Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 4/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 18 września 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Staryk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Beata Gudowska
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z powództwa J. S.
przeciwko Zarządowi Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w B.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 18 września 2013 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego w B.
z dnia 30 sierpnia 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie przed Sądem
Okręgowym w B. i sprawę przekazuje do ponownego
rozpoznania Sądowi Okręgowemu w B., pozostawiając temu
Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Powód J. S. w pozwie skierowanym przeciwko Miastu B. Zarządowi Dróg
Miejskich i Komunikacji Publicznej w B. domagał się zasądzenia od pozwanego
kwoty 27.300 zł, odpowiadającej wysokości wynagrodzenia za okres trzech
2
miesięcy, tytułem odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę z naruszeniem
przepisów prawa, wypłaty nagrody jubileuszowej za 35 lat pracy w wysokości
27.300 zł, przeprosin w mediach. Pismem z dnia 16 kwietnia 2012 r. powód
zrezygnował z żądania przeprosin, a Sąd Rejonowy w B. postanowieniem z dnia 23
kwietnia 2012 r. umorzył postępowanie w tym zakresie.
Wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2012 r. Sąd Rejonowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych: zasądził od pozwanego (określonego w wyroku jako
Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej) na rzecz powoda kwotę 27.300 zł
tytułem odszkodowania (pkt 1.); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2.);
na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania powoda kosztami zastępstwa
procesowego pozwanego (pkt 3.); nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu
Państwa – Sądu Rejonowego kwotę 1.365 zł tytułem części opłaty od pozwu, od
uiszczenia której zwolniony był powód (pkt 4.); kosztami sądowymi w pozostałej
części obciążył Skarb Państwa (pkt 5).
Powyższy wyrok Sądu Rejonowego w zakresie jego pkt 1 i 4 zaskarżyło
apelacją Miasto B. – Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej.
Wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2012 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych – rozpoznając apelację strony pozwanej (w wyroku
określonej jako Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej) – na podstawie art.
386 § 1 k.p.c. – 1. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że: a) w punkcie 1
oddalił powództwo w części dotyczącej żądanego odszkodowania; b) w punkcie 4
nie obciążył pozwanego kosztami postępowania; 2. zasądził od powoda na rzecz
pozwanego kwotę 930 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.
Sąd drugiej instancji stwierdził, że Sąd pierwszej instancji przeprowadził w
sprawie postępowanie dowodowe w prawidłowy sposób; dokonał jednak wadliwej
jego oceny w części dotyczącej przyznania powodowi odszkodowania. Uznając
bezzasadność roszczenia powoda o zasądzenie na jego rzecz odszkodowania za
niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę - Sąd drugiej instancji
stwierdził, że w wypowiedzeniu powodowi umowy o pracę z dnia 11 marca 2011 r.
jako przyczynę jego złożenia wskazano: wstrzymanie postępowania przetargowego
w sprawie „umowy ramowej” na dostawę 15 sztuk wieloczłonowych tramwajów (od
9 grudnia 2010 r. do 25 stycznia 2011 r. nie przesłano do Urzędu Zamówień
3
Publicznych dokumentacji celem weryfikacji); niedopracowanie od 25 stycznia
2011 r. do dnia wypowiedzenia organizacji pracy dwóch zespołów do wykonywania
robót związanych z równaniem dróg gruntowych oraz harmonogramu prac tych
zespołów; zaniechanie działań związanych z przejęciem od Spółdzielni Socjalnej
„B.” równiarek i walców, którymi do tej pory profilowane były drogi gruntowe,
pomimo, że do działań takich został powód zobowiązany w dniu 31 grudnia 2010 r.
