Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 525/12
POSTANOWIENIE
Dnia 27 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Kozłowska (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Wojciech Katner
w sprawie z wniosku Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w T.
przy uczestnictwie G. C.
o stwierdzenie zasiedzenia służebności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 27 listopada 2013 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w K.
z dnia 26 kwietnia 2012 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę
Sądowi Okręgowemu w K. do ponownego
rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy
oddalił apelację wnioskodawcy od postanowienia Sądu pierwszej instancji
oddalającego wniosek Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej spółki z o.o. o
stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie z dniem 23 grudnia 2008 r. służebności
gruntowej szczegółowo opisanej we wniosku, odpowiadającej służebności przesyłu,
na nieruchomości uczestnika postępowania G. C.
Sądy ustaliły między innymi, że właścicielem nieruchomości, po której
przebiega ciepłociąg należący do przedsiębiorstwa wnioskodawcy, jest uczestnik
postępowania G. C., który nabył jej własność w drodze dziedziczenia po rodzicach.
Okręgowa Dyrekcja Rozbudowy Miast i Osiedli Wiejskich w T., jako inwestor
zastępczy miasta T. wybudowała w latach 1970-1976 r. magistralę ciepłowniczą,
obejmującą przedmiotowy ciepłociąg, a następnie przekazała go do majątku
poprzednika prawnego wnioskodawcy, którym było przedsiębiorstwo państwowe:
Okręgowe Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej. W 1982 r. utworzono
Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w K., obejmujące zasięgiem
również T. Działalność tego Przedsiębiorstwa ustała z dniem 31 sierpnia 1991 r. i
na jego bazie, w wyniku podziału utworzono z dniem 1 września 1991 r. jedenaście
samodzielnych przedsiębiorstw państwowych, w tym Przedsiębiorstwo Energetyki
Cieplnej w T. Decyzją Wojewody K. z dnia 7 kwietnia 1993r. zostały przekazane na
rzecz gminy T. i innych gmin na współwłasność składniki mienia przedsiębiorstwa
państwowego należące do Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w T. Uchwałą
Rady Miejskiej w T. z dnia 24 czerwca 1993r. Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej
w T. zostało przekształcone w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, a w dniu
16 grudnia 1993r. Rada Miejska w T. podjęła uchwałę o przystąpieniu gminy do tej
spółki na mieniu niepodzielnym Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej, które zostało
zlikwidowane z dniem 30 października 1996 r. Uchwałą Zgromadzenia Wspólników
Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej spółki z o.o. w T. z dnia 7 czerwca 1997 r.
stwierdzono, że spółka ta wstępuje w prawa i obowiązki zlikwidowanego
państwowego Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w T. w zakresie wynikającym z
bilansu zamknięcia przedsiębiorstwa na dzień 31 grudnia 1996r. W dniu 17
3
października 1998 r. Zebranie Wspólników spółki z o.o. Przedsiębiorstwo
Energetyki Cieplnej w T. podjęło uchwałę, na mocy której mienie należące do
Gminy T. zostało wniesione aportem do tej spółki.
Sądy obu instancji oddalając wniosek o zasiedzenie uznały, że nie upłynął
wymagany okres samoistnego posiadania służebności, gdyż brak podstaw do
doliczenia do okresu zasiedzenia posiadania poprzedników prawnych
wnioskodawcy.
Sąd drugiej instancji wywiódł, że w okresie obowiązywania art. 128 k.c., tj. do
dnia 31 stycznia 1989 r., gdy przedsiębiorstwa państwowe wykonywały jedynie
zarząd mieniem Skarbu Państwa, posiadaczem mienia, w tym służebności był
Skarb Państwa, a więc nie można uznać, że w tym okresie przedsiębiorstwo
państwowe władało nieruchomością w zakresie odpowiadającym treści służebności
przesyłu. Niezależnie od tego stwierdził, że nie mogło w ogóle dojść do zasiedzenia
służebności gruntowej przesyłu, gdy zarówno właścicielem nieruchomości
obciążonej jak i posiadaczem służebności przesyłu oraz właścicielem
nieruchomości władnącej był Skarb Państwa. W konsekwencji okres do dnia
1 lutego 1989 r. nie może być w takim wypadku doliczony do czasu obecnego
posiadania.
