Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 76/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 września 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
Protokolant Katarzyna Jóskowiak
w sprawie z powództwa Biura Podróży "S. –T." Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w O.
przeciwko A. S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 5 września 2012 r.,
skargi kasacyjnej pozwanego
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 24 listopada 2011 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu, pozostawiając temu Sądowi
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Powódka Biuro Podróży wniosła o zasądzenie od A. S. kwoty 248.670,93 zł
z ustawowymi odsetkami od dnia 26 marca 2008 r. tytułem zaliczek pobranych
przez pozwanego w okresie kiedy był prezesem jednoosobowego zarządu i
jedynym wspólnikiem. Jako podstawę prawną powództwa wskazała art. 194 k.s.h.
w zw. z art. 198 k.s.h., przewidujący odpowiedzialność wspólnika (jako odbiorcy)
za wypłatę otrzymaną wbrew przepisom ustawy (statutu spółki) i członka organów
spółki ponoszącego odpowiedzialność za taką wypłatę, oraz art. 293 k.s.h.,
przewidujący odpowiedzialność członka zarządu wobec spółki za szkodę
wyrządzoną działaniem/zaniechaniem sprzecznym z ustawą lub statutem.
Pozwany A. S. wniósł o oddalenie powództwa podnosząc zarzuty nie
wykazania wysokości pobranych zaliczek, przedawnienia, potrącenia
z wierzytelnością w kwocie 283.500 zł przysługującą mu z tytułu niewypłaconej
dywidendy.
Sąd Okręgowy w O. wyrokiem z dnia 10 maja 2011 r. oddalił powództwo
przyjmując, że wierzytelność objęta pozwem uległa umorzeniu na skutek potrącenia
dokonanego przez pozwanego w piśmie z dnia 20 lipca 2008 r. dotyczącego
wierzytelności obejmującej dywidendę w kwocie 350.000 zł, należną mu na
podstawie uchwały Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników S.-T. spółki z o.o.
z dnia 31 maja 2007 r. Sąd pierwszej instancji wskazał, że nie jest związany
stanowiskiem sądów uprzednio rozpoznających sprawę z powództwa A. S.
przeciwko S.-T. spółki z o.o. o zapłatę sygn. akt V GC ...stwierdzającym, że nie
wykazano istnienia wskazanej uchwały. W oparciu o osobowe środki dowodowe
przyjął, że uchwała taka została podjęta, spółka była uprawniona do przeznaczenia
kapitału zapasowego na nagrody z zysku za okres wsteczny, a wspólnikowi
przysługiwało prawo do udziału w niej (art. 191 § 1 k.s.h., art. 193 k.s.h., art. 195
§ 1 k.s.h.).
Sąd Apelacyjny, uwzględniając apelację powódki, wyrokiem z dnia 24
listopada 2011r. zmienił powyższe orzeczenie i zasądził od pozwanego na rzecz
powódki kwotę 248.670 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 26 marca 2008r. oraz
3
kwotę 19.651 tytułem zwrotu kosztów procesu za pierwszą i kwotę 17.834 zł za
drugą instancję.
Orzeczenie to zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne. A. S. od
dnia 7 kwietnia 1989 r. do 29 czerwca 2007 r. był jedynym członkiem (prezesem)
zarządu i jedynym wspólnikiem Biura Podróży S.-T. sp. z o.o. W tym czasie pobrał
z kasy spółki kwoty w łącznej wysokości 283.156,67 zł określone w zapisach
księgowych jako zaliczki. Okoliczność powyższa, po złożeniu przez powódkę pisma
procesowego z dnia 20 grudnia 2010 r., zawierającego precyzyjne zestawienie
kwot i dat pobrania zaliczek, nie była kwestionowana przez pozwanego. Pozwany w
dniu 29 czerwca 2007 r. zbył wszystkie udziały osobie trzeciej. W spółce nie była
prowadzona księga protokołów podjętych uchwał. Powódka w dniu 18 marca 2008
r. wezwała do zwrotu wskazanej kwoty, a A. S. pismem z dnia 25 marca 2008 r.
poinformował, że stanowiła ona sumę zaliczek na wynagrodzenia z tytułu usług
o zarządzanie, realizowanych na rzecz spółki w okresie styczeń 2005 r. - grudzień
2006 r., należnych w kwotach po 12.000 zł + VAT miesięcznie.