(porozumienie w tej sprawie zawarto dopiero 28 lutego 2011 r.). W ocenie Sądu
drugiej instancji tak sformułowaną przyczynę wypowiedzenia powodowi umowy o
pracę należy ocenić jako uzasadnioną i zrozumiałą. Pracownik nie mógł mieć
wątpliwości co do faktów, z jakimi należy łączyć przyczynę podaną w
wypowiedzeniu. Został również wyczerpany wymóg konkretyzacji, gdyż w ocenie
Sądu Okręgowego, nie mogło budzić wątpliwości powoda, że przyczyną
wypowiedzenia są zdarzenia wskazujące na brak inicjatywy i sprawności w
działaniu. Oceniając kwestię rzeczywistości przyczyn rozwiązania umowy o pracę
zawartych w wypowiedzeniu z dnia 11 marca 2011 r. Sąd drugiej instancji stwierdził,
że wszystkie trzy przyczyny wypowiedzenia znajdują swoje uzasadnienie w
zebranym w sprawie materiale dowodowym. Odnosząc się do pierwszej wskazanej
w wypowiedzeniu przyczyny Sąd drugiej instancji uznał, że bezsporne jest, że już w
dniu 9 grudnia 2010 r. doszło do wyboru oferty w zakresie dostawy 15 sztuk
wieloczłonowych tramwajów niskopodłogowych. Do zadań powoda należało
doprowadzenie do rozstrzygnięcie przetargu i zawarcia umowy ramowej w tym
zakresie. Tymczasem powód, pomimo ciążącego na nim obowiązku nie
podejmował żadnych działań w tym zakresie i dopiero 20 stycznia 2011 r. przesłał
Prezydentowi Miasta B. szczegółowe sprawozdanie z postępowania przetargowego
i to dopiero po otrzymaniu wyraźnego polecenia. Ostatecznie powód przekazał
dokumentację do Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych w Warszawie w dniu 28
stycznia 2011 r., a umowę ramową podpisał 23 marca 2011 r. Opieszałość powoda
nie znajduje żadnego logicznego uzasadnienia. W szczególności wytłumaczeniem
tej bezczynności nie może być „okres powyborczy” i obawy co do zaakceptowania
inwestycji przez nowe władze. Zadaniem powoda była bowiem realizacja ciążących
na nim obowiązków wynikających z wyboru oferty, a nie analiza dokonanych
wyborów politycznych i spekulacje co do możliwości realizacji zadań budżetowych.
4
W zakresie oceny drugiej przyczyny wypowiedzenia powodowi umowy o
pracę Sąd drugiej instancji wskazał, że powód otrzymał ustne polecenie zastępcy
Prezydenta Miasta B. opracowania organizacji pracy dwóch zespołów do
wykonywania robót związanych z równaniem dróg gruntowych oraz harmonogramu
prac tych zespołów. Polecenia tego nie wykonał. O fakcie wydania takiego
polecenia świadczy pismo zastępcy Prezydenta Miasta z dnia 21 lutego 2011 r., w
którym żąda on wyjaśnienia przyczyn niedopracowania harmonogramu. W
odpowiedzi na to pismo powód nie tylko nie kwestionował samego faktu wydania
takiego polecenia, ale również polemizował z potrzebą takich działań pisząc, że
„opracowanie harmonogramu mija się z celem”. Do kompetencji powoda nie
należała ocena wydanych przez przełożonego poleceń, a tłumaczenie własnej
bezczynności brakiem sensu działania stanowi – w ocenie Sądu drugiej instancji –
istotne naruszenie obowiązków pracowniczych.
Oceniając trzecią przyczynę wypowiedzenia powodowi umowy o pracę Sąd
drugiej instancji wskazał, że dotyczyła ona pisemnego polecenia Prezydenta Miasta
B. uzgodnienia warunków i zasad przekazania sprzętu (równiarek i walców) od
Spółdzielni Socjalnej „B”. Pomimo wydania takiego polecenia w dniu 31 grudnia
2010 r., powód dopiero 28 lutego 2011 r. podpisał w tej sprawie stosowne
porozumienie i to dopiero po piśmie ponaglającym zastępcy Prezydenta Miasta z
dnia 21 lutego 2011 r. Wytłumaczeniem dla opieszałości powoda nie może być
prowadzenie bezowocnej korespondencji z prezesem Spółdzielni „B.”, ani też
dyskusyjna potrzeba skorzystania z usług radcy prawnego. Wiedzę potrzebną do
efektywnego działania zmierzającego do wydania sprzętu powód mógł uzyskać w
ciągu jednego dnia. Działania powoda w tej sprawie należy – w ocenie Sądu drugiej
instancji – ocenić jako pozorne, a końcowy efekt wymuszony stanowczym
działaniem przełożonych.
