Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 20/13
POSTANOWIENIE
Dnia 29 sierpnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
SSN Agnieszka Piotrowska
Protokolant Ewa Krentzel
w sprawie z wniosku T. N.
przy uczestnictwie W. S. i J.G.
o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 29 sierpnia 2013 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w W.
z dnia 29 marca 2012 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy, uwzględniając wniosek T. N., postanowieniem z dnia 10
czerwca 2011 r., stwierdził, że T. W. N. nabył z dniem 1 stycznia 1990 r. przez
zasiedzenie własność nieruchomości stanowiącej część działki nr 10 z obrębu
1-05-51, dla której Sąd ten prowadzi księgę wieczystą nr […], oznaczonej - na
mapie ewidencyjnej sporządzonej przez biegłego geodetę J. P. w dniu 3 marca
2004 r., przyjętej do Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i
Kartograficznej w W. w dniu 23 marca 2004 r. zarejestrowanej pod numerem 1[…]
i stanowiącej integralna część postanowienia - jako działka nr 10/1 o powierzchni
33 m.
Sąd Okręgowy, na skutek apelacji uczestnika postępowania W. S.,
postanowieniem zaskarżonym skargą kasacyjną zmienił postanowienie Sądu
Rejonowego w ten sposób, że oddalił wniosek o stwierdzenie zasiedzenia.
Sąd Okręgowy ustalił, że poprzednik prawny wnioskodawcy T. W. N. był
właścicielem działki nr 11 o powierzchni 1.197 m, położonej w W. przy ulicy O. 13a,
graniczącej z działką uczestnika postępowania, oznaczoną w ewidencji gruntu
numerem 10. T. W. N. objął w posiadanie samoistne część działki nr 10 o
powierzchni 33 m w następstwie wzniesienia na niej murowanego ogrodzenia
mającego oddzielać sąsiadujące grunty; stało się to jednak nie - jak przyjął Sąd
pierwszej instancji – w 1966 r., lecz w 1991 r. Zgromadzony w sprawie materiał
dowodowy (zeznania świadków, opinie biegłych geodetów, dokumenty geodezyjne)
nie daje podstaw do usunięcia wątpliwości, czy ogrodzenie wybudowane w 1991 r.
zostało posadowione w miejscu poprzedniego, istniejącego od lat sześćdziesiątych
ubiegłego wieku. Bezspornie wnioskodawca i jego poprzednik prawny powinni być
uznani za posiadaczy samoistnych części działki nr 10 w złej wierze. W tych
okolicznościach wniosek nie może być uwzględniony, gdyż nie upłynął jeszcze
trzydziestoletni termin zasiedzenia przewidziany w art. 172 k.c.
W skardze kasacyjnej, opartej na podstawie określonej w art. 398 § 1 pkt 2
k.p.c., wnioskodawca podniósł zarzuty - mającego istotny wpływ na wynik sprawy -
naruszenia:
3
- art. 278 § 1 i art. 286 k.p.c. (art. 670, art. 677 w związku z art. 610 § 1 i 2 k.p.c.)
w związku z art. 378 § 1, art. 382, art. 391 § 1 i art. 13 § 2 k.p.c. przez zastąpienie
wniosków zawartych w opiniach biegłych własną oceną;
- art. 232 zdanie drugie k.p.c. w związku z art. 278 § 1 i art. 286 k.p.c. (art. 670
i art. 677 w związku z art. 610 § 1 i 2 k.p.c.) w związku z art. 378 § 1, art. 382, art.
391 § 1 i art. 13 § 2 k.p.c. przez niedopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii
biegłego J. H. lub dowodu z opinii innego biegłego w celu usunięcia ewentualnych
wątpliwości w kwestiach wymagających wiadomości specjalnych;
- art. 328 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 378 § 1 k.p.c. przez brak
wskazania przyczyn odmowy waloru rzetelności opiniom biegłych J. P. i J. H., a
także nieodniesienie się do zeznań świadka B. J. oraz
- art. 382 k.p.c. wskutek pominięcia dowodów z zeznań świadka B. J.,
przesłuchania stron, opinii biegłego J. P. i J. H.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Naruszenie przepisów postępowania może stanowić usprawiedliwioną
podstawę kasacyjną jedynie wtedy, gdy uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na
wynik sprawy (art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.). W orzecznictwie Sądu Najwyższego
utrwalił się pogląd - aprobowany przez skład orzekający - zgodnie z którym
sporządzenie wadliwego uzasadnienia orzeczenia w zasadzie nie może mieć
wpływu na treść rozstrzygnięcia. Z tego też względu przyjmuje się, że zarzut
naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. może zostać
skutecznie podniesiony wyjątkowo wtedy, gdy uzasadnienie zaskarżonego
orzeczenia nie ma wszystkich koniecznych elementów bądź zawiera kardynalne
braki, które uniemożliwiają przeprowadzenie kontroli kasacyjnej (zob. m.in. wyroki:
z dnia 26 listopada 1999 r„ III CKN 460/98, OSNC 2000, Nr 5, poz. 100; z dnia
16 stycznia 2006 r., V CK 405/04, niepubl.; z dnia 4 stycznia 2007 r., V CSK
364/06, niepubl.; z dnia 21 marca 2007 r., I CSK 458/06, niepubl.). Wbrew
odmiennym twierdzeniom skarżącego, uzasadnienie zaskarżonego postanowienia
nie jest dotknięte tego rodzaju mankamentami. Sąd Okręgowy odniósł się w nim
wyraźnie zarówno do zeznań świadków jak i opinii biegłych geodetów oraz wskazał
jednoznacznie dlaczego uznał, że dowody te nie stanowią wystarczającej podstawy
4
do ustalenia, że poprzednik prawny wnioskodawcy objął w posiadanie samoistne
część działki nr 10, stanowiącej własność uczestnika postępowania, już w latach
sześćdziesiątych ubiegłego stulecia. W ocenie Sądu Okręgowego, przesunięcie
ogrodzenia wybudowanego w 1991 r. w stosunku do miejsca jego wcześniejszego
posadowienia było niewielkie i mogło zostać niezauważone przez osoby postronne,
tym bardziej, że sam uczestnik dostrzegł je dopiero w 2002 r.; sporządzone zaś
w sprawie opinie geodetów nie wyjaśniły nasuwających się w tym zakresie
wątpliwości. Lakoniczność przytoczonych wywodów nie usprawiedliwia zarzutów
naruszenia art. 328 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 382 k.p.c. Przepisy
te nie stanowią przy tym właściwej płaszczyzny dla krytyki oceny wymienionych
dowodów.
