Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 417/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 marca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Grubba (przewodniczący)
SSN Jarosław Matras (sprawozdawca)
SSN Dariusz Świecki
Protokolant Anna Kowal
w sprawie P. K.
w przedmiocie wyroku łącznego
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 11 marca 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
od wyroku Sądu Rejonowego w N.
z dnia 20 lutego 2012 r.
I. uchyla zaskarżony wyrok w całości i na podstawie art. 537 § 2
k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. postępowanie w przedmiocie
wyroku łącznego obejmującego skazania opisane w pkt I do V w
części wstępnej wyroku umarza, zaś wydatkami postępowania
karnego w tym przedmiocie obciąża Skarb Państwa;
II. wydatkami postępowania kasacyjnego obciąża Skarb Państwa.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem łącznym z dnia 20 lutego 2012 r., Sąd Rejonowy w N., po
rozpoznaniu wniosku P. K. z dnia 5 maja 2011 r., skazanego prawomocnymi
wyrokami:
I. Sądu Rejonowego z dnia 9 lutego 2009 r., sygn. akt II K 587/08, za czyn z
art. 279 § 1 k.k. i inne popełniony w nocy z 15/16 listopada 2008 r. na karę 6
miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania
na okres 3 lat próby. Postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 17 grudnia
2010 r., sygn. akt II Ko 1955/10 zarządzono wykonanie orzeczonej kary
pozbawienia wolności;
II. Sądu Rejonowego z dnia 17 lutego 2009 r., sygn. akt II K 19/09, za czyn z
art. 58 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k.
popełniony od czerwca 2006 r. do marca 2007 r. na karę 6 miesięcy
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres
4 lat próby. Postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 17 grudnia 2010 r.,
sygn. akt II Ko 1956/10 zarządzono wykonanie orzeczonej kary pozbawienia
wolności;
III. Sądu Rejonowego z dnia 9 marca 2009 r., sygn. akt II K 160/08, za czyny z
art. 158 § 1 k.k. popełnione w nocy 3 czerwca 2006 r. na karę 8 miesięcy
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres
3 lat próby. Postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 17 grudnia 2010 r.,
sygn. akt II Ko 1957/10 zarządzono wykonanie orzeczonej kary pozbawienia
wolności;
IV. Sądu Rejonowego z dnia 20 stycznia 2011 r., sygn. akt II K 2490/10, za
czyn z art. 279 § 1 k.k. popełniony 27 września 2010 r. na karę 1 roku (w
wyroku łącznym mylnie wskazano 2 lata) pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 2 lat próby;
V. Sądu Rejonowego z dnia 9 maja 2011 r., sygn. akt II K 1633/10, za czyn z
art. 279 § 1 k.k. i inne popełniony 29 maja 2010 r. na karę 1 roku i 4
miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania
na okres 5 lat próby;
- orzekł w ten sposób, że:
1. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył wyroki opisane w pkt I,
3
II i III części wstępnej wyroku, Sądu Rejonowego sygn. akt II K 587/08, II
K 19/09 i II K 160/08 i wymierzył skazanemu P. K. karę łączną 1 roku i 6
miesięcy pozbawienia wolności;
2. orzekł, że w pozostałym zakresie opisane w pkt 1 i połączone wyroki
podlegają odrębnemu wykonaniu;
3. na podstawie art. 577 k.p.k. zaliczył skazanemu na poczet orzeczonej
kary łącznej opisanej w pkt I okresy odbytych kar w sprawach: Sądu
Rejonowego sygn. akt II K 587/08 od dnia 17 listopada 2008 r. do dnia 12
grudnia 2008 r. i od dnia 28 lutego 2011 r. do dnia 3 sierpnia 2011 r., w
sprawie sygn. akt II K 19/09 od dnia 3 sierpnia 2011 r. do dnia 3 lutego
2012 r. oraz w sprawie sygn. akt II K 160/08 od dnia 3 lutego 2012 r. do
dnia 20 lutego 2012 r. i nadal;
4. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył wyroki opisane w pkt IV
i V części wstępnej wyroku, Sądu Rejonowego sygn. akt II K 2490/10
oraz Sądu Rejonowego sygn. akt II K 1633/10 i wymierzył skazanemu
P.K. karę łączną 2 lat pozbawienia wolności;
5. na podstawie art. 89 § 1 k.k. i art. 90 § 1 k.k. warunkowo zawiesił
wykonanie orzeczonej wobec P. K. w pkt 4 kary łącznej na okres 5 lat
próby i oddał skazanego w okresie próby pod dozór kuratora sądowego;
6. orzekł, że w pozostałym zakresie opisane w pkt 4 połączone wyroki
podlegają odrębnemu wykonaniu;
7. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił skazanego P. K. od kosztów
postępowania na rzecz Skarbu Państwa (k. 76).
