V CZ 83/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:12-03-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 83/13
POSTANOWIENIE
Dnia 24 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Marta Romańska (sprawozdawca)
SSN Maria Szulc
w sprawie z powództwa J. J.
przeciwko D. K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 24 stycznia 2014 r.,
zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 14 czerwca 2013 r.,
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z 14 czerwca 2013 r. Sąd Apelacyjny odrzucił apelację
pozwanej wniesioną od wyroku Sądu Okręgowego w B. z 20 lutego 2013 r. w
związku z nieuiszczeniem w terminie opłaty od tego środka odwoławczego. W
ocenie Sądu Apelacyjnego, termin do wniesienia opłaty, przy uwzględnieniu treści
art. 112 ust. 3 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.; dalej – u.k.s.c.), rozpoczął bieg 2
kwietnia 2013 r., tj. w dacie doręczenia pełnomocnikowi pozwanej postanowienia
Sądu Apelacyjnego z 27 marca 2013 r. dotyczącego zwolnienia pozwanej od opłaty
od apelacji powyżej kwoty 2.000 zł. Pozwana nie opłaciła środka odwoławczego w
terminie.
W zażaleniu na postanowienie z 14 czerwca 2013 r. pozwana zarzuciła,
że zapadło ono z naruszeniem art. 112 ust. 2 w zw. z art. 112 ust. 2 u.k.s.c. przez
przyjęcie wykładni rozszerzającej i zastosowanie tego przepisu także do określenia
momentu, z którym powstaje obowiązek uiszczenia opłaty sądowej przez stronę,
której wniosek o zwolnienie od kosztów został w części oddalony.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Z akt sprawy wynika, że postanowieniem z 20 lutego 2013 r. Sąd
Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 456.500 zł z ustawowymi
odsetkami liczonymi od 29 sierpnia 2011 r. oraz kwotę 12.034 zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania oraz nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa
kwotę 21.825 zł tytułem uzupełnienia opłaty od pozwu, od której uiszczenia
powódka została zwolniona (k. 273). Od tego wyroku pełnomocnik pozwanej 21
marca 2013 r. wniósł apelację z wnioskiem o zwolnienie pozwanej od opłaty
sądowej od tego środka odwoławczego. Postanowieniem z 27 marca 2013 r. Sąd
Okręgowy zwolnił pozwaną w części od opłaty od apelacji, tj. ponad kwotę 2.000 zł,
a w pozostałej części wniosek ten oddalił (k. 280). Odpis orzeczenia został
doręczony pełnomocnikowi pozwanej 2 kwietnia 2013 r. (k. 283). Zarządzeniem z
24 kwietnia 2013 r. wezwano pełnomocnika pozwanej do uiszczenia opłaty od
3
apelacji w wysokości 2.000 zł (k. 282 verte), ale wniesiony przez pozwaną środek
odwoławczy odrzucono z uwagi uchybienie terminowi do jego opłacenia.
2. W przepisie art. 112 ust. 3 u.k.s.c., obowiązującym od 19 kwietnia 2010 r.,
w związku z wejściem w życie ustawy z 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy –
Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 r.
Nr 7, poz. 45), przewidziano sytuację, w której nie stosuje się określonego w art.
112 ust. 2 u.k.s.c. wymogu wezwania strony do opłacenia środka zaskarżenia.
Zmiana treści art. 112 u.k.s.c. miała na celu przyspieszenie postępowania
w wypadku, kiedy czynności za stronę wykonuje fachowy pełnomocnik, a charakter
tych czynności nie wymaga dodatkowych wskazówek ze strony sądu. Fachowy
pełnomocnik reprezentujący stronę ma - co do zasady - wynikający z art. 1302
§ 1
k.p.c. obowiązek samodzielnego określenia i wniesienia opłaty stałej lub
stosunkowej, obliczonej od podanej przez stronę wartości przedmiotu sporu.
