Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 112/13
POSTANOWIENIE
Dnia 6 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marta Romańska
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z wniosku D. G.
przy uczestnictwie J. M., U. M. i Miasta W.
o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 grudnia 2013 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika Miasta Stołecznego W.
od postanowienia Sądu Okręgowego w W.
z dnia 11 maja 2012 r.
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Sąd Rejonowy w W. postanowieniem z dnia 3 lutego 2011 r. stwierdził, że
własność nieruchomości objętej wnioskiem nabyli z dniem z dniem 1 października
2005 r. wnioskodawczyni D. G. w ½ części orz uczestnicy postepowania J. M. i U.
M. na zasadzie wspólności ustawowej w ½ części, przyjmując za podstawę
rozstrzygnięcia następujące ustalenia i wnioski.
W 1912 r. P. M. nabył prawo własności ½ części nieruchomości objętej
wnioskiem w sprawie niniejszej. Po śmierci P. M. przedmiotowy grunt użytkowali
jego syn C. M. wraz z żoną I. M., a po ich śmierci, przynajmniej od dnia 13 marca
1994 r., objęli go we współposiadanie samoistne wnioskodawczyni oraz uczestnicy
postepowania J. M. i U. M. Współposiadacze ci mogą doliczyć do okresu swojego
posiadania czas posiadania swoich poprzedników, co – uwzględniając treść art. 10
ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55,
poz. 321 ze zm.) – pozwala stwierdzić, że nabyli oni przez zasiedzenie z dniem
1 października 2005 r. własność przedmiotowej nieruchomości przez zasiedzenie.
Sąd Rejonowy uznał za bezzasadny zarzut uczestnika Miasta W., że
wskutek wytoczonego przez niego w 1997 r. powództwa o wydanie nieruchomości,
której dotyczy postępowanie w niniejszej sprawie, nastąpiło przerwanie biegu
zasiedzenia. Wskazał przy tym, że przedmiot postępowań w obu tych sprawach nie
jest tożsamy. Niezależnie od tego zauważył, że oddalenie wzmiankowanego
powództwa windykacyjnego uchyliło – ex tunc - skutek przerwania biegu
zasiedzenia.
Sąd Okręgowy w W. postanowieniem zaskarżonym skargą kasacyjną oddalił
apelację uczestnika miasta W. od postanowienia Sądu Rejonowego, aprobując w
całej rozciągłości przyjęte za podstawę tego orzeczenia ustalenia faktyczne i ich
ocenę prawną.
W skardze kasacyjnej, opartej na obu podstawach określonych w art. 3983
§ 1 k.p.c., uczestnik Miasto W. wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia
oraz poprzedzającego je postanowienia Sądu Rejonowego i przekazanie sprawy
temu Sądowi do ponownego rozpoznania, ewentualnie – wydanie orzeczenia co do
istoty sprawy i oddalenie powództwa, podnosząc zarzuty naruszenia:
3
- art. 172 k.c. w związku z art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy –
Kodeks cywilny (dalej: „ustawa z dnia 28 lipca 1990 r.”), ustawy z dnia 10 maja
1990 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę
o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 191 ze zm.) oraz art. 123 § 1
pkt 1 w związku z art. 175 k.c. przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie
wskutek uznania, że wnioskodawczyni oraz uczestnicy J. M. i U. M. spełnili warunki
nabycia nieruchomości przez zasiedzenie, oraz
- art. 233 § 1 k.p.c. przez uznanie – wbrew zebranemu materiałowi dowodowemu –
że nieruchomość objęta pozwem o wydanie nie była tożsama z nieruchomością
stanowiąca przedmiot postępowania w sprawie niniejszej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu podniesionego w ramach
podstawy kasacyjnej naruszenia przepisów postępowania, należy stwierdzić,
że jest on nieusprawiedliwiony. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu
Najwyższego, aprobowany przez skład orzekający, zarzutu naruszenia art. 233
k.p.c. uchyla się spod kontroli kasacyjnej, gdyż – stosownie do art. 3983
§ 3 k.p.c. -
podstawą skargi nie mogą być zarzuty dotyczące ustaleń faktycznych lub oceny
dowodów (zob. m.in. wyroki: z dnia 20 marca 2009 r., II CSK 611/08, nie publ.
i z dnia 13 stycznia 2010 r., II CSK 372/09, nie publ. oraz postanowienia: z dnia
11 grudnia 2008 r., II CSK 356/08, nie publ. i z dnia 30 lipca 2012 r., II CSK 10/12,
nie publ.). Bezpodstawnie pominięcie przez sąd drugiej instancji część zebranego
w sprawie materiału, mogące mieć wpływ na wynik sprawy, usprawiedliwiałoby
ewentualnie zarzut naruszenia art. 382 w związku z art. 391 § 1 k.p.c., którego
skarżący jednak nie podniósł.
