w sieci kablowej utworów audiowizualnych, do których prawa autorskie
pozostają w zarządzie powoda, do chwili zawarcia przez strony umowy licencyjnej.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd pierwszej instancji naruszył art. 79 ust. 1 w
związku z art. 17 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach
pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 – tj. ze zm., dalej jako: „u.p.a.”). Biorąc
pod uwagę, że z dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych wynika, że strony nie
zawarły umowy licencyjnej na podstawie art. 211
u.p.a., spełnione zostały
przesłanki udzielenia ochronie powodowi (reprezentującemu interesy twórców),
przez orzeczenie o zaniechaniu naruszeń praw autorskich. Na ocenę działań
pozwanego jako bezprawnych nie wpływa przy tym fakt, że dokonywał on reemisji
utworów w ramach działalności gospodarczej, zasada swobody jej prowadzenia nie
pozwala bowiem na ignorowanie cudzych praw autorskich. Zdaniem Sądu
Apelacyjnego w sprawie nie wykazano także przesłanek uzasadniających
zastosowanie art. 5 k.c. Nie wskazuje na to zwłaszcza fakt prowadzenia przez
powoda działalności gospodarczej na znaczną skalę, przez dostarczanie sygnału
telewizji kablowej znacznej liczbie konsumentów.
Orzeczenie to zostało zaskarżone skargą kasacyjną przez pozwanego.
W ramach pierwszej podstawy kasacyjnej zarzucił on naruszenie art. 6 k.c.; art. 5
k.c.; art. 79 ust. 1 pkt 3 u.p.a. (oraz osobno lit. b tego przepisu); art. 363 § 2 in fine
k.c.; art. 362 k.c.; art. 79 ust. 1 pkt 1 u.p.a.; art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 1, art. 3 ust. 2
oraz art. 13 ust. 1 zd. 2 lit. b dyrektywy 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności
intelektualnej (Dz.Urz. L z 2004 r., nr 157, s. 45 – dalej jako: „dyrektywa
2004/48/WE”); art. 106 ust. 2 u.p.a.; art. 3 w związku z art. 2 ust. 1 i art. 2 ust. 2 pkt
2 oraz art. art. 9 ust. 2 pkt 1, 2 i 6 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie
konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.); art. 102 zd. 1 i zd. 2 lit.
a i b TFUE; a także art. 2, 20 i 31 ust. 3 Konstytucji. W ramach drugiej podstawy
kasacyjnej skarżący zarzucił naruszenie: art. 228 § 1 i 2 k.p.c.; art. 233 § 1
3
w związku z art. 236 k.p.c.; art. 233 § 1 w związku z art. 316 § 1 k.p.c.; art. 328 § 2
k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c.; art. 233 § 1 k.p.c.; art. 187 § 1 pkt 2
w związku z art. 126 § 1 pkt 3, art. 187 § 1 in principio, art. 232 zd. 1 i art. 3 k.p.c.;
art. 227 w związku z art. 233 § 1 k.p.c.; art. 245 w związku z art. 309 k.p.c.; art. 128
§ 1 w związku z art. 129 § 2 k.p.c.; art. 278 § 1 i art. 290 § 1 k.p.c.; art. 386 § 6
k.p.c.; art. 98 § 1 w związku z art. 98 § 3 i art. 109 § 2 k.p.c. Na podstawie tych
zarzutów skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu oraz o zasądzenie
kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W sprawie nie występują podstawy do przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania. Brak jest zwłaszcza przesłanek, na które powołał się skarżący.
Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania wskazał na
występowanie w sprawie dwudziestu istotnych zagadnień prawnych oraz
trzydziestu czterech kwestii mieszczących się jego zdaniem w ramach przesłanki,
o której mowa w art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.
Na wstępie należy zauważyć, że zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu
Najwyższego przez istotne zagadnienie prawne, o którym mowa w art. 3989
§ 1 pkt
1 k.p.c. należy rozumieć abstrakcyjny i ogólny problem prawny o charakterze
uniwersalnym, mogący mieć znaczenie także na gruncie innych spraw
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 7 października 2010 r., I CSK
189/10, nie publ., z dnia 23 marca 2012 r., II PK 2/12, nie publ. oraz z dnia 18
września 2012 r., II CSK 180/12, nie publ.). Kwestie wskazane przez skarżącego
jako istotne zagadnienia prawne podzielić można na trzy grupy.
Po pierwsze, większość wskazanych przez niego problemów (zagadnienia
1 – 3, 12, 14 – 20) dotyczy sposobu wykładni i stosowania przepisów u.p.a.,
częściowo w związku z przepisami prawa konkurencji. W zakresie wskazanym
przez skarżącego regulacje ten nie budzą jednak istotnych wątpliwości, które
wymagałyby wyjaśnienia w ramach rozpoznania skargi kasacyjnej. Wskazywane
regulacje były już przedmiotem wypowiedzi Sądu Najwyższego, zaś dotychczasowy
tok sprawy nie ujawnił, na ich tle innych problemów, które wymagałyby nowych
rozstrzygnięć.
4
Wątpliwości nie budzi także relacja art. 79 ust. 1 pkt 1 i 3 u.p.a. i art. 5 k.c.
(zagadnienie 13). Nie ulega oczywiście wątpliwości, że konstrukcja nadużycia
prawa odnosi się potencjalnie do każdego prawa podmiotowego, jej zastosowanie
wymaga jednak z natury rzeczy oceny okoliczności konkretnej sprawy.
