Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 13/13
POSTANOWIENIE
Dnia 10 lipca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Józef Iwulski (sprawozdawca)
SSN Roman Kuczyński
w sprawie z powództwa B. B.
przeciwko Wyższej Szkole […]
o wynagrodzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 10 lipca 2013 r.,
zażalenia powoda na wyrok Sądu Okręgowego - Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w W.
z dnia 18 lutego 2013 r.,
oddala zażalenie i zasądza od powoda na rzecz strony
pozwanej kwotę 120 (sto dwadzieścia) zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania zażaleniowego, odstępując od obciążania powoda
tymi kosztami w pozostałym zakresie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 18 lutego 2013 r., Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych odrzucił skargę powoda B. B. o wznowienie
postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 20 stycznia
2011 r. w sprawie przeciwko Wyższej Szkole […] o wynagrodzenie. W uzasadnieniu
tego postanowienia Sąd Okręgowy wywiódł, że skarga, którą powód oparł na
podstawie wymienionej w art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c., została wniesiona ze znacznym
2
przekroczeniem terminu z art. 407 § 1 k.p.c. Powód wniósł skargę w dniu 11
października 2012 r., twierdząc, że orzeczenie Sądu drugiej instancji zostało
wydane na podstawie dokumentów sfałszowanych przez stronę pozwaną. O tej
okoliczności powód powziął wstępną wiadomość w dniu 21 grudnia 2011 r. z opinii
biegłego grafologa wydanej w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym
przez prokuratora Prokuratury Rejonowej w W. Postępowanie karne zostało przez
prokuratora umorzone postanowieniem z dnia 27 grudnia 2011 r. wobec braku
znamion czynu zabronionego. Postanowienie prokuratora powód otrzymał w dniu 2
stycznia 2012 r., a zatem najpóźniej w tym dniu - zdaniem Sądu - powód dowiedział
się o okolicznościach, które mogły stanowić podstawę wznowienia postępowania.
Wniesienie skargi po upływie terminu trzymiesięcznego od chwili dowiedzenia się o
podstawie wznowienia postępowania uzasadniało odrzucenie skargi na podstawie
art. 410 § 1 k.p.c.
Postanowienie odrzucające skargę o wznowienie postępowania powód
zaskarżył zażaleniem do Sądu Najwyższego, w którym zarzucił obrazę art. 407 § 1
k.p.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że powód uchybił terminowi
trzymiesięcznemu do wniesienia skargi, w sytuacji, gdy opinia biegłego grafologa,
na której powód oparł podstawę wznowienia postępowania nie została "podważona
i zweryfikowana" przez inną opinię i została uznana za opinię ostateczną dopiero w
wyroku sądu karnego z dnia 13 września 2012 r. Powód zaznaczył, że wprawdzie
powziął wiadomość o treści opinii biegłego grafologa w dniu doręczenia (2 stycznia
2012 r.), ale opinia ta była kwestionowana i "czekał na jej weryfikację" do czasu
zakończenia postępowania karnego przed sądem. W tej sytuacji trzymiesięczny
termin przewidziany na wniesienie skargi o wznowienie postępowania - w ocenie
żalącego się - powinien biec od dnia ogłoszenia wyroku przez sąd karny, czyli od
dnia 13 września 2012 r., a nie - jak przyjął Sąd Okręgowy - od dnia 2 stycznia
2012 r. Powód, żądając wznowienia postępowania, mógł się oprzeć jedynie na
"ważnej i niekwestionowanej" opinii biegłego, a nie na jej pierwotnej wersji, która
mogła być skutecznie w sensie prawnym zakwestionowana i przez to pozbawiona
wiarygodności. Powód dodał, że odrzucenie skargi z przyczyn natury formalnej w
sprawie dotyczącej "udokumentowanych praw pracowniczych" należy uznać "za
wysoce krzywdzące i nieetyczne", bowiem zamyka się stronie drogę do
3
merytorycznego rozstrzygnięcia roszczeń. Żalący się wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania.
W odpowiedzi na zażalenie strona pozwana wniosła o oddalenie zażalenia i
zasądzenie od powoda kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:
Zażalenie jest pozbawione uzasadnionych podstaw. Powód oparł skargę o
wznowienie postępowania na podstawie przewidzianej w art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. W
myśl tego przepisu można żądać wznowienia postępowania cywilnego, gdy wyrok
został oparty na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym
wyroku karnym, następnie uchylonym. Termin przewidziany na wniesienie skargi
wynosi w tym przypadku 3 miesiące, licząc od dnia, w którym strona dowiedziała się
o podstawie wznowienia (art. 407 § 1 k.p.c.). To zaś oznacza, że wniesienie przez
stronę skargi o wznowienie postępowania z powołaniem się na to, że prawomocny
wyrok został wydany na podstawie podrobionego (przerobionego) dokumentu może
być skuteczne tylko wtedy, gdy skarga ta zostanie złożona w ciągu trzech miesięcy
od dnia, w którym skarżący powziął informację o tym fakcie. W rozpoznawanej
sprawie termin ten nie został przez powoda zachowany.