Umowy o zarządzanie, mimo wezwania, nie zostały przedłożone. Umowy takie –
pod rygorem nieważności - powinny być zawarte w formie aktu notarialnego,
ponadto należało powiadomić o nich sąd rejestrowy (art. 210 k.s.h., art. 173 k.s.h.).
W odpowiedzi na kolejne wezwanie pozwany pismami z dnia 16 czerwca i 30 lipca
2008 r. wniósł o „skompensowanie” zobowiązania z należną mu dywidendą,
odwołując się do uchwały Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z dnia
31 maja 2007 r., której nie dołączył, a wcześniej nie wydał z dokumentacją spółki.
W trakcie postępowania w sprawie sygn. akt V GC ... pozwany złożył dokument
zawierający wskazaną uchwałę. Opinia Katedry Kryminalistyki Wydziału Prawa,
Administracji i Ekonomii Uniwersytetu W. wskazała, że jest to dokument
pochodzący z drukarki laserowej lub kserokopiarki. Powództwo w wymienionej
sprawie zostało oddalone. Sądy obu instancji rozpoznające obecną sprawę uznały,
że wobec braku jednoznacznej konkluzji opinia nie wystarcza dla ustalenia kiedy
dokument, zawierający wskazany protokół, został sporządzony. Sąd odwoławczy
dokonał szczegółowej analizy zeznań pozwanego oraz świadków złożonych w obu
sprawach i stwierdził, że zachodzą pomiędzy nimi istotne różnice podważające
wiarygodność twierdzeń pozwanego. Sąd ustalił, że umowa spółki nie przewidywała
4
wypłaty zaliczek na poczet przewidywanego zysku, ani innych przesunięć
majątkowych pomiędzy wspólnikiem i członkiem zarządu. Po przeprowadzeniu
oceny materiału dowodowego uznał, że stanowisko Sądu Okręgowego nie
zasługuje na akceptację, gdyż sporna uchwała nie została podjęta w
okolicznościach podanych przez pozwanego i zaznających na jego korzyść
świadków, a w następstwie że w dniu 31 maja 2008 r. między stronami nie istniał
stosunek zobowiązaniowy ukształtowany uchwałą z dnia 1 maja 2007 r.
o przeznaczeniu kwoty 350.000 zł z kapitału zakładowego na wypłatę dywidend za
lata 2005, 2006 i 2007, stąd pozwanemu nie przysługiwała wierzytelność, którą
mógłby potrącić z wierzytelnością objętą powództwem. Sąd Apelacyjny stwierdził,
że obowiązek zwrotu pobranych zaliczek ma podstawę prawną w art. 198 k.s.h.,
a wobec pozwanego, jako prezesa zarządu nakazującego pracownikom wypłacić
mu zaliczki, „gdy potrzebne mu były pieniądze”, podstawą zasądzenia kwoty
dochodzonej pozwem mógł być także art. 293 k.s.h.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku Sądu Apelacyjnego, opartą na
obu podstawach, wywiódł pozwany. W ramach naruszenia prawa materialnego
zarzucił naruszenie art. 17 § 1 i 2 k.s.h. oraz art. 228 pkt 2 k.s.h. poprzez
niewłaściwe zastosowanie, a przepisów postępowania - art. 176 ust. 1 Konstytucji
RP poprzez pozbawienie pozwanego prawa do zaskarżenia orzeczenia, w zakresie
oceny dowodów i ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd II instancji; art. 379
§ 1 k.p.c., art. 381 k.p.c. i art. 162 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. poprzez
dopuszczenie przez Sąd II instancji dowodu z dokumentów z akt sprawy Sądu
Rejonowego o sygn. akt V GC … na wniosek powoda zawarty w apelacji, podczas
gdy dowód ten został uprzednio zgłoszony przez powoda w treści pozwu i
pominięty przez Sąd I instancji (brak elementu „nowości"); art. 382 k.p.c. oraz art.
210 § 3 k.p.c. w zw. art. 391 § 1 k.p.c., art. 235 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.,
art. 236 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. art. 391 § 1
k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd II instancji ustaleń faktycznych, odnośnie
wysokości i okresu wypłaty poszczególnych zaliczek, w oparciu o treść
dokumentów przedłożonych przez powoda po terminie określonym przepisem art.