Wskazał, że dopiero od dnia 1 lutego 1989 r. przedsiębiorstwo państwowe
będące poprzednikiem prawnym wnioskodawcy mogło nabyć służebność przesyłu
na swoją rzecz, a nie na rzecz Skarbu Państwa, jednak okres posiadania
prowadzący do zasiedzenia służebności rozpoczął się od dnia 1 października 1990
r. w wyniku skreślenia z tym dniem art. 177 k.c., uniemożliwiającego zasiedzenie
nieruchomości państwowej. Zgodnie z art. 10 ustawy z 28 lipca 1990 r.
nowelizującej kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321, dalej: „ustawa nowelizacyjna
z 28 lipca 1990 r.”), do okresu zasiedzenia, który rozpoczął się od dnia
1 października 1990 r. mógł być jednak doliczony tylko okres posiadania
służebności gruntowej poprzednika prawnego wnioskodawcy liczony jedynie od
dnia 1 lutego 1989 r. do dnia 30 września 1990 r.
Zdaniem Sądu Okręgowego dopiero z dniem 7 kwietnia 1993 r., gdy wydana
została decyzja Wojewody K. o przekazaniu Gminie T. mienia państwowego
4
Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w T., można uznać poprzedników prawnych
wnioskodawcy za posiadacza samoistnego służebności gruntowej, ponieważ
miarodajny jest moment objęcia jej w posiadanie, co nastąpiło na mocy tej decyzji
administracyjnej. Z tych względów, niezależnie od dobrej czy złej wiary posiadacza,
wniosek o zasiedzenie służebności przesyłu nie mógł być uwzględniony, z uwagi na
to, że nie upłynął jeszcze termin prowadzący do zasiedzenia.
Sąd Okręgowy stwierdził również, że ponieważ zgodnie z art. 3051
k.c.
służebność przesyłu może być ustanowiona jedynie na rzecz przedsiębiorcy,
którego własność stanowią urządzenia przesyłowe, nie można zaliczyć do okresu
koniecznego do zasiedzenia służebności okresu od 7 kwietnia 1993 r. do 17
października 1998 r., ponieważ w tym czasie współwłaścicielem mienia
komunalnego należącego do Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w T. było
dziewięć gmin, w tym Gmina T. W tym okresie zatem Przedsiębiorstwo Energetyki
Cieplnej, poprzednik prawny wnioskodawcy, nie było właścicielem, a jedynie
użytkownikiem linii przesyłowych zajmującym się ich konserwacją, renowacją i
naprawami, a więc wykonywanie czynności w zakresie służebności miało charakter
zależny, wobec czego okresu tego nie można zaliczyć do czasu niezbędnego do
zasiedzenia.
Niezależnie od tego Sąd Okręgowy stwierdził, że wnioskodawca nie był
samoistnym posiadaczem służebności przesyłu, bowiem nie miał woli posiadacza
i jej uzewnętrznienia, o czym świadczy podjęcie przez niego działań mających na
celu zawarcie z uczestnikiem umowy dzierżawy spornego pasa gruntu, co wskazuje
na to, że miał świadomość braku tytułu prawnego do korzystania ze służebności
oraz braku podstaw do korzystania z urządzeń przesyłowych.
W skardze kasacyjnej opartej na pierwszej podstawie wnioskodawca zarzucił
niewłaściwe zastosowanie art. 172 § 2 w zw. z art. 292 i art. 3051
k.c. przez nie
doliczenie okresu posiadania służebności przed dniem 1 lutego 1989 r. oraz
w okresie od dnia 7 kwietnia 1993r. do dnia 17 października 1998 r.,
co doprowadziło do przyjęcia, że wnioskodawca nie posiadał służebności przez
wymagany okres 30 lat oraz niewłaściwe zastosowanie art. 352 k.c. przez przyjęcie,
że wnioskodawca nie był posiadaczem samoistnym służebności.