Powyższy wyrok nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się w
dniu 3 marca 2012 r. (k. 79).
Wcześniej Sąd Rejonowy w N., wyrokiem z dnia 19 grudnia 2011 r., sygn. akt II
K 1197/11, który stał się prawomocny w dniu 27 grudnia 2011 r., po
rozpoznaniu wniosku P. K. z dnia 31 sierpnia 2011 r. i wskazaniu w części
wstępnej wyroku, iż został on skazany prawomocnymi wyrokami tożsamymi z
tymi, co do których orzekano w postępowaniu w przedmiocie wyroku łącznego
w sprawie II K 1639/11 Sądu Rejonowego w N. orzekł, w sposób następujący:
1. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył wyroki opisane w pkt I -
4
III Sądu Rejonowego sygn. akt II K 587/08, II K 19/09, II K 160/08 i wymierzył
skazanemu karę łączną 1 roku i 5 miesięcy pozbawienia wolności,
2. orzekł, że w pozostałym zakresie połączone wyroki podlegają odrębnemu
wykonaniu,
3. na podstawie art. 572 k.p.k. i art. 414 § 1 k.p.k. postępowanie odnośnie
wydania wyroku łącznego co do wyroku opisanego w pkt IV i V części wstępnej
wyroku, Sądu Rejonowego, sygn. akt II K 2490/10 i sygn. akt II K 1633/10,
umorzył wobec braku warunków do wydania wyroku łącznego,
4. na podstawie art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej kary łącznej
pozbawienia wolności zaliczył skazanemu okres odbytej przez skazanego kary
w sprawie II K 587/08, II K 19/09.
Kasację od prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w N. z dnia 20
lutego 2012 r., sygn. akt II K 1639/11, na korzyść skazanego wniósł Prokurator
Generalny. Zarzucając wyrokowi:
- rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisu prawa
karnego procesowego, to jest art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., polegające na wydaniu
wyroku łącznego obejmującego skazania P. K. wyrokami Sądu Rejonowego o
sygn. akt II K 587/08, II K 19/09, II K 160/08 i II K 1633/10 oraz Sądu
Rejonowego o sygn. II K 2490/10, które to skazania zostały już wcześniej objęte
prawomocnym wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego z dnia 19 grudnia 2011 r.,
sygn. akt II K 1197/11, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą
określoną w art. 439 § 1 pkt 8 k.p.k., - wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku
łącznego Sądu Rejonowego w N. i umorzenie postępowania w oparciu o przepis
art. 537 § 2 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście zasadna, co zważywszy na jej kierunek skutkuje
uwzględnieniem jej w trybie art. 535 § 5 k.p.k. Nie budzi najmniejszych
wątpliwości, że w postępowaniu w przedmiocie wydania wyroku łącznego w
sprawie II K 1197/11 Sądu Rejonowego w N. prawomocnie rozstrzygnięto w
sposób stanowczy co do dwóch układów skazań. Pierwszy obejmował skazania
w sprawach II K 587/08, II K 19/09 i II K 160/08 Sądu Rejonowego w N., zaś
drugi dotyczył skazań ujętych w wyrokach w sprawach II K 2490/10 Sądu
5
Rejonowego w G. i II K 1633/10 Sądu Rejonowego w N. Tożsamy układ skazań
był przedmiotem rozważań oraz rozstrzygnięcia w zaskarżonym kasacją wyroku
łącznym, zaś jedyną różnicą było to, iż w zakresie skazań określonych
wyrokami II K 2490/10 oraz II K 1633/10 to kary pozbawienia wolności nimi
orzeczone zostały połączone i warunkowo zawieszone (pkt 4 i 5 wyroku II K
1639/11), zaś w wydanym wcześniej prawomocnym wyroku łącznym II K
1197/11 postępowanie co do kary łącznej zostało prawomocnie umorzone
wobec braku warunków (pkt 3 wyroku). Przypomnieć należy, że w sytuacji, gdy
wykonanie obu orzeczonych kar pozbawienia wolności w sprawach II K 2490/11
i II K 1633/10 zostało warunkowo zawieszone, to zgodnie z dominującą linią
orzeczniczą Sądu Najwyższego – oczywiście przy spełnieniu warunku z art. 85
k.k. (co w przypadku tych skazań miało miejsce) – nie było możliwe orzeczenie
innej kary niż kara pozbawienia wolności z warunkowym jej zawieszeniem
wykonania (por. np. uchwała SN z dnia 25 października 2000 r., I KZP 28/00,
OSNKW 2000/11-12/91; wyrok SN z dnia 10 stycznia 2008 r., II KK 283/07, R-
OSNKW 2008/1/55). W wyroku łącznym II K 1197/11 Sąd Rejonowy w N. nie
połączył jednak tych kar, a umorzył postępowanie w przedmiocie wydania
wyroku łącznego w tym zakresie. Brak uzasadnienia wyroku nie pozwala na
ustalenie powodu takiego rozstrzygnięcia, choć można przypuszczać, iż kara
łączna w ocenie tego sądu powinna przekroczyć wówczas dwa lata (do
połączenia były kary dwóch lat oraz roku i sześciu miesięcy pozbawienia
wolności), bo wówczas niemożliwe było jej warunkowe zawieszenie (art. 69 § 1
k.k.), co jednocześnie stanowiło podstawę umorzenia postępowania.
