Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 168/11
POSTANOWIENIE
Dnia 18 kwietnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi Ireny J. i Romana J.
o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 czerwca 2010 r.
oraz wyrokiem Sądu Okręgowego w B. z dnia 9 czerwca 2009 r.,
w sprawie z powództwa Romana J. i Ireny J.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej w B.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 18 kwietnia 2012 r.,
zażalenia Ireny J. i Romana J. na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 13 maja 2011 r.,
I. oddala zażalenie
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 13 maja 2011 r. (1) odrzucił kolejną
skargę powodów Ireny i Romana J. o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 23 czerwca 2010 r.,
2
oddalającym apelację powodów od wyroku Sądu Okręgowego w B. z dnia 9
czerwca 2009 r. w oparciu o art. 410 § 1 k.p.c., (2) oddalił wniosek o wstrzymanie
wykonania wskazanego wyroku.
Sąd stwierdził że skarga jest spóźniona, gdyż wniesiona została
z naruszeniem terminu z art. 407 k.p.c. Ponadto skarga nie jest oparta na
ustawowych podstawach, w tym odnośnie podstawy z art. 403 § 1 pkt 2 k.p.c.
fakt uzyskania wyroku za pomocą przestępstwa nie został wykazany wyrokiem
skazującym, ani dokumentem potwierdzającym, że postępowanie karne nie mogło
być wszczęte bądź zostało umorzone z innych przyczyn jak brak dowodów.
W części dotyczącej podstawy z art. 403 § 2 k.p.c. skarga nie została
zaś dostatecznie sprecyzowana.
Skarżący wnieśli zażalenie na powyższe postanowienie w całości.
Zażalenie w części zaskarżającej oddalenie wniosku o wstrzymanie
wykonalności wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 23 czerwca 2010 r. oraz Sądu
Okręgowego w B. z dnia 9 czerwca 2009 r. postanowieniem Sądu Apelacyjnego z
dnia 13 września 2011 r. zostało odrzucone.
Zażalenie w części zaskarżającej odrzucenie skargi o wznowienie zarzuca
niedopuszczalne dokonanie merytorycznej oceny skargi oraz nieprzeprowadzenie
postępowania naprawczego co do zachowania terminu do złożenia skargi i istnienia
jej podstaw. Skarżący wnieśli o uchylenie postanowienia. Pełnomocnik powodów,
ustanowiona z urzędu, wniosła o przyznanie wynagrodzenia za udział
w postępowaniu zażaleniowym.
Sąd Najwyższy zważył:
Okolicznością mającą istotne znaczenie w sprawie jest fakt, że skarga
o wznowienie postępowania jest kolejną skargą wniesioną przez powodów
w przedmiotowej sprawie w dniu 17 marca 2011 r. Poprzednia skarga została
złożona w dniu 23 czerwca 2010 r. Jakkolwiek nie doszło w jej następstwie do
wznowienia, wykluczającego dopuszczalność dalszego wznowienia (art. 416 § 1
k.p.c.), gdyż skarga została odrzucona postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia
8 listopada 2010 r., uwzględnić należy, że obie skargi oparte są na tych samych
podstawach (art. 403 § 1 i 2 k.p.c.) i odnoszą w części do tych samych twierdzeń.
3
Czyni to oczywistym, że już w dacie składania pierwszej skargi okoliczności
powołane dla wykazania podstaw wznowienia były powodom znane. Zgodnie z art.