47912
§ 1 k.p.c., z których Sąd nie przeprowadził dowodu; art. 229 k.p.c. w zw. z
art. 391 § 1 k.p.c. i art. 230 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, iż
5
pozwany nie kwestionował wysokości i okresu pobierania zaliczek; art. 232 k.p.c. w
zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 47912
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. poprzez
przyjęcie, iż powód udowodnił wysokość i okres pobierania przez pozwanego
zaliczek, podczas gdy powód nie dołączył do pozwu dowodów, potwierdzających
kwoty i daty poszczególnych wypłat; art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.
poprzez brak dokonania jednoznacznych ustaleń faktycznych w zakresie
charakteru pobieranych przez pozwanego zaliczek co ma istotne znaczenie dla
oceny prawnej roszczeń powoda. Zarzucił ponadto brak wyjaśnienia podstawy
prawnej wyroku i naruszenie art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 328
§ 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 2 k.p.c. i art. 378 k.p.c. poprzez nie rozważenie i
odniesienie się w uzasadnieniu do podniesionego w odpowiedzi na pozew zarzutu
przedawnienia roszczenia. W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w
całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu,
ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie apelacji
powoda oraz rozstrzygnięcie o kosztach postępowania według norm przepisanych.
Powódka wniosła o oddalenie skargi i zasądzenie zwrotu kosztów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Trafna jest podstawa kasacyjna naruszenia przepisów postępowania,
w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy (art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.),
w zakresie odnoszącym się do uchybienia art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1
k.p.c. oraz art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 328 § 2
k.p.c. w zw. z art. 391 § 2 k.p.c. i art. 378 k.p.c. Zgodnie z utrwalonym
orzecznictwem Sądu Najwyższego uchybienie przez sąd drugiej instancji treści art.
328 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. przez sporządzenie uzasadnienia
nie odpowiadającego wymaganiom, jakie stawia wymieniony przepis, może
wyjątkowo wypełniać podstawę kasacyjną przewidzianą w art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.
Ma to miejsce wówczas, gdy wskutek uchybienia wymaganiom określającym
zasady motywowania orzeczeń nie poddaje się ono kontroli kasacyjnej,
w szczególności gdy uzasadnienie nie ma wszystkich koniecznych elementów,
bądź zawiera takie braki, które ją uniemożliwiają (por. wyroki Sądu Najwyższego
z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98, OSNC 1999, nr 4, poz. 83, z dnia
6
26 listopada 1999 r., III CKN 460/98, OSNC 2000, nr 5, poz. 100, z dnia 9 marca
2006 r., I CSK 147/05, nie publ., z dnia 16 stycznia 2006 r., V CK 405/04, nie publ.,
z dnia 4 stycznia 2007 r., V CSK 364/06, nie publ., z dnia 21 marca 2007 r., I CSK
458/06, nie publ.). Podkreślić należy, że trafność takiej argumentacji wskazanej
podstawy kasacyjnej pozostaje w bezpośrednim związku z podstawą naruszenia
prawa materialnego. Jak stwierdził Sąd Najwyższy zastosowanie przepisów prawa
materialnego do niedostatecznie ustalonego stanu faktycznego oznacza wadliwą
subsumcję tego stanu do zawartych w nich norm prawnych, a brak stosownych
ustaleń uzasadnia zarzut kasacyjny naruszenia prawa materialnego przez
niewłaściwe jego zastosowanie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca
2003 r., V CKN 1825/00, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 2011 r., II PK
241/10). Podobnie o prawidłowym zastosowaniu prawa materialnego można mówić
dopiero wówczas, gdy ustalenia stanowiące podstawę wydania zaskarżonego
wyroku pozwalają na ocenę jego zastosowania.