Powołując się na powyżej przedstawioną argumentację Sąd drugiej instancji
uznał, że dokonane powodowi wypowiedzenie umowy o pracę było zgodne z
obowiązującymi przepisami prawa oraz zasadne, a podana przyczyna okazała się
konkretna, jasna i rzeczywista.
Powyższy wyrok Sądu Okręgowego (w całości) powód zaskarżył skargą
kasacyjną. Skargę oparto na obydwu podstawach określonych w przepisie art. 3983
5
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c. W ramach podstawy materialnoprawnej (art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c.)
skarga zarzuciła nieprawidłowe zastosowanie art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 43
ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U.
Nr 223, poz. 1458 ze zm.) przez stwierdzenie, że wypowiedzenie powodowi umowy
o pracę nie było nieuzasadnione i nie naruszało przepisów o wypowiadaniu umów o
pracę, pomimo, że Sąd Okręgowy nie przytoczył stanu faktycznego, do którego
zastosował wymieniony powyżej przepis Kodeksu pracy w związku z przepisem
ustawy o pracownikach samorządowych.
W ramach podstawy procesowej (art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.) skarga zarzuciła
naruszenie:
a) art. 378 § 1 k.p.c. w związku z art. 382 k.p.c. oraz art. 328 § 2 k.p.c. w
związku z art. 391 § 1 k.p.c. przez nieuwzględnienie całości materiału zebranego w
postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym i
nieprzedstawienie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sądu drugiej instancji
podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, w szczególności przez niewskazanie, czy
zostały zaakceptowane ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy, czy
też Sąd Okręgowy poczynił własne ustalenia faktyczne, ewentualnie jak kształtują
się te nowo poczynione ustalenia faktyczne i z jakich dowodów zostały
wywiedzione, a także przez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku, czy
uwzględniony został zarzut apelacji pozwanego dotyczący obrazy prawa
materialnego, czy też zarzut apelacyjny błędu w ustaleniach faktycznych;
b) art. 386 § 2 k.p.c. w związku z art. 378 § 1 k.p.c. w związku z art. 379 pkt
2 k.p.c. w związku z art. 88 k.p.c. oraz art. 89 § 1 k.p.c. w związku z art. 68 k.p.c. w
związku z art. 67 § 1 k.p.c. oraz art. 391 § 1 k.p.c. w związku z art. 130 § 1 k.p.c. i
126 § 3 k.p.c. przez ich nieprawidłowe zastosowanie, polegające na orzeczeniu
merytorycznym o istocie sprawy, pomimo nieważności postępowania z uwagi na
nieprawidłowe umocowanie pełnomocnika pozwanego, wynikające z braku
wskazania w złożonym dokumencie pełnomocnictwa umocowania pełnomocnika do
reprezentacji pozwanego, z nieprzedłożenia dokumentu wskazującego na to, że
osoba, która podpisała wymieniony dokument pełnomocnictwa, pełni funkcję
Prezydenta Miasta, oraz z zaniechania wezwania strony pozwanej do usunięcia
braków formalnych apelacji przez przedłożenie dokumentu pełnomocnictwa
6
umocowującego pełnomocnika do reprezentacji pozwanego oraz dokumentu
wskazującego na to, że osoba podpisująca dokument pełnomocnictwa pełni funkcję
Prezydenta Miasta, a także na rozpoznaniu apelacji pomimo wywiedzenia jej przez
nieprawidłowo umocowanego pełnomocnika pozwanego.