5
Wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia i zmianę orzeczenia Sądu
pierwszej instancji przez uwzględnienie wniosku, ewentualnie uchylenie
postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, przy
uwzględnieniu w obu wypadkach wniosku o zasądzenie kosztów postępowania
za wszystkie instancje.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wnioskodawca wskazał, jako datę nabycia przez zasiedzenie służebności
gruntowej przesyłu, dzień 23 grudnia 2008r., a więc datę po wejściu w życie ustawy
z dnia 30 maja 2008 r. (Dz. U. Nr 116, poz. 731) zmieniającej kodeks cywilny przez
dodanie art. 3051
– 3054
, która weszła w życie z dniem 3 sierpnia 2008 r.
Przedmiotem wniosku jest zatem służebność przesyłu, a nie służebność gruntowa
odpowiadająca służebności przesyłu, którą można było nabyć przez zasiedzenie
przed dniem 3 sierpnia 2008r., natomiast po tym dniu można nabyć przez
zasiedzenie służebność przesyłu określoną w powyższych przepisach. Jak wskazał
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 maja 2013 r. III CZP 18/13 (jeszcze nie publ.),
przed wejściem w życie art. 3051
– 3054
k.c. dopuszczalne było nabycie przez
zasiedzenie na rzecz przedsiębiorcy służebności gruntowej odpowiadającej treścią
służebności przesyłu i okres występowania na nieruchomości, przed dniem wejścia
w życie powyższych przepisów, stanu faktycznego odpowiadającego treści
służebności przesyłu, podlega doliczeniu do czasu posiadania wymaganego do
zasiedzenia tej służebności. Przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu powinno być zatem
to, czy wnioskodawca nabył przez zasiedzenie służebność przesyłu określoną w art.
3051
- 3054
k.c., a nie służebność gruntową odpowiadającą służebności przesyłu.
Należy podkreślić, że ponieważ, zgodnie z art. 3054
k.c. do służebności
przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych, a zgodnie
z art. 292 k.c. do nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej, przepisy
o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się również tylko
odpowiednio- w orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się,
że posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej nie należy
utożsamiać z posiadaniem prowadzącym do nabycia przez zasiedzenie własności
nieruchomości. Zgodnie z art. 352 k.c., kto faktycznie korzysta z cudzej
6
nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem
służebności, a do posiadania służebności przepisy o posiadaniu rzeczy stosuje się
tylko odpowiednio. Przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia
służebności gruntowej chodzi o faktyczne korzystanie z gruntu w takim zakresie i w
taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność, zaś władanie
w zakresie służebności gruntowej kwalifikuje się, zgodnie z art. 336 k.c. jako
posiadanie zależne (porównaj między innymi wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31
maja 2006 r. IV CSK 149/05 i postanowienie z dnia 5 czerwca 2009 r. I CSK 392/08,
niepubl.).
Wystarczające zatem do nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie
jest opisane wyżej posiadanie, odpowiadające treścią posiadaniu zależnemu, a nie
posiadanie odpowiadające treścią posiadaniu samoistnemu nieruchomości, jak
w istocie przyjął w rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy, odmawiając posiadaniu
służebności przez wnioskodawcę charakteru posiadania samoistnego
prowadzącego do zasiedzenia służebności przesyłu.
Podobnie błędne jest stanowisko Sądu stwierdzające, iż wnioskodawca nie
był samoistnym posiadaczem służebności przesyłu dlatego, że podjął działania
mające na celu zawarcie z uczestnikiem umowy dzierżawy spornego pasa gruntu.
Również w tym przedmiocie w orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie
przyjmuje się, że samoistny posiadacz nieruchomości, znajdujący się na drodze do
jej zasiedzenia, nie traci cech takiego posiadacza przez to, że zwraca się do
właściciela z ofertą kupna nieruchomości, ponieważ takie zachowanie nie wpływa
na zamiar władania nią jak właściciel, lecz świadczy jedynie o tym, że posiadacz
ma świadomość braku tytułu prawnego do nieruchomości i zmierza do jego
wcześniejszego uzyskania, niezależnie od ewentualnego zasiedzenia w przyszłości,
a zatem może wpływać tylko na ocenę jego dobrej lub złej wiary (porównaj między
innymi postanowienia z dnia 18 maja 1997 r. III CKN 79/97, z dnia 5 grudnia 2002 r.