Taka szczególna sytuacja, uzasadniająca uznanie uchybienia wymogom
sporządzenia uzasadnienia przez Sąd Apelacyjny za naruszenie przepisów
postępowania, mające wpływ na wynik sprawy zachodzi w przedmiotowym
wypadku. Nie tyle dotyczy to istotności samego przepisu art. 328 § 2 k.p.c. w zw.
z art. 391 § 1 k.p.c., z natury rzeczy stosowanego po wydaniu rozstrzygnięcia,
ile błędu Sądu, w wyniku którego naruszono wskazane przepisy. Skoro bowiem
Sąd odwoławczy wydał orzeczenie reformatoryjne, zmieniając podstawę faktyczną
rozstrzygnięcia w znaczącej, a ważnej dla rozstrzygnięcia, części to powinien
poczynić szczegółowe ustalenia co do kwestii warunkujących subsumcję oraz
odnieść się do tych twierdzeń powódki i zarzutów strony pozwanej, które wcześniej
przez sąd pierwszej instancji, z uwagi na zajęte stanowisko, zostały pominięte,
następnie dokonać kwalifikacji prawnej czynności stron i zdarzeń prawnych,
rozważyć je w aspekcie stosowanych norm prawa materialnego, wreszcie –
w ostatniej kolejności - odnieść się do zarzutów prawa materialnego.
Po pierwsze zatem wskazać należy, że zaliczka jako taka jest świadczeniem
a konto jakiejś należności. Pojęciem takim posługiwały się w toku procesu strony,
a wcześniej księgowość powódki. Skoro Sąd odwoławczy uznał, zmieniając
dotychczasowe ustalenia, że zaliczka na poczet dywidendy nie mogła być
7
pobierana z uwagi na brak przesłanek z art. 194 i art. 195 k.s.h., ponadto uchwała
o podziale dywidendy nie zapadła, zobowiązany był wskazać czy istniał inny tytuł
prawny wypłaty. Po drugie istotną kwestią było stwierdzenie statusu prawnego
pozwanego jako pobierającego wskazane kwoty (członek zarządu, wspólnik, inny
tytuł wynikający ze stosunku prawnego, bądź jego brak) i jako ponoszącego
odpowiedzialność na podstawie art. 198 k.s.h.. Sąd Apelacyjny poprzestał
na wskazaniu, że „obowiązek zwrotu ma podstawę prawną w art. 198 k.s.h.”.
Przepis powyższy, regulujący zasady odpowiedzialności cywilnej za bezprawne
wypłaty z majątku spółki, składa się zaś z czterech paragrafów, przy czym w § 1
wskazuje jako podmioty zobowiązane do świadczenia na rzecz spółki z tego tytułu
wspólnika – odbiorcę bezprawnej wypłaty i członka organu spółki – ponoszącego
odpowiedzialność za taką wypłatę, a w § 2 innych wspólników spółki -
odpowiadających subsydiarnie, ponadto z ograniczeniami, gdy zwrotu nie można
uzyskać od odbiorców bądź odpowiedzialnych za zapłatę na podstawie § 1.
Norma zawarta w art. 198 k.s.h. dotyczy wypłaty bez podstawy prawnej lub,
w wypadku jej istnienia, z przekroczeniem granic dopuszczalnego przysporzenia.
W odniesieniu do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością odnośnie do osób
odpowiadających na podstawie art. 198 § 1 k.s.h. nie jest dopuszczalna
egzoneracja, także w wypadku działania w dobrej wierze. Po trzecie kwalifikacja
czynności powoda, jako wspólnika albo jako członka organu spółki
odpowiadającego za wypłatę, ma istotne znaczenie z punktu widzenia terminu
przedawnienia. Ogólny trzyletni termin przedawnienia, przewidziany w art. 198 § 4
k.s.h., liczony od dnia otrzymania bezprawnego świadczenia może bowiem ulec
wydłużeniu do lat dziesięciu w odniesieniu do wspólnika, który wiedział
o bezprawności świadczenia. Zarzut przedawnienia został podniesiony przez
pozwanego w odpowiedzi na pozew i wymagał oceny, także w aspekcie terminu
wymagalności jako początku biegu wskazanych terminów. Po piąte niezrozumiałe
i pozbawione jakiejkolwiek motywacji jest stwierdzenie Sądu, że podstawą
zasądzenia mógł być także przepis art. 293 k.s.h.. W istocie nie wiadomo, czy Sąd
Apelacyjny przyjął zbieg podstaw odpowiedzialności, czy też stwierdzenie
powyższe pozbawione jest znaczenia procesowego. Kwestia powyższa wymagała
odniesienia już choćby z tej przyczyny, że powódka powołała powyższy przepis
8
w pozwie jako drugą podstawę prawną powództwa. Jak zgodnie przyjęto
w orzecznictwie z uwagi na zasadę iura novit curia wskazana przez powoda
podstawa prawna wprawdzie nie wiąże sądu, ale ma znaczenie, gdyż pośrednio
określa okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie pozwu (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 23 lutego 1999 r., I CKN 252/98, OSNC 1999, nr 9, poz. 152,
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2004 r., III CK 352/03, nie publ.).