Skardze kasacyjnej nie można natomiast odmówić słuszności z uwagi na
podniesiony przez skarżącego zarzuty naruszenia prawa materialnego. W związku
z powołaniem tych zarzutów trzeba podkreślić, że ich ocena może być dokonana
w sposób prawidłowy przez pryzmat ustaleń faktycznych stanowiących podstawę
zaskarżonego rozstrzygnięcia. Należy przy tym pamiętać, że w obowiązującym
modelu apelacji pełnej sąd drugiej instancji ma obowiązek samodzielnie ocenić
zgromadzone w sprawie dowody i w oparciu o ten materiał dokonać własnych,
4
jednoznacznych i stabilnych ustaleń faktycznych oraz subsumcji stanu faktycznego
do właściwej normy prawa materialnego (por. uchwała składu siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, Nr 6,
poz. 55).
Sąd Okręgowy, oddalając apelację uczestnika Miasta W., stwierdził, że
aprobuje ustalenia faktyczne i ocenę prawną przyjęte za podstawę zaskarżonego
postanowienia. Należy więc zauważyć, że ustalenia przytoczone przez Sąd
Okręgowy za Sądem pierwszej instancji są niekompletne i nieprecyzyjne, co
uniemożliwia dokonanie oceny zasadności rozważanej podstawy skargi kasacyjnej.
Przede wszystkim nie wskazują one, kto – obok P. M. – był współwłaścicielem
nieruchomości objętej wnioskiem w sprawie niniejszej, a także czy bezpośredni
następcy prawni P. M., a w dalszej kolejności wnioskodawczyni i uczestnicy J. M.
oraz U. M., objęli w samoistne posiadanie całą tę nieruchomość, czy jedynie jej
część, ewentualnie jaką. Motywy zaskarżonego postanowienia nie zawierają
odpowiedzi na te pytania. Sąd Okręgowy, posługując się zwrotami: „nieruchomość
objęta wnioskiem”, „przedmioty grunt” (użytkowany przez C. M. i I. M.) oraz
„przedmiotowa nieruchomość” (przejęta we współposiadanie przez D. G., J. M. i U.
M.) nie sprecyzował, co rozumie przez te określenia. Nie jest zatem jasne, czy
przesłanki zasiedzenia zostały przez Sąd Okręgowy odniesione do przedmiotu
zasiedzenia wskazanego we wniosku oraz czy rozważono je z uwzględnieniem
zasady, zgodnie z którą własność nieruchomości przez zasiedzenie może nabyć
jedynie posiadacz niebędący jej właścicielem.
Stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez posiadacza
niebędącego jej właścicielem w drodze zasiedzenia uwarunkowane jest
spełnieniem łącznie dwóch przesłanek: samoistnego posiadania oraz upływu czasu,
którego długość zależy od dobrej lub złej wiary posiadacza w chwili nabycia
posiadania (art. 172 k.c.). Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawczyni oraz
uczestnicy J. M. i U. M. nabyli w drodze zasiedzenia określone udziały we
współwłasności nieruchomości objętej wnioskiem z dniem 5 października 2005 r.
Nie wyjaśnił jednak w ogóle, na jakich podstawach doszedł do takiej konkluzji. Nie
wskazał również żadnych okoliczności usprawiedliwiających ocenę wniosku przez
pryzmat art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r.
5
Zastosowanie przepisów prawa materialnego do niedostatecznie ustalonego
przez sąd drugiej instancji stanu faktycznego oznacza wadliwą subsumcję tego
stanu do zawartych w nich norm prawnych, a brak stosownych ustaleń nie pozwala
skutecznie odeprzeć zarzutu naruszenia prawa materialnego przez niewłaściwe
jego zastosowanie (zob. m.in. wyroki Sądu Najwyższego: dnia 11 marca 2003 r.,
V CKN 1825/00, nie publ.; z dnia 5 września 2012 r., IV CSK 76/12, nie publ. oraz
z dnia 27 czerwca 2013 r., III CSK 270/12 nie publ.). Uchybienia te nie stanowią
przeszkody do wskazania na oczywistą bezzasadność zarzutu naruszenia ustawy
z dnia 10 maja 1990 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie
terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 191
ze zm.), gdyż formułując ten zarzut skarżący nie wskazał konkretnego przepisu
powołanej regulacji, który – w jego ocenie – miałby zostać naruszony
Z względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. oraz art. 108
§ 2 w związku z art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji postanowienia.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13