Niezależnie jednak od motywów takiego rozstrzygnięcia, prawomocne
umorzenie na podstawie art. 572 k.p.k. postępowania w przedmiocie wydania
wyroku łącznego w zakresie kar pozbawienia wolności orzeczonych w sprawach
II K 2490/10 Sądu Rejonowego w G. oraz II K 1633/10 Sądu Rejonowego w N.,
a których wykonanie zostało warunkowo zawieszone, stanowi określoną w art.
17 pkt 7 k.p.k. przeszkodę procesową do ponownego orzekania w tym samym
przedmiocie (a więc co do tych samych skazań – por. np. wyrok SN z dnia 30
listopada 2011 r., II KK 149/11, OSNKW 2011, z.12, poz.113), chyba że nastąpi
zmiana w statusie orzeczonych kar, tj. zostanie prawomocnie zarządzone
6
wykonanie orzeczonych kar pozbawienia wolności. Powagę rzeczy osądzonej
uzyskuje bowiem także postanowienie o umorzeniu postępowania z powodu
braku warunków do wydania wyroku łącznego, i o ile przeszkoda ta ma
charakter trwały w odniesieniu do przedmiotowych skazań, gdy nie jest co do
nich spełniony warunek z art. 85 k.k. (warunek czasowy), to inaczej rzecz się
kształtuje, gdy przedmiotem takiego orzeczenia jest spełniający warunek z art.
85 k.k. zbieg skazań – za czyny popełnione przed dniem 8 czerwca 2010 r. (art.
89 §1a k.k.) – na kary pozbawienia wolności, których wykonanie w wyroku
warunkowo zawieszono. Gdyby w takim układzie doszło następnie do
prawomocnego zarządzenia wykonania kar pozbawienia wolności warunkowo
zawieszonych, to wcześniejsze umorzenie postępowania z powodu braków
warunków do wydania wyroku łącznego nie stoi na przeszkodzie ponownemu
procedowaniu i orzekaniu w tym przedmiocie, albowiem zmienił się status tych
kar w zakresie ich wykonania (por. wyrok SN z dnia 16 stycznia 2009 r., IV KK
273/08, R-OSNKW 2009/1/125; postanowienie SN z dnia 3 października 2005 r.,
V KK 128/08, OSNKW 2005, z.12, poz.119). Taka sytuacja nie zaistniała jednak
w niniejszej sprawie, co oznacza, iż cały zaskarżony kasacją wyrok dotknięty
jest uchybieniem wskazanym w art. 439 § 1 pkt 8 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 7
k.p.k., co musi skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku i umorzeniem
postępowania w tym zakresie. Rację ma też Prokurator Generalny, że zarówno
niższa kara łączna orzeczona za pierwszy zbieg skazań (rok i 5 miesięcy
pozbawienia wolności), jak i fakt, iż nie jest już możliwe od strony prawnej
zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszonej w
sprawie II K 2490/10 Sądu Rejonowego w G., jednoznacznie dowodzą
skierowania kasacji na korzyść skazanego.
Z tych wszystkich powodów należało orzec jak w wyroku. Rozstrzygnięcie o
kosztach postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego uzasadnione
jest treścią art. 632 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 626 § 1 k.p.k., zaś o wydatkach
postępowania kasacyjnego orzeczono w oparciu o przepis art. 638 k.p.k.