W stanie prawnym obowiązującym przed nowelizacją art. 112 u.k.s.c. przyjmowano,
że także strony reprezentowane przez profesjonalistów, które nie uzyskały
wnioskowanego zwolnienia od opłat sądowych, mają obowiązek wniesienia
wymaganej opłaty dopiero na wezwanie przewodniczącego (por. uchwałę Sądu
Najwyższego z 28 listopada 2006 r., III CZP 98/06, OSNC 2007, nr 9, poz. 131
i postanowienie Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2008 r., II UZ 47/07, OSNP 2009,
nr 9-10, poz. 129). W tej sytuacji ustawodawca uznał za konieczne znowelizowanie
art. 112 u.k.s.c. i określenie wymagań stawianych fachowym pełnomocnikom przy
wnoszeniu środków zaskarżenia podlegających opłacie. Zgodnie z art. 112 ust. 3
u.k.s.c., jeżeli pismo podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej
obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu lub wartości
przedmiotu zaskarżenia, zostało wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub
rzecznika patentowego i wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych złożony przed
upływem terminu do opłacenia pisma został oddalony, tygodniowy termin do
opłacenia pisma biegnie od dnia doręczenia stronie postanowienia, a gdy
postanowienie zostało wydane na posiedzeniu jawnym – od dnia jego ogłoszenia.
Przy tym wyłączona została zasada ustalona w art. 112 ust. 2 u.k.s.c., w myśl której
jeżeli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych zgłoszony przed upływem
4
terminu do opłacenia pisma został prawomocnie oddalony, przewodniczący wzywa
stronę do opłacenia złożonego pisma na podstawie art. 130 k.p.c.
W art. 112 ust. 3 u.k.s.c. ustawodawca wyznaczył termin do uiszczenia
opłaty sądowej, a jednocześnie wyłączył obowiązek wzywania profesjonalnego
pełnomocnika przez sąd do wykonania tego obowiązku, co oznacza,
że pełnomocnik powinien sam obliczyć i przekazać opłatę w powyższym terminie.
Konsekwencją niewniesienia prawidłowej opłaty od apelacji w ciągu tygodnia od
otrzymania odpisu postanowienia o negatywnym załatwieniu wniosku (zażalenia)
w przedmiocie zwolnienia od kosztów związanych z jej wniesieniem, jest
odrzucenie apelacji jako nieopłaconej. Przepis ten ma zastosowanie także w razie
częściowego oddalenia wniosku strony o zwolnienie jej od kosztów sądowych,
gdyż ustawodawca nie uzależnił zastosowania normy w nim wyrażonej od tego, czy
wniosek strony o zwolnienie od kosztów sądowych zostanie oddalony w całości lub
w części. Przez pojęcie oddalenia należy zatem rozumieć każde oddalenie,
tj. zarówno całkowite jak i częściowe. Za takim rozumieniem art. 112 ust. 3 u.k.s.c.
przemawia cel jego ustanowienia, aktualny także w razie częściowego oddalenia
wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, polegający na przyspieszeniu
postępowań sądowych oraz odciążeniu sądów od dokonywania czynności
związanych z wzywaniem stron reprezentowanych przez profesjonalnych
pełnomocników o uiszczenie opłat sądowych w sytuacji, gdy konieczność
uiszczenia opłaty i jej wysokość wynika jednoznacznie z przepisów u.k.s.c. oraz
orzeczeń sądów w przedmiocie złożonego przez stronę wniosku o zwolnienie
od kosztów sądowych. Powyższy pogląd jest utrwalony w orzecznictwie Sądu
Najwyższego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 22 czerwca 2012 r.,
V CZ 18/12, LEX nr 1232483; z 13 kwietnia 2012 r., I CZ 36/12, niepubl.,
z 3 lutego 2012 r., I CZ 172/11, niepubl., z 28 września 2011 r., I CZ 86/11, niepubl.,
z 21 lipca 2011 r., V CZ 30/11, niepubl.).
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
k.p.c., orzeczono jak w sentencji.