407 § 1 k.p.c., skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie
trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o
podstawie wznowienia, a gdy podstawą wznowienia jest pozbawienie możności
działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o wyroku dowiedziała
się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Początek biegu terminu do
złożenia skargi o wznowienie postępowania opartej na art. 403 § 1 k.p.c. wyznacza
więc powzięcie wiadomości o fałszu (podrobieniu, przerobieniu) dokumentu,
uchyleniu istniejącego wcześniej skazującego wyroku karnego, przedstawieniu
wyroku skazującego (lub dokumentu wykazującego dlaczego nie może on zapaść)
potwierdzającego uzyskanie wyroku za pomocą przestępstwa. Dla zachowania
terminu dla złożenia skargi w oparciu o podstawę z art. 403 § 2 k.p.c. niezbędne
jest wykazanie kiedy strona dowiedziała się o niej, zatem kiedy wykryła inny
prawomocny wyrok dotyczący tego samego stosunku prawnego albo takie
okoliczności faktyczne lub środki dowodowe, które mogłyby mieć wpływ na wynik
sprawy, a z których nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Powodowie
nie udowodnili, aby którakolwiek z tych okoliczności powstała w terminie do
wniesienia skargi wyznaczonym art. 407 § 1 k.p.c., stąd stanowisko Sądu
Apelacyjnego w tej części jest prawidłowe.
Zgodnie z art. 410 § 1 k.p.c. Sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie
przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie.
Podstawy skargi o wznowienie postępowania wyczerpująco określają przepisy
art. 401, 4011
i 403 k.p.c. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia
28 października 1999 r. II UKN 174/99 (OSNP 2001, nr 4, poz. 133), następnie
w postanowieniu z dnia 21 września 2007 r. V CZ 88/07), jeżeli z uzasadnienia
skargi wynika, że okoliczności w niej wskazane nie wyczerpują ustawowych
przesłanek wznowienia postępowania, to podnoszona podstawa, mimo werbalnego
powołania przepisu prawnego lub powtórzenia jego treści, nie zachodzi. W takim
przypadku skarga nie jest oparta na ustawowej podstawie wznowienia i podlega
odrzuceniu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2005 r., IV CO
6/05, Biul. SN 2005, nr 9, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 września
4
2007 r. IV CZ 48/07; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2008 r.
III UZ 13/07).
Skarżący oparli skargę na twierdzeniu dotyczącym braku dowodu istnienia
praw członkowskich powódki i jej byłego męża Tadeusza K. oraz sfałszowania
dokumentu. Podstawa wznowienia z art. 403 § 1 pkt 2 wymaga co do zasady
stwierdzenia popełnienia przestępstwa w prawomocnym wyroku skazującym.
Uzyskanie wyroku "za pomocą przestępstwa" oznacza istnienie związku pomiędzy
popełnieniem czynu karalnego a treścią wyroku (istnienie oddziaływania czynu
karalnego na treść rozstrzygnięcia). Wznowienie postępowania z powodu
przestępstwa, w wypadku gdy jego popełnienie nie zostało ustalone prawomocnym
wyrokiem skazującym, jest dopuszczalne jedynie wówczas, kiedy wydanie takiego
wyroku w postępowaniu karnym nie jest możliwe. Komentowany przepis wskazuje
wprost na dwa rodzaje przeszkód uniemożliwiających wydanie takiego wyroku, tj.
umorzenie postępowania karnego i brak możliwości jego wszczęcia. Na ich
istnienie powodowie się nie powoływali.
Z art. 410 § 2 wynika, że ocena przez sąd dopuszczalności wznowienia oraz
zachowania terminu do wniesienia skargi o wznowienia postępowania może być
poprzedzona wezwaniem skarżącego do uprawdopodobnienia okoliczności
to stwierdzających. Jego podstawę może stanowić ocena, że okoliczności
przytoczone przez skarżącego są niewystarczające dla stwierdzenia zachowania
terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania lub dopuszczalności
wznowienia. W okolicznościach sprawy, zważywszy na treść pism powodów,
ponowne wniesienie skargi i charakter sprawy nie zachodziła potrzeba wszczynania
postępowania naprawczego bądź wzywania do dalszych wyjaśnień.
Z tych względów Sąd Najwyższy w oparciu o art. 398 w związku z art. 3941
§ 2 k.p.c. oddalił zażalenie skarżących jako pozbawione uzasadnionych podstaw.
O wynagrodzeniu adwokata reprezentującego powodów z urzędu
w postępowaniu zażaleniowym przed Sądem Najwyższym postanowiono zgodnie
z § 19 i nast. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
5
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2002 r. Nr 163
poz. 1348 ze zm.).