Skarżący wniósł o: uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu drugiej instancji
oraz poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej instancji, zniesienie
postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością, począwszy od wniesienia
przez pozwanego pisma procesowego z dnia 7 kwietnia 2011 r. i przekazanie
sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania ze skargi kasacyjnej; zasądzenie od pozwanego na rzecz
powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa przez adwokata, w
postępowaniu ze skargi kasacyjnej według załączonego zestawienia;
przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci dokumentu pełnomocnictwa
udzielonego pełnomocnikowi pozwanego podpisanego przez R. B. i opatrzonego
pieczęcią „Prezydent Miasta R. B.”, złożonego do akt sprawy z pismem procesowym
pozwanego z dnia 7 kwietnia 2011 r. na okoliczność treści dokumentu oraz zakresu
udzielonego umocowania, celem wykazania braku umocowania pełnomocnika
pozwanego do reprezentacji pozwanego w niniejszej sprawie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Uzasadniony jest zarzut skargi kasacyjnej dotyczący nieważności
postępowania przed Sądem drugiej instancji.
W myśl art. 3981
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna przysługuje od prawomocnego
wyroku wydanego przez sąd drugiej instancji. Zgodnie z art. 3983
§ 1 k.p.c.
podstawą skargi kasacyjnej może być naruszenie prawa materialnego (pkt 1) lub
przepisów postępowania, jeżeli to ostatnie uchybienie mogło mieć istotny wpływ na
wynik sprawy (pkt 2). Stosownie do art. 39813
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje
skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw, a w
granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność
postępowania. Granice podstaw kasacyjnych wyznaczone są przez sposób ujęcia
przytoczonych w skardze kasacyjnej przepisów prawa, których naruszenie zarzuca
7
się zaskarżonemu wyrokowi (art. 3984
§ 1 pkt 2 k.p.c.). Chodzi zatem o
wywiedzenie, na czym - zdaniem skarżącego - polega obraza przez sąd drugiej
instancji konkretnych przepisów przytoczonych w podstawach kasacyjnych i
wykazanie - w przypadku podstawy określonej w art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c. - że
naruszenie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Przytoczone przepisy
wskazują, że w postępowaniu kasacyjnym zarzut nieważności może dotyczyć
bezpośrednio tylko postępowania przed sądem drugiej instancji. W judykaturze
Sądu Najwyższego zdecydowanie przeważa stanowisko, że nieważność
postępowania nieuwzględniona przez sąd drugiej instancji z urzędu lub na zarzut
strony stanowi uzasadnioną podstawę skargi tylko wtedy, gdy miała znaczenie dla
wyniku sprawy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 21 listopada 1997 r., I CKN
825/97, OSNC 1998 Nr 5, poz. 81; z dnia 10 lutego 1998 r., II CKN 600/97, OSP
1999 nr 3, s. 58; z dnia 18 stycznia 2005 r., II PK 151/04, OSNP 2005 Nr 17, poz.
262; z dnia 11 grudnia 2006 r., I PK 124/06, OSNP 2008 nr 3-4, poz. 27; z dnia 8
maja 2007, II PK 297/06, M.Prawn. 2007 nr 11, s. 587; z dnia 22 lutego 2011 r., II
UK 290/10, LEX nr 817531; z dnia 13 lipca 2011 r., I UK 11/11, LEX nr 1043978).
Skoro bowiem skarga kasacyjna przysługuje od orzeczeń sądu drugiej instancji,
przeto wyłączone jest bezpośrednie badanie w postępowaniu kasacyjnym
naruszenia przepisów postępowania przez sąd pierwszej instancji, w tym
prowadzących do nieważności postępowania. Kwestia ta może podlegać badaniu i
rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy jedynie pośrednio, poprzez przytoczenie przez
skarżącego w ramach drugiej podstawy z art. 3983
§ 1 k.p.c. stosownego zarzutu
naruszenia przez sąd odwoławczy art. 378 § 1 lub art. 386 § 2 k.p.c. i wykazanie,
że to uchybienie sądu drugiej instancji mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Taki zarzut został zgłoszony w skardze kasacyjnej, jednak nie był on
zasadny w części dotyczącej postępowania przed Sądem pierwszej instancji.