5
POSTANOWIENIE
Dnia 24 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Marta Romańska (sprawozdawca)
SSN Maria Szulc
w sprawie z powództwa J. J.
przeciwko D. K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 24 stycznia 2014 r.,
zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 14 czerwca 2013 r.,
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z 14 czerwca 2013 r. Sąd Apelacyjny odrzucił apelację
pozwanej wniesioną od wyroku Sądu Okręgowego w B. z 20 lutego 2013 r. w
związku z nieuiszczeniem w terminie opłaty od tego środka odwoławczego. W
ocenie Sądu Apelacyjnego, termin do wniesienia opłaty, przy uwzględnieniu treści
art. 112 ust. 3 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.; dalej – u.k.s.c.), rozpoczął bieg 2
kwietnia 2013 r., tj. w dacie doręczenia pełnomocnikowi pozwanej postanowienia
Sądu Apelacyjnego z 27 marca 2013 r. dotyczącego zwolnienia pozwanej od opłaty
od apelacji powyżej kwoty 2.000 zł. Pozwana nie opłaciła środka odwoławczego w
terminie.
W zażaleniu na postanowienie z 14 czerwca 2013 r. pozwana zarzuciła,
że zapadło ono z naruszeniem art. 112 ust. 2 w zw. z art. 112 ust. 2 u.k.s.c. przez
przyjęcie wykładni rozszerzającej i zastosowanie tego przepisu także do określenia
momentu, z którym powstaje obowiązek uiszczenia opłaty sądowej przez stronę,
której wniosek o zwolnienie od kosztów został w części oddalony.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Z akt sprawy wynika, że postanowieniem z 20 lutego 2013 r. Sąd
Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 456.500 zł z ustawowymi
odsetkami liczonymi od 29 sierpnia 2011 r. oraz kwotę 12.034 zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania oraz nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa
kwotę 21.825 zł tytułem uzupełnienia opłaty od pozwu, od której uiszczenia
powódka została zwolniona (k. 273). Od tego wyroku pełnomocnik pozwanej 21
marca 2013 r. wniósł apelację z wnioskiem o zwolnienie pozwanej od opłaty
sądowej od tego środka odwoławczego. Postanowieniem z 27 marca 2013 r. Sąd
Okręgowy zwolnił pozwaną w części od opłaty od apelacji, tj. ponad kwotę 2.000 zł,
a w pozostałej części wniosek ten oddalił (k. 280). Odpis orzeczenia został
doręczony pełnomocnikowi pozwanej 2 kwietnia 2013 r. (k. 283). Zarządzeniem z
24 kwietnia 2013 r. wezwano pełnomocnika pozwanej do uiszczenia opłaty od
3
apelacji w wysokości 2.000 zł (k. 282 verte), ale wniesiony przez pozwaną środek
odwoławczy odrzucono z uwagi uchybienie terminowi do jego opłacenia.
2. W przepisie art. 112 ust. 3 u.k.s.c., obowiązującym od 19 kwietnia 2010 r.,
w związku z wejściem w życie ustawy z 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy –
Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 r.
Nr 7, poz. 45), przewidziano sytuację, w której nie stosuje się określonego w art.
112 ust. 2 u.k.s.c. wymogu wezwania strony do opłacenia środka zaskarżenia.
Zmiana treści art. 112 u.k.s.c. miała na celu przyspieszenie postępowania
w wypadku, kiedy czynności za stronę wykonuje fachowy pełnomocnik, a charakter
tych czynności nie wymaga dodatkowych wskazówek ze strony sądu. Fachowy
pełnomocnik reprezentujący stronę ma - co do zasady - wynikający z art. 1302
§ 1
k.p.c. obowiązek samodzielnego określenia i wniesienia opłaty stałej lub
stosunkowej, obliczonej od podanej przez stronę wartości przedmiotu sporu.