Reżim odpowiedzialności oparty na art. 198 k.s.h. i art. 293 § 1 k.s.h. ponadto
znacząco się różni. Pierwszy z nich dotyczy roszczenia restytucyjnego,
wyrównawczego, służącego przywróceniu stanu sprzed spełnienia bezprawnego
świadczenia, z domniemaniem bezprawności i przy wyłączeniu egzoneracji.
Drugi z kolei jest źródłem roszczenia odszkodowawczego spółki przeciwko
członkowi (byłemu członkowi) jej organu z tytułu niedopełnienia obowiązków
wynikających z pełnienia tej funkcji polegającego na działaniu lub zaniechaniu
sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy (statutu) spółki, wyłączonego
jedynie w braku winy. Odpowiedzialność w tym wypadku ma charakter kontraktowy,
z domniemaniem ustawowym winy. Termin przedawnienia tego roszczenia
regulowany jest samodzielnie w art. 297 k.s.h. i wynosi trzy lata od dnia, w którym
spółka dowiedziała się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia,
a zastrzeżeniem, że nie później jak z upływem dziesięciu lat od dnia, w którym
nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.
Zagadnienie dotyczące podstawy odpowiedzialności wymaga odniesienia
także z uwagi na podniesioną w skardze kasacyjnej podstawę naruszenia prawa
materialnego, którego upatruje pozwany w uchybieniu treści art. 17 § 1 i 2 k.s.h.
oraz art. 228 pkt 2 k.s.h. poprzez niewłaściwe zastosowanie wobec dopuszczenia
zatwierdzenia uchwałą Zgromadzenia Wspólników powódki, podjętą w toku
procesu, dochodzenia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy
sprawowaniu zarządu. Zdaniem skarżącego, wobec wyrażenia przez spółkę zgody
po upływie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia (wytoczenia powództwa)
przez spółkę, powództwo powinno zostać oddalone. Jak wynika z art. 17 § 1 i 2
k.s.h. zgoda na dokonanie czynności prawnej przez spółkę ma być wyrażona przed
złożeniem oświadczenia przez spółkę albo po jego złożeniu, nie później jednak niż
w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia. Potwierdzenie wyrażone
9
po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od chwili dokonania czynności.
Czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody jest nieważna.
Kwestia stosowania art. 17 k.s.h. do uchwał wspólników podejmowanych na
podstawie art. 228 k.s.h. budzi wątpliwości w nauce prawa. Związane są one
zarówno ze sporną oceną charakteru uchwał organów spółek kapitałowych jako
czynności konwencjonalnych bądź jako oświadczenia woli i czynności prawnych
w rozumieniu prawa prywatnego, wymogu uzyskania zgodności albo większości
przy podejmowaniu, skutków prawnych o charakterze wewnętrznym lub
zewnętrznym jak i relacji między takimi uchwałami zgromadzenia wspólników
a czynnościami prawnymi organów zarządzających spółek, podejmowanych
w zakresie ich kompetencji. W okolicznościach niniejszej sprawy jest zbędne
zajęcie stanowiska co do wskazanych kwestii. Zdaniem Sądu Najwyższego,
rozpoznającego przedstawioną skargę, art. 17 k.s.h. nie ma zastosowania
w sprawie, gdyż uchwały zgromadzenia wspólników przewidziane w art. 228 k.s.h.
nie mają charakteru jednorodnego. W szczególności część z nich nie zmierza
wprost ani pośrednio do wywołania skutków prawnych w sferze wewnętrznej
lub zewnętrznej spółki, gdyż nie jest nakierowana na powstanie, zmianę lub ustanie
stosunku prawnego. Należą do nich rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania
zarządu z działalności spółki, sprawozdania finansowego za ubiegły rok
obrotowy oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonywania
przez nich obowiązków (art. 228 pkt 1 k.s.h.) postanowienie dotyczące roszczeń
o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu
zarządu albo nadzoru (art. 228 pkt 2 k.s.h.). Część przedstawicieli doktryny
prawniczej przyjmuje wprawdzie, że czynności procesowe stanowią szczególnego
rodzaju czynności prawne podejmowane przed organami procesowymi (lub przez
te organy), ale wskazuje jednocześnie, że kodeks postępowania cywilnego nie
przewiduje ich nieważności, ograniczając tę sankcję do postępowania jako całości.