I CKN 1182/00, z dnia 15 października 2010 r. V CSK 65/10 i z dnia
14 października 2011 r. III CSK 251/10, niepubl.). Podejmowanie przez
wnioskodawcę prób mających na celu uregulowanie korzystania przez niego
z nieruchomości uczestnika, a więc podejmowanie działań zmierzających do
zawarcia z uczestnikiem umowy dotyczącej korzystania z jego nieruchomości
7
w oznaczonym zakresie związanym z konserwacją urządzeń przesyłowych, nie
pozbawiło zatem posiadania wnioskodawcy charakteru posiadania w zakresie
służebności przesyłu, we wskazanym wyżej rozumieniu określonym w art. 292 w zw.
z art. 336 k.c.
Za bezprzedmiotowe natomiast należy uznać - na gruncie ustaleń
faktycznych poczynionych w sprawie, którymi Sąd Najwyższy jest związany
(art. 39813
§ 2 k.p.c.) – rozważania Sądu Okręgowego dotyczące niemożności
nabycia przez zasiedzenie służebności przesyłu w sytuacji, gdy zarówno
właścicielem nieruchomości obciążonej jak i posiadaczem służebności przesyłu
oraz właścicielem nieruchomości władnącej był Skarb Państwa. Oczywiście w takiej
sytuacji w ogóle niemożliwe jest zasiedzenie służebności gruntowej (w tym
służebności przesyłu), gdyż nie można zasiedzieć służebności gruntowej na
własnej nieruchomości (porównaj między innymi postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 5 czerwca 2009 r. I CSK 495/08, niepubl.), jednak brak podstaw do
stwierdzenia, że taka sytuacja występuje w rozpoznawanej sprawie skoro nie
ustalono w niej, że nieruchomość, po której przebiega przedmiotowy ciepłociąg,
stanowiła kiedykolwiek w okresie prowadzącym do zasiedzenia służebności,
własność Skarbu Państwa, gminy, czy któregoś z poprzedników prawnych
wnioskodawcy, natomiast ustalone zostało, iż nieruchomość ta była własnością
rodziców uczestnika postępowania a obecnie jest jego własnością.
Nie jest także uzasadniony wniosek Sądu o nie upłynięciu jeszcze czasu
koniecznego do zasiedzenia służebności, wywodzony z treści art. 10 ustawy
nowelizacyjnej z dnia 28 lipca 1990 r. oraz skreślenia z dniem 1 października 1990
r. art. 177 k.c. Przepis art. 10 wskazanej ustawy nowelizacyjnej nie ma bowiem
zastosowania do ustalonego w sprawie stanu faktycznego, gdyż nie miałby do
niego zastosowania także uchylony art. 177 k.c. Jak wskazał Sąd Najwyższy
w postanowieniach z dnia 11 grudnia 2008 r. ,II CSK 314/08 i z dnia 3 lutego 2010
r., II CSK 465/09 (niepubl.), założeniem regulacji zawartej w art. 10 ustawy
nowelizacyjnej było ułatwienie zasiedzenia służebności gruntowych na
nieruchomościach państwowych osobom, które posiadały takie służebności przed
dniem 1 października 1990 r. i zachowały ich posiadanie także w tym dniu, a dotąd
nie mogły ich nabyć przez zasiedzenie jedynie ze względu na zakaz zawarty w art.
8
177 k.c. W rozpoznawanej sprawie natomiast, jak wskazano wyżej, brak
jakichkolwiek ustaleń wskazujących, że nieruchomość, przez którą przebiega
przedmiotowy ciepłociąg, stanowiąca obecnie własność uczestnika, a poprzednio
jego rodziców, była kiedykolwiek własnością Skarbu Państwa. Przepis art. 177 k.c.
nie był zatem przeszkodą w nabyciu przez zasiedzenie służebności przesyłu na tej
nieruchomości.