W stanie prawnym obowiązującym przed nowelizacją art. 112 u.k.s.c. przyjmowano,
że także strony reprezentowane przez profesjonalistów, które nie uzyskały
wnioskowanego zwolnienia od opłat sądowych, mają obowiązek wniesienia
wymaganej opłaty dopiero na wezwanie przewodniczącego (por. uchwałę Sądu
Najwyższego z 28 listopada 2006 r., III CZP 98/06, OSNC 2007, nr 9, poz. 131
i postanowienie Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2008 r., II UZ 47/07, OSNP 2009,
nr 9-10, poz. 129). W tej sytuacji ustawodawca uznał za konieczne znowelizowanie
art. 112 u.k.s.c. i określenie wymagań stawianych fachowym pełnomocnikom przy
wnoszeniu środków zaskarżenia podlegających opłacie. Zgodnie z art. 112 ust. 3
u.k.s.c., jeżeli pismo podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej
obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu lub wartości
przedmiotu zaskarżenia, zostało wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub
rzecznika patentowego i wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych złożony przed
upływem terminu do opłacenia pisma został oddalony, tygodniowy termin do
opłacenia pisma biegnie od dnia doręczenia stronie postanowienia, a gdy
postanowienie zostało wydane na posiedzeniu jawnym – od dnia jego ogłoszenia.
Przy tym wyłączona została zasada ustalona w art. 112 ust. 2 u.k.s.c., w myśl której
jeżeli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych zgłoszony przed upływem
4
terminu do opłacenia pisma został prawomocnie oddalony, przewodniczący wzywa
stronę do opłacenia złożonego pisma na podstawie art. 130 k.p.c.
W art. 112 ust. 3 u.k.s.c. ustawodawca wyznaczył termin do uiszczenia
opłaty sądowej, a jednocześnie wyłączył obowiązek wzywania profesjonalnego
pełnomocnika przez sąd do wykonania tego obowiązku, co oznacza,
że pełnomocnik powinien sam obliczyć i przekazać opłatę w powyższym terminie.
Konsekwencją niewniesienia prawidłowej opłaty od apelacji w ciągu tygodnia od
otrzymania odpisu postanowienia o negatywnym załatwieniu wniosku (zażalenia)
w przedmiocie zwolnienia od kosztów związanych z jej wniesieniem, jest
odrzucenie apelacji jako nieopłaconej. Przepis ten ma zastosowanie także w razie
częściowego oddalenia wniosku strony o zwolnienie jej od kosztów sądowych,
gdyż ustawodawca nie uzależnił zastosowania normy w nim wyrażonej od tego, czy
wniosek strony o zwolnienie od kosztów sądowych zostanie oddalony w całości lub
w części. Przez pojęcie oddalenia należy zatem rozumieć każde oddalenie,
tj. zarówno całkowite jak i częściowe. Za takim rozumieniem art. 112 ust. 3 u.k.s.c.
przemawia cel jego ustanowienia, aktualny także w razie częściowego oddalenia
wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, polegający na przyspieszeniu
postępowań sądowych oraz odciążeniu sądów od dokonywania czynności
związanych z wzywaniem stron reprezentowanych przez profesjonalnych
pełnomocników o uiszczenie opłat sądowych w sytuacji, gdy konieczność
uiszczenia opłaty i jej wysokość wynika jednoznacznie z przepisów u.k.s.c. oraz
orzeczeń sądów w przedmiocie złożonego przez stronę wniosku o zwolnienie
od kosztów sądowych. Powyższy pogląd jest utrwalony w orzecznictwie Sądu
Najwyższego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 22 czerwca 2012 r.,
V CZ 18/12, LEX nr 1232483; z 13 kwietnia 2012 r., I CZ 36/12, niepubl.,
z 3 lutego 2012 r., I CZ 172/11, niepubl., z 28 września 2011 r., I CZ 86/11, niepubl.,
z 21 lipca 2011 r., V CZ 30/11, niepubl.).
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
k.p.c., orzeczono jak w sentencji.
5