Uznać je zatem należy jedynie za czynności konwencjonalne, zdarzenia prawne,
mające znaczenie dla działalności spółki, ale nie skutkujące w braku ich podjęcia
sankcją bezskuteczności zawieszonej, a następnie nieważnością dalszych działań
spółki (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2007 r., III CSK 360/06,
Biuletyn SN 2007, nr 6, poz. 13, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia
10
2009 r., III CSK 304/08, nie publ.). Zbliżone stanowisko zajął Sąd Najwyższy
w odniesieniu do uchwały zatwierdzającej sprawozdanie finansowe, przyjmując jej
nieważność wyłącznie w oparciu o niezachowanie wymogów przewidzianych
w art.52 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2012 r., II CSK 350/11, nie publ.). Podobnie
postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9 lutego 2012 r., VI A Cz
196/12, nie publ. Zastrzec jednak należy, że znamiona czynności prawnej będą
miały takie czynności materialno-prawne podejmowane w toku procesu jak ugoda,
zrzeczenie się roszczenia i dla ich podjęcia uchwała zgromadzenia wspólników jest
niezbędna. Oznacza to, że wskazane przepisy (art. 17 § 1 i 2 k.s.h. oraz art. 228
pkt 2 k.s.h.) nie mogą być uznane za skuteczną podstawę kasacyjną.
Chybione są dalsze zarzuty dotyczące naruszenia przepisów prawa
procesowego. W szczególności nieuprawnione jest twierdzenie o naruszeniu
art. 176 ust. 1 Konstytucji RP przez pozbawienie pozwanego „prawa do
zaskarżenia orzeczenia”, gdyż w systemie apelacji pełnej sąd odwoławczy jako sąd
faktu i prawa uprawniony jest do dokonania zmiany podstawy faktycznej
rozstrzygnięcia i wydania orzeczenia reformatoryjnego. Brak podstawy do przyjęcia
naruszenia terminu prekluzyjnego przedstawienia przez powoda dokumentów
obejmujących zestawienie dat i kwot zaliczek (art. 47912
§ 1 k.p.c.), gdyż
stanowisko przedprocesowe pozwanego (oświadczenia przyznające fakt pobrania
wskazanej kwoty, odwołanie się do umorzenia zobowiązania w następstwie
potrącenia) i jego zmiana w odpowiedzi na pozew uzasadniały zgłoszenie wniosku
i przedstawienie dowodów w tym zakresie. Oświadczenie pozwanego, złożone
na rozprawie (k. 190) zasadnie zostało ocenione jako przyznanie okoliczności
pobrania zaliczek w datach i wysokości wynikającej z dokumentów
przedstawionych w toku postępowania. Brak zastrzeżenia z art. 162 k.p.c. co do nie
przeprowadzenia dowodów przez sąd pierwszej instancji i wywodzona stąd
wadliwość uzupełnienia postępowania dowodowego w postępowaniu odwoławczym
nie jest skuteczną podstawą zarzutu, jeżeli sąd pomija dowody bez wydania
postanowienia oddalającego wniosek o jego przeprowadzenie (por. uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 27 czerwca 2008 r., III CZP 50/08, OSNC 2009,nr 7-8, poz.
11
103, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010 r., II UK 315/09, nie publ.,
z dnia 24 września 2009 r., IV CSK 185/09, nie publ.).
Uzasadnione podstawy kasacyjne powodują konieczność uchylenia
zaskarżonego orzeczenia (art. 39815
§ 1 k.p.c.). O kosztach postępowania przed
Sądem Najwyższym orzeczono w oparciu o art. 108 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1
i art. 39821
k.p.c.
jw