Skarga powoda pomija fakt, że w pozwie określił on pozwanego jako: Miasto B.
Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w B.
Do odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego dołączył pełnomocnictwo,
podpisane przez prezydenta miasta, stwierdzające, że ustanawia radcę prawnego
M. O. do „zastępowania Miasta B., Skarbu Państwa i Urzędu Miasta B. (jako
pracodawcy) przed sądami powszechnymi”. Ponieważ powód skierował pozew
8
przeciwko Miastu B. jako pracodawcy (w uzasadnieniu pozwu napisał, że otrzymał
od pozwanego wypowiedzenie umowy o pracę dotyczącą stanowiska dyrektora
Zarządu Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej), należy uznać, że tak
umocowany pełnomocnik był uprawniony do reprezentowania, mającego
osobowość prawną, Miasta B. w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.
Wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2012 r. Sąd Rejonowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych zasądził jednak odszkodowanie nie od Miasta B., ale od
Zarządu Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w B. W uzasadnieniu wyroku Sąd
Rejonowy nie przedstawił motywów modyfikacji strony pozwanej, podając jedynie,
że Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej jest jednostką organizacyjną i
budżetową Miasta B., będącą zarządem drogi w rozumieniu ustawy o drogach
publicznych.
Niewątpliwie wymagało to dodatkowych ustaleń w oparciu o statut lub inne
uchwały miasta, dotyczące tej jednostki organizacyjnej, gdyż podmiot, który nie ma
osobowości prawnej, ani nie jest jednostką organizacyjną zatrudniającą
pracowników (art. 3 k.p.) nie ma zdolności sądowej i procesowej w sprawach z
zakresu prawa pracy (art. 460 k.p.c.). Jednostka organizacyjna i budżetowa
podmiotu samorządowego może być uznana za pracodawcę tylko wówczas, gdy jej
samodzielność obejmuje uprawnienie do zatrudniania pracowników (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2004 r., I PK 135/04, OSNP 2005/15/224).
Powyższy wyrok Sądu Rejonowego w zakresie jego pkt 1. i 4. zaskarżył
apelacją w/w pełnomocnik, wskazując, że apelację składa Miasto B. – Zarząd Dróg
Miejskich i Komunikacji Publicznej, a więc inny podmiot niż określony w wyroku.
Pełnomocnik pozwanego nie dołączył do apelacji pełnomocnictwa do
występowania w imieniu Zarządu Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej.
Wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2012 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu apelacji strony pozwanej, zmienił
zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo. W uzasadnieniu wyroku nie
wskazał, dlaczego uwzględnił apelację wniesioną przez inny podmiot prawa niż
wymieniony w zaskarżonym wyroku oraz który organ był uprawniony do
zaskarżenia wyroku.
9
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 kwietnia 2006 r., II PK 135/2005, OSNP
2007/7-8/100, wskazał, że przepis art. 31
§ 1 Kodeksu pracy nie reguluje
bezpośrednio kwestii związanych z reprezentowaniem pozwanego pracodawcy w
postępowaniu sądowym z zakresu prawa pracy. Natomiast przepisem, który
reguluje materię reprezentacji w postępowaniu sądowym jest przepis art. 67 § 1
Kodeksu postępowania cywilnego. Także w piśmiennictwie wskazuje się, że w
postępowaniu sądowym podmiotowi dokonującemu czynności z zakresu prawa
pracy w stosunku do kierownika jednostki organizacyjnej gminy - nie przysługuje
ustawowe prawo reprezentowania pracodawcy w postępowaniu sądowym (por. A.