Oparcie skargi o wznowienie postępowania na podstawie przewidzianej w
art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. nie wymaga od wnoszącego skargę wykazania faktu
zaistnienia przestępstwa w sposób określony w art. 404 k.p.c. (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 14 lipca 2010 r., V CSK 28/10, LEX nr 852595 oraz
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2000 r., IV CKN 1418/00, LEX
nr 1191224 i z dnia 12 marca 2009 r., V CZ 8/09, OSNC-ZD 2010, nr B, poz. 39, a
także postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 5 września 2012 r.,
III AUz 62/12, LEX nr 1216390). Tym samym nie jest konieczne wykazanie, że czyn
polegający na podrobieniu lub przerobieniu dokumentu został ustalony w
prawomocnym wyroku skazującym za przestępstwo określone w art. 270 § 1 k.k.
Zaistnienie takiego czynu zabronionego podlega bowiem (samodzielnemu)
ustaleniu przez sąd orzekający w postępowaniu ze skargi o wznowienie
4
postępowania cywilnego (odmienny, ale odosobniony pogląd Sąd Najwyższy wyraził
w postanowieniu z dnia 12 grudnia 2002 r., III AO 23/02, OSNP 2003, nr 18-okładka;
LEX nr 250045). Czyn polegający na podrobieniu (przerobieniu) dokumentu można
wykazać w sprawie ze skargi o wznowienie postępowania za pomocą wszelkich
dostępnych środków dowodowych, w tym celu można w szczególności posłużyć się
aktami postępowania karnego. Nie zmienia to jednak tego, że bieg terminu
zakreślonego w art. 407 § 1 k.p.c. rozpoczyna się z dniem, w którym strona
dowiedziała się o podrobieniu bądź sfałszowaniu dokumentu (por. uzasadnienie
orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 1963 r., II CZ 63/63, PiP 1964, nr
7, s. 173, z glosą J. Krajewskiego; NP 1965 ,nr 6, s. 709, z glosą M. Sawczuka oraz
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2012 r., V CZ 168/11, LEX nr
1164759). Przy tym należy mieć na uwadze, że "dowiedzenie się o podstawie
wznowienia" (art. 407 § 1 k.p.c.) w odniesieniu do podstawy wznowienia, o której
mowa w art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c., nie oznacza uzyskania pewności co do
podrobienia (przerobienia) dokumentu, lecz chodzi o powzięcie przez stronę
uprawdopodobnionej, wiarygodnej informacji, że nastąpiło fałszerstwo dokumentu,
który był podstawą wyrokowania w prawomocnie zakończonej sprawie
(postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2008 r., III CZ 20/08, LEX nr
420807).
W rozpoznawanej sprawie powód wniósł skargę o wznowienie w dniu 11
października 2012 r. Tymczasem z przytoczonych przez niego okoliczności wynika,
że już w dniu 2 stycznia 2012 r. dysponował dostateczną (uprawdopodobnioną,
wiarygodną) wiedzą na temat podstawy wznowienia postępowania wymienionej w
art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. Wtedy to bowiem otrzymał odpis opinii biegłego grafologa
sporządzonej na potrzeby postępowania karnego. Mając to na uwadze należy
stwierdzić, że "oczekiwanie na weryfikację tej wiadomości" do czasu zakończenia
postępowania karnego toczącego się w sprawie o przestępstwo przerobienia
(podrobienia) dokumentu - wbrew twierdzeniom żalącego się - nie było konieczne,
gdyż okoliczność ta i tak podlegała samodzielnej weryfikacji sądu orzekającego w
postępowaniu wywołanym skargą o wznowienie postępowania. W każdym razie to
"oczekiwanie na weryfikację" nie ma znaczenia dla oceny rozpoczęcia biegu
trzymiesięcznego terminu przewidzianego do złożenia skargi o wznowienie
5
postępowania i Sąd Okręgowy trafnie przyjął, że rozpoczął on bieg "najpóźniej" z
dniem 2 stycznia 2012 r., a nie w dniu 13 września 2012 r., jak błędnie uważa
powód. Z tej przyczyny skarga została wniesiona z uchybieniem terminu, co
spowodowało jej odrzucenie na podstawie art. 410 § 1 k.p.c. W tym kontekście
żadnego znaczenia nie mają podniesione w zażaleniu argumenty, że odrzucenie
skargi o wznowienie "w sprawie dotyczącej udokumentowanych praw
pracowniczych jest wysoce krzywdzące i nieetyczne bowiem stronie zamyka się
drogę do merytorycznego rozstrzygnięcia roszczeń". Roszczenia powoda zostały
przy tym merytorycznie rozpoznane w prawomocnie zakończonej sprawie.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy oddalił zażalenie na podstawie
art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. i zasądził od powoda na rzecz strony
pozwanej zwrot kosztów postępowania zażaleniowego na mocy art. 98 § 1 k.p.c. i §
12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 490), postanawiając
nie obciążać powoda obowiązkiem zwrotu tych kosztów w wysokości
przekraczającej 120 zł (art. 102 k.p.c.).