Podstawy skargi kasacyjnej nie mogą stanowić zarzuty dotyczące oceny
dowodów (art. 3983
§ 3 k.p.c.); mogą ją natomiast wypełniać zarzuty naruszenia
przepisów postępowania regulujących sposób przeprowadzenia określonych
dowodów, jeżeli - rzecz jasna - uchybienie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy.
W sprawie niniejszej zasadniczy spór koncentrował się wokół tego, czy
poprzednik prawny wnioskodawcy objął w samoistne posiadanie część działki
uczestnika postępowania w 1996 r., czy też dopiero w 1991 r.; w obu tych
wariantach objęcie w posiadanie wiązało się ze wzniesieniem ogrodzenia, przy
czym wyjaśnienia wymagała kwestia, czy ogrodzenie wykonane później
wybudowane zostało w miejscu poprzedniego. Sąd Okręgowy, nie negując
stanowiska Sądu pierwszej instancji, że rozstrzygnięcie tej kwestii wymaga
wiadomości specjalnych, stwierdził, że opinie sporządzone na powyższą
okoliczność przez biegłych geodetów nie usuwają w tym zakresie wątpliwości.
Podkreślił, że biegły J. H. nie wyjaśnił, na jakiej podstawie doszedł do wniosku -
zaaprobowanego przez Sąd pierwszej instancji - że granica między działkami nr 10
i 11 naniesiona na mapę w 1984 r. została ustalona na podstawie fizycznego
usytuowania ogrodzenia. Trafnie zarzucił skarżący, że Sąd Okręgowy - w świetle
przytoczonych okoliczności - ograniczając się do stwierdzenia, iż sporządzone w
sprawie opnie są nieprzydatne do wyjaśnienia okoliczności mającej w sprawie
istotne znaczenie, naruszył przepisy regulujące sposób przeprowadzenia dowodu z
opinii biegłego.
5
Zgodnie z art. 286 k.p.c., sąd może zażądać ustnego wyjaśnienia opinii
złożonej na piśmie, może też w razie potrzeby zażądać dodatkowej opinii od tych
samych lub innych biegłych. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że
sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii dalszych biegłych, gdy zachodzi
taka potrzeba, a w szczególności, gdy przeprowadzona już opinia zawiera istotne
luki, jest nieprzekonująca, niekompletna, pomija lub wadliwie przedstawia istotne
okoliczności, jest niejasna, nienależycie uzasadniona czy nieweryfikowalna.
Wskazuje się jednocześnie, że sąd, odrzucając opinię biegłego i polemizując z jego
wnioskami w sferze wymagającej wiadomości specjalnych, bez zasięgnięcia opinii
innego biegłego, narusza art. 278 oraz art. 286 k.p.c. (zob. m.in. wyroki: z dnia
13 stycznia 2005 r. II UK 124/04, niepubl.; z dnia 26 października 2006 r. I CSK
166/06, niepubl.; z dnia 17 grudnia 2008 r. I UK 133/08 niepubl.; z dnia 20 stycznia
2009 r. II CSK 229/08, z dnia 19 sierpnia 2009 r. III CSK 7/09 niepubl.; z dnia
27 lipca 2010 r. II CSK 119/10, niepubl. i z dnia 18 kwietnia 2013 r., III CSK
243/12, niepubl.). Jeżeli zatem Sąd Okręgowy dopatrzył się w sporządzonych
w sprawie opiniach nieścisłości i luk uniemożliwiających stanowcze wyjaśnienie
istotnej dla rozstrzygnięcia sprawy kwestii spornej, wymagającej wiadomości
specjalnych, to winien skorzystać z uprawnienia przewidzianego w art. 286 k.p.c.
i zasięgnąć opinii tych samych, ewentualnie - w razie konieczności - innych
biegłych sądowych. Zaniechanie podjęcia takiej próby nie pozwala skutecznie
odeprzeć zarzutu naruszenia art. 278 § 1 i art. 286 w związku z art. 391 § 1 k.p.c.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. orzekł,
jak w sentencji.
es
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13