Podobnie nie jest trafne stanowisko Sądu Okręgowego, że ze względu na
treść art. 128 k.c., do okresu posiadania służebności przesyłu przez wnioskodawcę
nie można doliczyć okresu posiadania sprzed 1 lutego 1989 r., gdy posiadaczem
służebności przesyłu było przedsiębiorstwo państwowe - poprzednik prawny
wnioskodawcy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się
możliwość takiego doliczenia na podstawie art. 176 k.c. W orzeczeniach z dnia
16 października 1961 r. 1 CO 20/61 (OSN z 1962 r., poz.4), z dnia 15 kwietnia
1966r. I CR 80/66 (OSNC z 1967 r., nr 2, poz. 24), z dnia 17 grudnia 2008 r. I CSK
171/08 (OSNC z 2010 r., nr 1, poz. 15), z dnia 15 stycznia 2009 r. I CSK 333/07,
z dnia 13 października 2011 r. V CSK 502/10 i z dnia 12 stycznia 2012 r. IV CSK
183/11 (niepubl.), Sąd Najwyższy stwierdził, że ponieważ w stosunkach
zewnętrznych, wobec osób trzecich, przedsiębiorstwo państwowe także przed
1 lutego 1989 r. było posiadaczem w rozumieniu art. 336 i art. 352 § 1 k.c., mogło
być uznane za posiadacza samoistnego służebności odpowiadającej służebności
przesyłu i jego posiadanie takiej służebności mogło być doliczone do posiadania
wykonywanego już po tej dacie. Przeważa jednak stanowisko, że ze względu na
treść art. 128 k.c., przed dniem 1 lutego 1989 r. przedsiębiorstwo państwowe nie
mogło być posiadaczem samoistnym nieruchomości lub służebności gruntowych,
gdyż był nim Skarb Państwa, w którego imieniu i na rzecz władało nieruchomością
lub służebnością przedsiębiorstwo państwowe, które w istocie było tylko
dzierżycielem służebności, co jednak nie stanowi przeszkody do przyjęcia, że
osoba prawna, która przed 1 lutego 1989 r., mając status państwowej osoby
prawnej nie mogła nabyć, także w drodze zasiedzenia własności nieruchomości
ani służebności przesyłu, może do okresu samoistnego posiadania wykonywanego
po 1 lutego 1989 r., gdy już mogła posiadać we własnym imieniu i nabyć
przez zasiedzenie na swoją rzecz, doliczyć okres posiadania sprzed tej daty,
9
wykonywanego w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa przez nią samą lub
jej poprzedników prawnych, jeżeli nastąpiło przeniesienie posiadania
w sposób określony w art. 348-351 k.c. (porównaj między innymi wyroki z dnia
31 maja 2006 r. IV CSK 149/05 i z dnia 8 czerwca 2005 r. V CK 680/04 oraz
postanowienia z dnia 25 stycznia 2006 r. I CSK 11/05, z dnia 10 kwietnia 2008 r.
IV CSK 21/08, niepubl. i z dnia 17 grudnia 2008 r. I CSK 171/08, OSNC 2010/1/15).
Sąd Najwyższy wskazywał też okoliczności, które mogą świadczyć o przeniesieniu
posiadania, w rozumieniu art. 348-351 k.c., stwierdzając, że poza decyzją
uwłaszczeniową lub komunalizacyjną może to być również zwykłe wydanie
przedmiotu posiadania podmiotowi, który przed 1 lutego 1989 r. był posiadaczem
zależnym lub dzierżycielem służebności (porównaj między innymi postanowienie
z dnia 14 października 2011 r. III CSK 251/10, niepubl.).
W konsekwencji więc trafne są kasacyjne zarzuty naruszenia art. 352 k.c.
przez przyjęcie, że wnioskodawca nie był posiadaczem samoistnym służebności
gruntowej oraz art. 172 § 2 w zw. z art. 292 i art. 3051
k.c. przez przyjęcie,
iż niedopuszczalne było doliczenie do okresu jego posiadania okresu posiadania
służebności gruntowej przez jego poprzednika prawnego- przedsiębiorstwo
państwowe sprzed 1 lutego 1989 r., a do przeniesienia posiadania służebności
doszło dopiero z dniem 7 kwietnia 1993 r. na podstawie decyzji komunalizacyjnej.
Trudno również podzielić stanowisko Sądu Okręgowego
o niedopuszczalności doliczenia także okresu posiadania służebności od dnia
7 kwietnia 1993 r. do dnia 17 października 1998 r. z uwagi na to, że w tym okresie
poprzednik prawny wnioskodawcy: Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w T. nie
było właścicielem urządzeń przesyłowych, których współwłaścicielami było kilka
gmin, w tym gmina T., a zgodnie z art. 3051
k.c. służebność przesyłu może być
ustanowiona jedynie na rzecz przedsiębiorcy, będącego właścicielem urządzenia
przesyłowego położonego na cudzej nieruchomości. Sąd uznał również, że w tej
sytuacji Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej było jedynie użytkownikiem urządzeń
i zajmowało się ich konserwacją, a zatem jego posiadanie w zakresie służebności
miało charakter zależny, a nie samoistny.