W konsekwencji, nie można uznać, by problem ten posiadał abstrakcyjny
i uniwersalny charakter, który cechować musi istotne zagadnienie prawne.
Druga grupa zagadnień odnosi się do zgodności polskiej regulacji prawa
autorskiego i praktyki jej stosowania z przepisami dyrektywy 2004/48/WE
(zagadnienia 4 – 7). Kwestie te nie mogłyby jednak zostać ocenione przez Sąd
Najwyższy w ramach rozpoznania skargi kasacyjnej, kompetentny w tym zakresie
jest bowiem Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Potrzeby takiej nie
dostrzegł Sąd Apelacyjny, nie wydaje się także, by zachodziła ona na etapie
postępowania kasacyjnego (zwłaszcza, gdy weźmie się pod uwagę analizę tego
problemu w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2011 r., IV CSK
133/11, OSNC 2012, nr 5, poz. 62).
Po trzecie, z analogicznych powodów za istotne zagadnienia prawne
w rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. nie można uznać także problemów opartych
o prawo konstytucyjne (zagadnienia 8 – 11). Sposób ich sformułowania wskazuje,
że skarżący nie zmierza do wyjaśnienia sposobu wykładni przepisów rangi
ustawowej w sposób zgodny z Konstytucją, lecz do wyjaśnienia, czy wynikające
z nich normy prawne – które stały się podstawą zaskarżonego orzeczenia – są
zgodne z Konstytucją. Ocena tej kwestii przekracza jednak zakres kognicji Sądu
Najwyższego, gdyż ze względu na strukturę władzy sądowniczej należy do
kompetencji Trybunału Konstytucyjnego.
Brak także podstaw, by uznać, że w zakresie wskazanym przez skarżącego
zachodzi konieczność wykładni przepisów prawa budzących poważne wątpliwości
lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów (art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.).
Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wskazując na tę przesłankę skarżący
powinien wskazać konkretne wątpliwości lub rozbieżności, jakie na tym tle
występują w orzecznictwie (tak m.in. Sąd Najwyższy w postanowieniach: z dnia
11 stycznia 2002 r., III CKN 570/01, OSNC 2002, nr 12, poz. 151 oraz z dnia
26 listopada 2012 r., III SK 18/12, nie publ.).
5
Kwestie wskazane skarżącego na gruncie art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c. podzielić
można na dwie wyraźne grupy. Pierwsza z nich, to wskazane na s. 16 – 18 skargi
kasacyjnej jedenaście problemów, które wymagają – zdaniem skarżącego –
wyjaśnienia przez Sąd Najwyższy. Drugie z nich, na s. 19 – 32 stanowią kwestie
będące jego zdaniem źródłem rozbieżności w orzecznictwie.
Sposób sformułowania argumentów z pierwszej grupy wskazuje, że skarżący
traktuje je jako abstrakcyjne kwestie o problemowym charakterze, nawiązując
raczej do konstrukcji istotnego zagadnienia prawnego (art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.),
niż do przesłanki wskazanej w art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.). Sześć spośród tych kwestii
(1.a, 1.b, 1.h, 2.a, 2.b, 3.a) odnosi się do wykładni przepisów u.p.a., trzy problemy
(1.c – 1.f) dotyczą znaczenia dla sprawy dyrektywy 2004/48/WE, jeden zaś (1.g)
odnosi się do prawa konstytucyjnego. Kwestie te ściśle wiążą się z omówionymi
wyżej problemami wskazywanymi jako zagadnienia prawne – i z analogicznych
względów nie można uznać, by odpowiadały one przesłankom przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania, o których mowa w art. 3989
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c.
Uzasadnienie pozostałych twierdzeń, co do których zdaniem skarżącego
zachodzą wątpliwości lub rozbieżności w literaturze, zostało skonstruowane
w podobny sposób – przez stwierdzenie, że dany problem wywołuje rozbieżności
i wskazanie orzeczeń Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, które skarżący
uznaje za rozbieżne. Taki sposób uzasadnienia przez skarżącego swoich twierdzeń
nie wystarcza jednak do wykazania, by w zakresie tym doszło do spełnienia
przesłanki, o której mowa w art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c. Proste zestawienie
wypowiedzi judykatury, bez syntezy wynikających z nich poglądów i określenia
istoty wskazywanej rozbieżności nie pozwala stwierdzić, czy twierdzenia te
uzasadniać mogą przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Należy podkreślić, że skarga kasacyjna, będąca nadzwyczajnym środkiem
zaskarżenia, realizować ma w pierwszej kolejności cele publiczne. Zgodnie z tym
założeniem ukształtowane zostały także przesłanki przyjęcia jej do rozpoznania.
W wypadku przesłanki, o której mowa w art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c., funkcja ta
sprowadza się do możliwości usunięcia przez Sąd Najwyższy wątpliwości
i rozbieżności związanych z wykładnią określonej regulacji prawnej, które mogłyby
w negatywny sposób wpływać na funkcjonowanie systemu prawa. Ocena
6
występowania tej przesłanki na gruncie danej skargi kasacyjnej wymaga jednak
stwierdzenia, czy dana rozbieżność lub wątpliwość rzeczywiście ma miejsce oraz
jak poważny jest jej charakter. Sposób uzasadnienia wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania sprawia jednak, że intencja skarżącego pozostaje w tym
zakresie niejasna.
Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. należało odmówić
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Na podstawie art. 3987
§ 1 k.p.c.
należało odmówić powodowemu Stowarzyszeniu zasądzenia kosztów
postępowania, ze względu na niedochowanie terminu wniesienia odpowiedzi na
skargę.