Rzetecka-Gil – Komentarz do ustawy o pracownikach samorządowych). Kierownik
jednostki organizacyjnej gminy kieruje zakładem. Sąd nie ustalił, czy kierownik
gminnej jednostki jest uprawniony do reprezentowania tego zakładu przed sądem
pracy. Natomiast w odniesieniu do prezydenta miasta brak jest przepisu, który
dawałby mu expressis verbis uprawnienie do reprezentowania jednostki
organizacyjnej przed sądem pracy. Z treści art. 4 pkt 2a ustawy o pracownikach
samorządowych wynika, iż czynności w sprawach z zakresu prawa pracy wobec
kierowników gminnych jednostek organizacyjnych dokonuje prezydent, jednak z
przepisu tego nie można wprost wywieść takiego uprawnienia. Dokonywanie
czynności procesowych, zgodnie z art. 67 k.p.c., wynika bowiem z innych
przesłanek niż te, określone w art. 31
§ 1 k.p. Odmienny pogląd przedstawiono w
postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2008 r., II PZ 62/07, OSNP
2009/5-6/68.
W myśl art. 32 ust. 2 pkt 5 w zw. z art. 91 oraz art. 92 ust. 1 pkt 2 ustawy z
dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr
142, poz. 1592 ze zm.) do zadań prezydenta miasta należało zatrudnianie i
zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu. Pracodawcami
pracowników samorządowych są jednostki organizacyjne wymienione w art. 2
ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223,
poz. 1458 ze zm.). Nie było kwestionowane, że w przypadku powoda pracodawcą
nie był Urząd Miejski, a pełnomocnictwo udzielone radcy prawnemu dotyczyło tylko
takiego urzędu jako pracodawcy. Pełnomocnictwo nie wskazywało Zarządu Dróg
10
jako pracodawcy powoda, ani nie zawierało upoważnienia do występowania w
sprawie, wymienionego z nazwiska i imienia, pracownika.
Obowiązkiem pełnomocnika procesowego reprezentującego stronę
postępowania jest przedstawienie wszelkich stosownych dokumentów
umożliwiających zweryfikowanie umocowania. Oznacza to konieczność
przedstawienia całego ciągu dokumentów prowadzących aż do mocodawcy,
potwierdzających także umocowanie organu udzielającego pełnomocnictwa do
działania za mocodawcę. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwałach: z
dnia 19 maja 2004 r., III CZP 21/04 (OSNC 2005 nr 7-8, poz. 118), z dnia 30 marca
2006 r., III CZP 14/06, (OSP 2006 nr 12, poz. 140, a także w uchwale składu
siedmiu sędziów z dnia 23 stycznia 2009 r., III CZP 118/08). Tylko w ten sposób
można zrealizować, przewidziany w art. 89 § 1 k.p.c., obowiązek wykazania
umocowania pełnomocnika.
Postępowanie sądowe z udziałem osoby, która wprawdzie może być
pełnomocnikiem, ale nie przedłożyła dokumentów pełnomocnictwa wykazujących
umocowanie do występowania w imieniu strony i nie została wezwana w trybie
art. 130 § 1 k.p.c. do ich przedłożenia, a brak formalny pism procesowych w postaci
nienależytego umocowania pełnomocnika nie został usunięty (por. wymienioną
uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2009 r.) jest dotknięte nieważnością
w rozumieniu art. 379 pkt 2 k.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9
lipca 2009 r. w sprawie III CZP 19/09, Wspólnota 2009/34/38). Pełnomocnik
pozwanego nie przedstawił adekwatnego pełnomocnictwa, co prowadzi do
konkluzji, że pełnomocnik pozwanego nie był należycie umocowany (art. 379 pkt 2
k.p.c.). Nie przedstawił też, dlaczego apelację wniósł inny podmiot niż wymieniony
w zaskarżonym wyroku. Nieważne z tej przyczyny jest postępowanie przed Sądem
drugiej instancji.
Stwierdzenie nieważności postępowania apelacyjnego uzasadniało na
podstawie art. 39815
§ 1 oraz art. 386 § 2 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c. uchylenie
zaskarżonego wyroku, zniesienie postępowania w zakresie dotkniętym
nieważnością oraz przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego
rozpoznania. Uwzględnienie zarzutu nieważności postępowania czyniło
bezprzedmiotowym rozważanie pozostałych zarzutów skargi kasacyjnej. O
11
kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. w
zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.