10
Nie ulega wątpliwości, że zgodnie z art. 3051
k.c., służebność przesyłu
można ustanowić jedynie na rzecz przedsiębiorcy, którego własnością są
wchodzące w skład jego przedsiębiorstwa urządzenia przesyłowe, których dotyczy
służebność. Przepis art. 3051
k.c. odwołuje się w tym zakresie do art. 49 § 1 k.c.,
natomiast składniki majątkowe przedsiębiorstwa określone są w art. 551
k.c.
W chwili ustanawiania służebności przesyłu, jak również w chwili, gdy upłynął okres
prowadzący do zasiedzenia takiej służebności, przedsiębiorstwo, na rzecz którego
służebność jest ustanawiana lub na rzecz którego sąd stwierdza nabycie jej
przez zasiedzenie, musi być zatem właścicielem urządzenia przesyłowego,
wchodzącego w skład tego przedsiębiorstwa. Jeżeli jednak dochodzi do
zasiedzenia takiej służebności w wyniku jej posiadania przez określony czas, w tym
doliczenia okresu posiadania przedsiębiorstwa państwowego lub komunalnego,
będącego poprzednikiem prawnym obecnego posiadacza, wymaganie to musi być
rozumiane w sposób odpowiadający zasadom kolejnych przekształceń
własnościowych mienia takiego przedsiębiorstwa. Stosując rozumowanie
analogiczne jak w przypadku doliczenia okresu posiadania służebności sprzed
1 lutego 1989 r., gdy przedsiębiorstwo państwowe wykonywało posiadanie
w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, który był właścicielem jego majątku
i uznawany jest za jego poprzednika, w rozumieniu art. 176 k.c., należy stwierdzić,
że w sytuacji, gdy doszło do komunalizacji mienia przedsiębiorstwa państwowego
na podstawie art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 10 maja 1990 r.- przepisy wprowadzające
ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych
(Dz. U. Nr 32, poz. 191 ze zm.), urządzenia przesyłowe nadal pozostawały częścią
tego przedsiębiorstwa, z tym, że od chwili komunalizacji właścicielem
przedsiębiorstwa była gmina, a nie Skarb Państwa. Gmina, podobnie jak uprzednio
Skarb Państwa, była zatem od chwili komunalizacji tym podmiotem, w imieniu
i na rzecz którego, skomunalizowane przedsiębiorstwo władało mieniem i prawami
oraz wykonywało posiadanie służebności przesyłu. W okresie tym gmina była,
w rozumieniu art. 176 k.c., poprzednikiem obecnego posiadacza służebności,
który władał nią w jej imieniu. Jego władanie służebnością miało taki sam charakter
jak w czasie, gdy właścicielem przedsiębiorstwa był Skarb Państwa,
było to posiadanie zależne odpowiadające jednak, jak wskazano wyżej,
11
posiadaniu prowadzącemu do zasiedzenia służebności, a zatem te same
argumenty przemawiają za doliczeniem tego okresu posiadania służebności,
do okresu dalszego posiadania wykonywanego po dniu 17 października 1998 r.
przez wnioskodawcę, gdy gmina wniosła mienie skomunalizowanego
przedsiębiorstwa aportem do spółki z o.o. stanowiącej przedsiębiorstwo
wnioskodawcy. Wbrew zatem odmiennemu stanowisku Sądu Okręgowego, także
okres od dnia 7 kwietnia 1993 r. do dnia 17 października 1998 r. może być
doliczony na podstawie art. 176 k.c. do okresu posiadania służebności przesyłu
przez wnioskodawcę.
Z tych wszystkich względów skargę kasacyjną należało uznać za
uzasadnioną, co prowadziło do uchylenia zaskarżonego postanowienia
i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania
i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego (art. 39815
i art. 108 § 2
w zw. z art. 39821
k.p.c.).
jw