Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 65/13
POSTANOWIENIE
Dnia 11 marca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Halina Kiryło
w sprawie z powództwa A. Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.
przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów i nałożenie kary pieniężnej,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 11 marca 2014 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 lutego 2013 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2. zasądza od powoda A. Bank S.A. w W. na rzecz Prezesa
Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 180 (sto
osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z 15 lutego 2013 r., oddalił apelacje A. Bank S.A.
z/s w W. (powód) oraz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
(Prezes Urzędu) od wyroku Sądu Okręgowego w W. z 15 lutego 2013 r., w sprawie
o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów i nałożenie kary pieniężnej.
Powód zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w zakresie
dotyczącym pkt I w części, w której oddalono apelację powoda oraz pkt II w
zakresie zniesienia pomiędzy stronami kosztów postępowania apelacyjnego.
Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie art. 385 § 2 zd. 2 k.c. w związku z
2
art. 24 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i
konsumentów oraz art. 14 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o
udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych oraz
naruszenie art. 365 § 1 k.p.c. i art. 321 § 1 k.p.c.
Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powód powołał się na
jej oczywistą zasadność, ponieważ decyzja Prezesa Urzędu odnosiła się do innej
przesłanki uznania działania powoda na praktykę naruszająca zbiorowe interesy
konsumentów, niż wskazał to w zaskarżonym wyroku Sąd Apelacyjny, a ponadto
sporne postanowienie umowne w żaden sposób nie narusza interesów
konsumentów. Dodatkowo powód podnosi, że w sprawie występuje istotne
zagadnienie prawne o treści, „czy może być uznana za bezprawną w rozumieniu
art. 24 § 1 ustawy z dnia 6 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów
praktyka polegająca na oferowaniu nieokreślonej liczbie klientów wzorca
umownego w przypadku, gdy za pomocą reguł wykładni możliwe jest ustalenie
treści wzorca zgodnej z obowiązującymi przepisami?”.
Prezes Urzędu w odpowiedzi na skargę kasacyjną powoda wniósł o wydanie
postanowienia o odmowie przyjęcia skargi do rozpoznania oraz zasądzenie
kosztów zastępstwa procesowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna powoda nie kwalifikowała się do przyjęcia celem jej
merytorycznego rozpoznania.
Skarga kasacyjna nie jest zwykłym środkiem zaskarżenia, a Sąd Najwyższy,
jako sąd kasacyjny, nie jest sądem powszechnym zwykłej, trzeciej instancji.
Rozpoznanie skargi kasacyjnej następuje wyłącznie z przyczyn kwalifikowanych,
wymienionych w art. 3989
§ 1 pkt 1-4 k.p.c., stąd wymóg złożenia wniosku o
przyjęcie skargi do rozpoznania i jego uzasadnienie. Spełnienie tego wymogu
polega na przedstawienia odpowiedniego, wyodrębnionego wywodu prawnego, w
którym skarżący wykaże, jakie występujące w sprawie okoliczności pozwalają na
uwzględnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jednocześnie
uzasadnieniu, dlaczego odpowiadają one ustawowemu katalogowi przesłanek. Na
3
etapie przedsądu Sąd Najwyższy ocenia tylko wniosek o przyjęcie skargi do
rozpoznania i jego uzasadnienie.
Skarga kasacyjna powoda nie może zostać, na etapie przedsądu, uznana za
oczywiście zasadną w rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c. Z utrwalonego
orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącego tej przesłanki przedsądu wynika, że
w przypadku powołania się na oczywistą zasadność skargi kasacyjnej w motywach
wniosku o przyjęcie jej do rozpoznania należy zawrzeć wywód prawny
wyjaśniający, w czym wyraża się owa oczywistość i przedstawić argumenty na
poparcie tego twierdzenia (postanowienie Sądu Najwyższego z 3 października
2013 r., III SK 11/13 i powołane tam orzecznictwo). Dodatkowo, dla przyjęcia skargi
do rozpoznania niezbędne jest wykazanie kwalifikowanej postaci naruszenia
przepisów prawa materialnego lub procesowego, polegającej na jego oczywistości
widocznej prima facie, przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej, bez
potrzeby wchodzenia w szczegóły czy dokonywania pogłębionej analizy tekstu
wchodzących w grę przepisów i doszukiwania się ich znaczenia (postanowienie
Sądu Najwyższego z 3 października 2013 r., III SK 11/13 i powołane tam
orzecznictwo). Przesłanką przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania z art. 3989
§
1 pkt 4 k.p.c. nie jest oczywiste naruszenie konkretnego przepisu prawa
materialnego lub procesowego, lecz sytuacja, w której naruszenie to spowodowało
wydanie oczywiście nieprawidłowego orzeczenia. Sam zarzut naruszenia (nawet
oczywistego) określonego przepisu (przepisów) nie prowadzi wprost do oceny, że
skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona (postanowienie Sądu Najwyższego
z 3 października 2013 r., III SK 11/13 i powołane tam orzecznictwo). Wreszcie, aby
można było mówić o oczywistej zasadności skargi konieczne jest wskazanie
przepisu (przepisów), które zostały naruszone w powyższy sposób.
Uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej powoda do rozpoznania
na tej podstawie, o której mowa w art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c., nie ujawniło oczywistej
zasadności skargi w powyższym rozumieniu. Przede wszystkim, z uzasadnienia
tego nie wynika, jakie to przepisy prawa zostały w ewidentny sposób naruszone
przez Sąd Apelacyjny. Rolą Sądu Najwyższego nie jest wyręczanie skarżącego w
realizacji tego obowiązku i doszukiwanie się tych przepisów w podstawach skargi
kasacyjnej. Nawet gdyby uznać, na podstawie argumentacji powoda, że oczywistej
4
zasadności skargi należy upatrywać w przypisaniu mu innej praktyki przez Sąd
drugiej instancji względem praktyki stwierdzonej w decyzji Prezesa Urzędu, Sąd
Najwyższy zauważa, że z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika tego
rodzaju kwalifikacja. Zaskarżony wyrok opiera się na rozumowaniu, zgodnie z
którym pożyczkobiorca wyrażając zgodę na przekazywania informacji stanowiących
tajemnicę bankową biurom informacji gospodarczej w istocie rzeczy nie ma wiedzy,
jakich informacji ta zgoda dotyczy. W ocenie Sądu Apelacyjnego powoduje to, że
konsument nie zostaje w sposób pełny i rzetelny poinformowany. Z powyższego
założenia Sąd drugiej instancji nie wywiódł jednak bezprawności zachowania
powoda z innej podstawy prawnej, niż uczynił to Prezes Urzędu, ani nie przypisał
powodowi innej praktyki, niż wskazana w decyzji. Wywód odnoszący się do prawa
konsumenta do informacji służył Sądowi Apelacyjnemu do wskazania, dlaczego w
jego ocenie doszło do naruszenia interesów konsumentów. Powoduje to również,
że brak podstaw dla uznania skargi powoda za oczywiście zasadną, ze względu na
podniesiony w uzasadnieniu wniosku brak naruszenia interesów konsumentów
przez zarzucaną powodowi praktykę. Przesłanka naruszenia interesów
konsumentów, jako wyodrębniona przesłanka zakazu praktyk naruszających
zbiorowe interesy konsumentów (wyrok Sądu Najwyższego z 3 października
2013 r., III SK 50/12), jest przesłanką ocenną, a jej zastosowanie z reguły zawsze
pozostawia po stronie podmiotu stosującego tą przesłankę pewien margines
swobody interpretacyjnej. Aczkolwiek można sobie wyobrazić takie bezprawne
zachowania przedsiębiorców, które na pierwszy rzut oka nie naruszają interesów
konsumentów (np. brak NIP na stronie internetowej, gdy posiadanie takiej
informacji nie potrzebne konsumentowi do korzystania z przysługujących mu
uprawnień), to niewątpliwie przy stosowaniu w niniejszej sprawie art. 24 ustawy w
zakresie przesłanki „naruszenia interesów konsumentów” nie doszło do
kwalifikowanego złamania tego przepisu.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, w przypadku
wskazania jako podstawy wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania
art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c., skarżący ma obowiązek nie tylko sformułować samo
zagadnienie, ale także – w uzasadnieniu wniosku – przedstawić odpowiednią
jurydyczną argumentację wskazującą na dopuszczalność i celowość rozwiązania
5
problemu prawnego w sposób preferowany przez skarżącego, a odmienny od
sposobu rozstrzygnięcia tego problemu przy wykorzystaniu zapatrywań wyrażonych
przez sąd drugiej instancji. Wywód ten powinien być zbliżony do tego, jaki jest
przyjęty przy przedstawianiu zagadnienia prawnego przez sąd odwoławczy na
podstawie art. 390 k.p.c.
Uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej powoda ze względu na
potrzebę rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego nie spełnia powyższych wymogów.
Powód nie wykazał również, by w interesie publicznym wskazane było
rozstrzygnięcie sformułowanego przez niego zagadnienia prawnego dotyczącego
pojęcia bezprawności zachowania przedsiębiorcy z art. 24 ustawy. Problematyka ta
doczekała się już obszernego, a w ogóle nie uwzględnionego w skardze powoda,
orzecznictwa, w tym Sądu Najwyższego, oraz licznych wypowiedzi doktryny.
Hasłowo przedstawiona w uzasadnieniu potrzeby przyjęcia skargi do rozpoznania
argumentacja powoda opiera się na założeniu, zgodnie z którym zachowania
takiego, jakie zakwestionował w niniejszej sprawie Prezes Urzędu, nie można
kwalifikować jako bezprawnego, jeżeli tylko możliwa będzie taka interpretacja
postanowień wzorca stosowanego przez przedsiębiorcę, która pozwoli utrzymać
ważność czynności prawnej. Argumentacja ta, właściwa dla relacji kontraktowych,
nie uwzględnia publicznoprawnego charakteru zakazu praktyk naruszających
zbiorowe interesy konsumentów oraz jego funkcji w systemie ochrony
konsumentów.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.